Uniwersalne i aktualne dylematy i paradoksy w życiu nauczyciela twórczego
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2020.4.002Keywords
nauczyciel, twórczość, szkoła, edukacja, kształcenie, globalizacja, dylematy, paradoksyAbstract
Artykuł ma na celu ukazanie tradycyjnych i współczesnych dylematów i paradoksów obecnych w zawodzie nauczyciela oraz zwrócenie uwagi na znaczenie rozwoju twórczego potencjału uczniów. Rola zawodowa i status nauczycieli ulega ciągłym przeobrażeniom, m.in. na skutek zmieniających się nieustannie realiów życia. Nauczyciel powinien nie tylko przekazywać gotową wiedzę, lecz uczyć jej zdobywania, wskazywać różne strategie uczenia się, rozwiązywania problemów, kierować wszechstronnym rozwojem uczniów, zwracać szczególną uwagę na rozwój osobowości i społecznych wartości wychowanków. Obecnie potrzebujemy zwłaszcza skutecznych działań edukacyjno-wychowawczych, mających na celu kształtowanie człowieczeństwa uczniów. Chodzi o ideę wyrażoną w greckiej paidei, a następnie w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 1948 r., polegającą na tym, że w nauczaniu i wychowaniu chodzi o wszechstronny rozwój człowieka, możliwie pełne urzeczywistnianie jego potencjału osobowego, wyposażanie go w niezbędną całościową wiedzę o świecie i o nim samym. Chodzi zatem zarówno o kształtowanie kultury osobistej ucznia i wychowanka, jak i o skuteczne wprowadzenie go w historycznie ukształtowaną kulturę oraz w świat uniwersalnych wartości, w tym wartości humanistycznych. I wreszcie – o udane przysposobienie go do życia indywidualnego i społecznego. Innymi słowy w tej idei chodzi o ukształtowanie człowieka o bogatej duchowości i rozbudowanej kreatywności, samodzielnej i krytycznej umysłowości oraz rozbudzonej wrażliwości moralnej i humanistycznej. Obecnie potrzeba nowoczesnej myśli pedagogicznej na miarę wielkich konstrukcji teoretycznych czołowych twórców „nowej pedagogii” ubiegłego stulecia, takich jak myśl pedagogiczna Johna Deweya, Stefana Szumana, Zygmunta Mysłakowskiego czy koncepcji edukacji permanentnej Bogdana Suchodolskiego.
References
Adamska-Staroń M. (2009). Edukacyjna przestrzeń – Pedagogiczne idee – Ku czemu powrót?, „Podstawy Edukacji”, t. 2: Ciągłość i zmiana, s. 89–103.
Banach C. (2005). Szanse i zagrożenia rozwoju edukacji w Polsce, „Kultura i Edukacja”, nr 2, s. 40–52.
Bauman Z. (2000). Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, przeł. E. Klekot, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Bereźnicki F. (2004). Dydaktyka kształcenia ogólnego, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Brzezińska A. (2008). Nauczyciel jako organizator społecznego środowiska uczenia się, [w:] Rozwijanie zdolności uczenia się. Wybrane konteksty i problemy, red. E. Filipiak, Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW, s. 35–50.
Czarnecki K. (1996). Rozwój twórczy człowieka, [w:] Twórczy rozwój nauczyciela, red. S. Juszczyk, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 74–85.
Dąbek A. (1998). Psychologiczne podstawy twórczej aktywności dziecka, Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Dziamski G. (1995). Ponowoczesna świadomość estetyczna, [w:] Trudna ponowoczesność. Rozmowy z Zygmuntem Baumanem, cz. 1, red. A. Zeidler-Janiszewska, Poznań: Wydawnictwo Fundacja Humaniora.
Korczak J. (1993). Jak kochać dziecko. Dziecko w rodzinie, https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/dziecko-w-rodzinie.pdf [dostęp : 12.06.2020].
Kozielecki J. (1969). Rozwiązywanie problemów, Warszawa: PZWS.
Krzywoń D. (2008). Kraina kreatywności. Sposoby przeciwdziałania rutynie w pracy z dziećmi poprzez ekspresję twórczą i artystyczną, Sosnowiec: Oficyna Wydawnicza Humanitas.
Kupisiewicz C. (1980). Przemiany edukacyjne w świecie, Warszawa: Wiedza Powszechna.
Kupisiewicz C. (1994). Koncepcje reform szkolnych w latach osiemdziesiątych, Warszawa: Wydawnictwo,, Żak”.
