Obraz nauczyciela w dwudziestoleciu międzywojennym w świetle niepublikowanych badań Zygmunta Kukulskiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2024.2.005Słowa kluczowe
nauczyciele, dwudziestolecie międzywojenne, szkoła, wychowanie, Zygmunt KukulskiAbstrakt
Po odzyskaniu niepodległości polska szkoła borykała się z wieloma problemami, takimi jak brak odpowiednich budynków, różne systemy i programy nauczania odziedziczone po zaborcach czy niedobory finansowe. Jednym z poważniejszych problemów był brak odpowiedniej liczby dobrze przygotowanej kadry nauczycielskiej. Władze oświatowe starały się zaradzić temu problemowi zakładając m.in. sieć seminariów nauczycielskich, które miały przygotować kadrę zdolną do podjęcia pracy w szkolnictwie.
Dwudziestolecie międzywojenne to również okres wzmożonego zainteresowania ze strony różnych środowisk naukowych nauczycielami jako grupą społeczną. Starano się poznać nie tylko pochodzenie społeczne, wykształcenie i przygotowanie zawodowe, ale również predyspozycje psychiczne, stosunek do zawodu i do wychowanków. W nurt tych badań wpisał się również Zygmunt Kukulski, prof. KUL, który we współpracy z innymi uczonymi przygotował obszerną ankietę skierowaną do nauczycieli. Ankiety te nie doczekały się dotychczas opracowania, mimo iż stanowią cenne źródło wiedzy na temat nauczycieli w dwudziestoleciu międzywojennym.
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie obrazu nauczyciela w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym w świetle niepublikowanych badań Zygmunta Kukulskiego. Jako metoda badawcza zastosowana została przede wszystkim analiza źródeł, którymi są 289 ankiet znajdujących się w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Bibliografia
Źródło
Ankiety w sprawie psychologii nauczyciela-wychowawcy, BU KUL, Oddział Rękopisów, sygn. 3533–3539.
Źródła drukowane
Dekret o kształceniu nauczycieli szkół powszechnych w Państwie Polskim z dnia 7 lutego 1919 r. (Dz.U. 1919, nr 14, poz. 185).
Regulamin przyjmowania uczniów do państwowych seminariów nauczycielskich (Dz.U. MWRiOP 1926, nr 10, poz. 234).
Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej (1928), t. 6, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Opracowania
Boguszewska A. (2007). Wyższe Kursy Nauczycielskie dla nauczycieli rysunku w dwudziestoleciu międzywojennym, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio L”, t. 5, s. 9–25.
Brodowska H. (1982). Chłopi lubelscy o swoich sprawach i Polski, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F”, t. 37, s. 135–155.
Dawid J.W. (1912). O duszy nauczycielstwa, Kraków: Drukarnia Narodowa.
Draus J. (1989). Zygmunt Kukulski (1890–1944), „Roczniki Nauk Społecznych”, t. 16, z. 2, s. 5–19.
Dzierzbicka W. (1926). O uzdolnieniach zawodowych nauczyciela wychowawcy: na podstawie ankiety, Lwów: Książnica – Atlas.
Gąsiorowska N. (1921 [1923]). Stan wykształcenia nauczycieli szkół średnich w Polsce, „Rocznik Pedagogiczny”, seria 2, t. 1, s. 49–53.
Jeziorański M. (2022). Relacja wychowawcza. Rozumienie, modele, propozycja, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Juśko E. (2005). Charakterystyka kadry pedagogicznej pracującej w szkołach powszechnych w powiecie tarnowskim w latach 1918–1939, „Teka Komisji Historycznej PAN Oddział Lubelski”, nr 2, s. 98–113.
Kraeutler J. (1921 [1923]). Statystyka szkolnictwa powszechnego, „Rocznik Pedagogiczny”, seria 2, t. 1, s. 525–528.
Kuchta J. (1936). Typologia nauczyciela. Szkice wychowawcze, Lwów: Księgarnia Nauczycielska we Lwowie.
Magda-Adamowicz M. (2018). Rozwój polskiej myśli pedeutologicznej, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, nr 1–2, s. 29–44.
Makarewicz A. (1963). Preparandy nauczycielskie, [w:] W. Dzierzbicka, S. Dobrowolski (oprac.), Eksperymenty pedagogiczne w Polsce w latach 1900–1939, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 112–135.
Miklaszewski W. (1924). Nauczycielstwo szkół powszechnych ze stanowiska higieny społecznej, Warszawa: Nasza Księgarnia.
Mirski J. (1933). Nauczyciel-wychowawca. Jego dobór i kształcenia ze stanowiska zasadniczej funkcji wychowania, Warszawa: Książnica – Atlas.
Mirski J. (1936). Wychowanie i wychowawca, Warszawa: Nasza Księgarnia.
Nawroczyński B. (1929). O zawodzie nauczyciela, Warszawa: Polskie Towarzystwo Eugeniczne, Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska”.
Pyter M. (2016). Prawne zasady kształcenia nauczycieli szkół powszechnych w okresie II RP. Zagadnienia wybrane, „Studia Iuridica Lublinensia”, t. 25, nr 3, s. 783–795.
Rynio A., Skrzyniarz R. (red.) (2011). Pedagogika na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II. Historia i współczesność, Kielce: Wydawnictwo Jedność.
Sanojca K. (2014). Szkoła jako instytucja pracy. Pozycja prawna i problemy zawodowe nauczycieli szkół państwowych w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] W. Mędrzecki, C. Leszczyńska (red.), Praca i społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa: Instytut Historii PAN, s. 277–291.
Starnawski J. (1971). Kukulski Zygmunt Bolesław (1890–1944), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 16, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 121–122.
Trzebiatowski K. (1970). Szkolnictwo powszechne w Polsce w latach 1918–1932, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Urbańska M. (2011). Nauczycielki województwa śląskiego w czasie ustawy celibatowej (1926–1938), „Saeculum Christianum”, t. 18, nr 2, s. 169–178.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Wiesław Partyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 482
Liczba cytowań: 0
