Uniwersalne i aktualne dylematy i paradoksy w życiu nauczyciela twórczego

Abstrakt

Artykuł ma na celu ukazanie tradycyjnych i współczesnych dylematów i paradoksów obecnych w zawodzie nauczyciela oraz zwrócenie uwagi na znaczenie rozwoju twórczego potencjału uczniów. Rola zawodowa i status nauczycieli ulega ciągłym przeobrażeniom, m.in. na skutek zmieniających się nieustannie realiów życia. Nauczyciel powinien nie tylko przekazywać gotową wiedzę, lecz uczyć jej zdobywania, wskazywać różne strategie uczenia się, rozwiązywania problemów, kierować wszechstronnym rozwojem uczniów, zwracać szczególną uwagę na rozwój osobowości i społecznych wartości wychowanków. Obecnie potrzebujemy zwłaszcza skutecznych działań edukacyjno-wychowawczych, mających na celu kształtowanie człowieczeństwa uczniów. Chodzi o ideę wyrażoną w greckiej paidei, a następnie w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 1948 r., polegającą na tym, że w nauczaniu i wychowaniu chodzi o wszechstronny rozwój człowieka, możliwie pełne urzeczywistnianie jego potencjału osobowego, wyposażanie go w niezbędną całościową wiedzę o świecie i o nim samym. Chodzi zatem zarówno o kształtowanie kultury osobistej ucznia i wychowanka, jak i o skuteczne wprowadzenie go w historycznie ukształtowaną kulturę oraz w świat uniwersalnych wartości, w tym wartości humanistycznych. I wreszcie – o udane przysposobienie go do życia indywidualnego i społecznego. Innymi słowy w tej idei chodzi o ukształtowanie człowieka o bogatej duchowości i rozbudowanej kreatywności, samodzielnej i krytycznej umysłowości oraz rozbudzonej wrażliwości moralnej i humanistycznej. Obecnie potrzeba nowoczesnej myśli pedagogicznej na miarę wielkich konstrukcji teoretycznych czołowych twórców „nowej pedagogii” ubiegłego stulecia, takich jak myśl pedagogiczna Johna Deweya, Stefana Szumana, Zygmunta Mysłakowskiego czy koncepcji edukacji permanentnej Bogdana Suchodolskiego.