A Scientist by Passion and a Teacher by Vocation: Jesuit Joseph Sas (1868–1931)
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2024.4.002Keywords
biography, education, teacher, scientist, Jesuit, Józef Sas SJAbstract
Graduating from school and university often has a significant impact on an individual’s subsequent life choices, material status, and social position. At the turn of the 20th century, education and the qualifications acquired through it provided a pathway to improving one’s life circumstances. Biographies provide insight not only into the life of an individual but also into the historical context, helping us to understand the trajectories of people’s lives.
The aim of this article is to explore the biography of Jesuit Józef Sas, a scientist and teacher. His life story serves as a representative example of the lives of those like him and forms a basis for creating a collective biography of a professional group living during a particular historical period. The study employs biographical research and document analysis, including so-called ego-documents, to outline Sas’s character, life story, and professional journey. Key sources include documents housed in the Archives of the Society of Jesus in Krakow, as well as studies and pre-existing biographies from specialist dictionaries. A closer look at Józef Sas’s life and educational choices provides a deeper understanding of his personal history. His experiences, provide a window into the individual destinies of those who followed similar paths.
References
Źródła w Archiwum Towarzystwa Jezusowego w Krakowie (ATJKr)
ATJKr rkp. 1263 – Józef Sas TJ. Osobiste, s. 1–120.
ATJKr rkp. 1144 – Józef Sas TJ. Notatki historyczne, s. 1–359.
Źródła drukowane
Catalogus Provinciae Galicianae Societatis Jesu Ineunte Anno 1900. (1900), Cracoviae: Typographia Czas.
Catalogus Provinciae Galicianae Societatis Jesu Ineunte Anno 1909. (1909), Cracoviae: Typographia Czas.
Grudzień T. (1936). Krótka refleksja, [w:] Księga pamiątkowa 50-lecia Konwiktu i Gimnazjum oo. Jezuitów w Chyrowie, Kraków: Konwikt w Chyrowie, s. 51–53.
Grzebień L. (1990). Chyrowiacy, Przemyśl: Biblioteczka Przemyska.
Grzebień L. (2012). Sas Józef SJ, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 17, red. E. Gigilewicz, Lublin: Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, kol. 1133.
Radożycki J. (2007). Aby o nich nie zapomniano. Wspomnienia, Szczecin: Wydawnictwo My Book.
Sas J. (1893). Aleksander Lorencowicz. Studium z epoki panegirycznej, „Przegląd Powszechny”, t. 39, s. 81–102; 185–209; 368–387.
Sas J. (1896). Ks. Tomasz Młodzianowski i jego kazania, „Przegląd Powszechny”, t. 51, s. 307–326; t. 52, s. 78–94; 212–234.
Sas J. (1897a). Stosunki polsko-tureckie w pierwszych latach Zygmunta III, „Przegląd Powszechny”, t. 55, s. 99–123; 219–236.
Sas J. (1897b). Wyprawa Zamojskiego na Mołdawię, „Przegląd Powszechny”, t. 56, s. 74–98.
Sas J. (1898). Jeszcze o kazaniach sejmowych Skargi, „Przegląd Powszechny”, t. 57, s. 319–324.
Sas J. (1909a). Czy Wielki Książę Konstanty umarł katolikiem? „Przegląd Powszechny”, t. 101, s. 218–230.
Sas J. (1909b). Medale i krzyże orderowe Konwiktu oo. Jezuitów w Tarnopolu i Chyrowie, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, nr 1, s. 5–9.
Sas J. (1909c). Z historii misji polskiej na Krymie. Misja ks. Piotra Borowskiego, „Przegląd Powszechny”, t. 103, s. 174–191; 369–388.
Sas J. (1911). W sprawie jezuitów na Białej Rusi. Z okazji książki M. Loreta „Kościół katolicki a Katarzyna II”, „Przegląd Powszechny”, nr 110, s. 189–208, 369–381; nr 111, s. 69–80.
Sas J. (1912). W odpowiedzi p. Loretowi w kwestii jezuitów białoruskich, „Przegląd Powszechny”, nr 116, s. 33–51.
Sas J. (1913–1915). Z odwiedzin cesarza Józefa II w Mohylewie, „Nasze Wiadomości”, nr 4, s. 429–433.
Sas J. (1918). Z historii zbiorów naukowych Konwiktu Chyrowskiego, „Kwartalnik Chyrowski” t. 26, nr 2, s. 121–123.
