Działalność wychowawcza nauczycieli Gimnazjum i Liceum SS. Urszulanek w Krakowie w latach 1945–1953
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2024.2.008Słowa kluczowe
działalność wychowawcza, wychowanie, nauczyciel, szkoła średnia, szkoła katolicka, Siostry Urszulanki, KrakówAbstrakt
Celem artykułu jest zaprezentowanie działań wychowawczych podejmowanych przez nauczycieli krakowskiej szkoły średniej prowadzonej przez urszulanki w okresie od jej reaktywacji w 1945 roku do unicestwienia w roku 1953. Badania przeprowadzono metodą analizy dokumentów znajdujących się w krakowskim Archiwum Prowincjalnym Urszulanek Unii Rzymskiej, w głównej mierze dokumentów niewykorzystanych przez autora przy pisaniu rozprawy doktorskiej. W tekście przedstawiono główne kierunki szkolnej aktywności wychowawczej z zakresu wychowania religijnego, moralnego i społecznego, mającej na celu przygotować uczennice do pełnienia służby Bogu, Kościołowi, ojczyźnie oraz drugiemu człowiekowi. Tak nakreślony cel był realizowany głównie na podstawie przygotowanych przez grono pedagogiczne programów wychowawczych, najpierw oficjalnych, a po rozpoczęciu ofensywy ideologicznej w oświacie funkcjonujących w tzw. „drugim obiegu”. Ważną rolę w tym względzie spełniały także organizacje prowadzące pozalekcyjną działalność wychowawczą: Szkolne Koło PCK i krakowskie drużyny harcerskie. W artykule ukazano także znaczenie kształtowania kultury osobistej wśród uczennic oraz rolę nauczycieli w niwelowaniu skutków przeżyć wojennych, wyznaczaniu kierunków działań wychowawczych, czuwaniu nad ich realizacją oraz dbaniu o dobry kontakt z wychowankami.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Prowincjalne Urszulanek Unii Rzymskiej w Krakowie (APUUR), Kraków
– sygn. Sz. III/5
– sygn. Sz. III.18
– sygn. Sz. III/39. Materiały wychowawcze powojenne
– sygn. Sz. III/41. Plany wychowawcze. Sprawozdania 1950/52
– sygn. Sz. III/42. Plany pracy wychowawczej 1951/52
– sygn. Sz. III/44. Materiały do pracy wychowawczej
– sygn. Sz. III/46. Nasza młodzież powojenna 1945 i 1945/46
– sygn. Sz. Org. H 61. Harcerstwo 1945/46; 1946/47; 1947/48. Plany pracy, sprawozdania, materiały dotyczące 35. Drużyny
– sygn. Sz. Org. PCK 63. PCK. Plany pracy, sprawozdania roczne i miesięczne, protokoły z zebrań 1949–1953
Opracowania
Chrobaczyński J. (2000). Tajna szkoła w okupowanym Krakowie (1939–1945), Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Grudziński A. (2013). Działalność dydaktyczno-wychowawcza szkół katolickich archidiecezji krakowskiej w latach 1945–1956, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Jarosz D. (1998). Główne kierunki działalności państwa w zakresie stalinizacji wychowania dzieci w Polsce w latach 1948–1956, „Mazowieckie Studia Humanistyczne” , nr 2, s. 105–140.
Klich D., Kotowska A., Rogozińska A. (2015). Działalność urszulanek Unii Rzymskiej po linii charyzmatu, [w:] Pedagogie katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność, t. 3, red. J. Kostkiewicz, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 127–170.
Klich E.D. (2017). Szkoły Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej w okresie Polski Ludowej (1945–1962), Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Kotowska A.Z., Szarska C. (1998). Urszulanki Unii Rzymskiej. Prowincja Polska Zakonu Św. Urszuli w latach 1939–1947, [w:] Żeńskie zgromadzenia zakonne w Polsce 1939–1947, t. 12, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, s. 7–119.
Koźmian D. (2002). Polityka oświatowa wobec szkolnictwa ogólnokształcącego w Polsce w latach 1945–1956, [w:] Oblicze ideologiczne szkoły polskiej w latach 1944–1955, red. E. Walawander, Lublin: „Bamka”. Studio Komputerowo-Wydawnicze, s. 81–103.
Król J. (2013). Związek Młodzieży Polskiej w strukturach średnich szkół ogólnokształcących w Polsce w latach 1948–1957, „Dzieje Najnowsze”, t. 45, nr 3, s. 63–80.
Lewandowski C. (1997). Początki likwidacji niezależności szkoły polskiej po wyborach sejmowych w 1947 r., „Dzieje Najnowsze”, t. 29, nr 4, s. 57–71.
Mauersberg S., Walczak M. (2005). Szkolnictwo polskie po drugiej wojnie światowej (1944–1956), Warszawa: Polskie Towarzystwo Pedagogiczne. Zarząd Główny.
Mezglewski A. (2004). Szkolnictwo wyznaniowe w Polsce w latach 1944–1980, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Rogozińska A. (2013). Misja wychowawcza urszulanek Unii Rzymskiej w Krakowie, [w:] G.W. Dryl, W. Misztal (red.), Św. Aniela Merici i jej dzieło realizowane przez polskie Urszulanki Unii Rzymskiej, Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II. Wydawnictwo Naukowe, s. 241–278.
Szuba L. (2002). Polityka oświatowa państwa polskiego w latach 1944–1956, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Andrzej Grudziński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 106
Liczba cytowań: 0