Kupisiewicz C. (1999a). Zarys koncepcji przebudowy systemu szkolnego w Polsce, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kupisiewicz C. (1999b). Paradygmaty i wizje reform oświatowych, wyd. 4, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Kwieciński Z. (1995). Socjopatologia edukacji, Olecko: Mazurska Wszechnica Nauczycielska.
Milerski B., Śliwerski B. (red.). (2000). Pedagogika. Leksykon PWN, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Okoń W. (oprac.). (1962). Osobowość nauczyciela. Rozprawy J. Wł. Dawida, Z. Mysłakowskiego, St. Szumana, M. Kreutza, St. Baleya, Warszawa: Wydawnictwo PZWS.
Płóciennik E. (2011). Stymulowanie zdolności twórczych dziecka, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Popek S. (1988). Aktywność twórcza dzieci i młodzieży, Warszawa: WSiP.
Pyżalski J. Kołodziejczyk J. (2015). Nauczyciel wobec sytuacji trudnych wychowawczo, [w:] Wychowawcze i społeczno-kulturowe kompetencje współczesnych nauczycieli. Wybrane konteksty, red. J. Pyżalski, Łódź: theQ studio, s. 77–94.
Skolimowski H. (2009). Prawda a problem ludzkiej egzystencji, [w:] Poznanie a prawda, red. A.L. Zachariasz, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 207–219.
Suchodolski B. (1980). Pedagogika. Podręcznik dla kandydatów na nauczycieli, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Surma B. (2012). Teoretyczne założenia kształtowania postawy twórczej dzieci w wieku przedszkolnym, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, nr 4(26), s. 13–27.
Szmidt K.J. (2003). Dydaktyka twórczości. Koncepcje, problemy, rozwiązania, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Szmidt K.J. (2007). Pedagogika twórczości, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Szmidt K.J. (2018). Kreatywność – twórczość – postawa twórcza. Próba systematyzacji pojęć i teorii, [w:] Alternatywy w edukacji, red. B. Śliwerski, A. Rozmus, Kraków–Rzeszów: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, s. 97–127.
Szmyd J. (2015). Zagrożone człowieczeństwo. Regresja antropologiczna w świecie ponowoczesnym, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
Szmyd J. (2019). Moc i niemoc edukacji i wychowania w społeczeństwie rynkowym. Wgląd krytyczny i prospektywny. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
Szuman S. (1962). Talent pedagogiczny, [w:] W. Okoń (red.), Osobowość nauczyciela. Warszawa: PZWS, s. 90–134.
Śliwerski B. (2003). Nauki o wychowaniu wobec wyzwań postmodernizmu, „Chowanna”, R. 46(59), t. 1(20), s. 9–18.
Śliwerski B. (2015). Nauczyciele w gorsecie MEN-owskich regulacji, [w:] Uczłowieczyć komunikację. Nauczyciel wobec ucznia w przestrzeni szkolnej, red. H. Kwiatkowska, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 57–83.
Zieliński P. ( 2012). Rola nauczyciela w świetle założeń edukacji postmodernistycznej, „Pedagogika. Prace Naukowe Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie”, t. 21, s. 58–69.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
By submitting an article, the author declares that:
they are the author of the article (hereinafter referred to as the Work) and:
- is entitled to exclusive and unlimited copyright to the Work,
- is entitled to dispose of the copyrights to the Work.
The Author grants the Jesuit University Ignatianum in Cracow a free, non-exclusive, territorially unlimited license to use the Work in the following fields of exploitation:
- publishing the Work in paper, digital or magnetic form;
- multiplying the work by any method, without limiting the number of editions or copies;
- distribution of the work and its copies in any form, including marketing, sales, lending, and lease;
- placing the work in a computer memory;
- distribution of the work in information networks, including the Internet;
- public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and re-broadcasting, as well as making the Work available to the public in such a manner that everyone could have access to it at a time and place chosen by themselves;
- within the scope of dependent rights to the Work, covering, in particular, the right to make necessary changes to the Work, resulting from editorial and methodical preparation, as well as to make translations of the Work into other languages.
The license right shall be transferred the moment of transfer of the Work to the Jesuit University Ignatianum in Cracow. The Jesuit University Ignatianum in Cracow is entitled to grant sub-licenses to the Work in terms of the right granted. The license shall be limited in time for a period of 15 years from the date it is granted.
Stats
Number of views and downloads: 1358
Number of citations: 0