Sas J. (1920). Z czasów walk ruskich na chyrowskim odcinku, [w:] XXVI Sprawozdanie Zakładu Naukowo-Wychowawczego oo. Jezuitów w Bąkowicach pod Chyrowem na rok szkolny 1919–1920, Chyrów: Nakładem Zakładu, s. 3–29.
Sas J. (1925). Bony konwiktu oo. Jezuitów w Chyrowie, „Zapiski Numizmatyczne”, nr 1, s. 46–47.
Opracowania
Grzebień L. (1983). Sas Józef, [w:] Słownik polskich teologów katolickich 1918–1981, t. 7: R–Z, red. L. Grzebień, Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, s. 77–78.
Grzebień L. (1994). Sas Józef, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 35, Wrocław: Zakład Narodowy im Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, s. 242–243.
Kochanowicz J. (2018). Wawrzyniec Bojer – szwedzki nauczyciel w polskich szkołach doby kontrreformacji, „Studia Paedagogica Ignatiana”, t. 21, nr 2, s. 19–36.
Kramarz H. (1987). Nauczyciele gimnazjalni Galicji 1867–1914: studium historyczno-socjologiczne, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie.
Królikowska A. (2017). Teofil Bzowski as the Guardian of the Memory of the Ideals of the Chyrow Boarding School and Its Graduates, „Horyzonty Wychowania”, t. 16, nr 37, s. 119–128.
Krzysztofik M. (2010). Biblia w „Kazaniach pogrzebnych” Aleksandra Lorencowicza (1670). Płaszczyzny obecności, funkcje nawiązań, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Filologiczna”, z. 65, s. 62–78.
Krzysztofik M. (2016). Siedemnastowieczna refleksja o rolach kobiety i mężczyzny w małżeństwie (na podstawie kazań pogrzebowych), „Res Gestae. Czasopismo Historyczne”, nr 3, s. 5–18.
Łukaszewska-Haberkowa J. (2018). Nauczanie teologii kontrowersyjnej i działalność literacka Adriana Jungi SJ (1550/1551–1607), [w:] Retoryka, polityka, religia w Pierwszej Rzeczypospolitej. Wybrane zagadnienia, red. Ł. Cybulski, K. Koehler, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW, s. 65–80.
Łuszczak G. (2010). Nauczyciele i wychowawcy szkół jezuickich we Lwowie 1608–1773, Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna Ignatianum, Wydawnictwo WAM.
Majorek C. (1997). Rola badań biograficznych w rekonstrukcji dziejów oświaty i pedagogiki w Galicji, [w:] Biografie pedagogiczne. Szkice do portretu galicyjskiej pedagogii, red. C. Majorek, J. Potoczny, K. Sowa, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, s. 11–24.
Natoński B. (1957). Ks. Jan Poplatek T.J. (1903–1955), „Nasza Przeszłość”, t. 5, s. 238–270.
Niemiec J. (1998). Zakład Naukowo-Wychowawczy Ojców Jezuitów w Chyrowie 1886–1939, Rzeszów: Instytut Europejskich Studiów Społecznych.
Ostatnie chwile O. J. Sasa T.J. (1931). „Nasze Wiadomości”, nr 10, s. 94–96.
Pisulińska J. (2021). Wincenty Zakrzewski o roli Kościała w dziejach Polski, „Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej”, nr 13, s. 103–122.
Poplatek J. (1931). Praca pisarska ks. Józefa S. T.J., „Przegląd Chyrowski”, nr 39, s. 206–215.
Poplatek J. (1974). Komisja Edukacji Narodowej: udział byłych jezuitów w pracach Komisji Edukacji Narodowej, Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.
Puchowska M. (2018). Aleksandra Piątkiewicza SJ (1869–1920) wizja sceny szkolnej, [w:] Nauczyciele. Szkice portretów uczonych i nauczycieli, red. A. Królikowska, J. Falkowska, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, s. 231–248.
Stopka K. (red.) (2014). Corpus studiosorum Universitatis Iagellonicae 1850/51 – 1817/18. S-Ś, Kraków: Księgarnia Akademicka.
Skrzyniarz R. (2016). Wprowadzenie, „Biografistyka Pedagogiczna”, t. 1, nr 1, s. 9–19.
Szulakiewicz W. (2013). Ego-dokumenty i ich znaczenie w badaniach naukowych, „Przegląd Badań Edukacyjnych”, t. 1, nr 16, s. 65–84.
Topij-Stempińska B. (2016). W trosce o młodzież. Stanisław Podoleński SJ, pedagog (nie)znany, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, t. 35, nr 4, s. 109–120.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Beata Topij-Stempińska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
By submitting an article, the author declares that:
they are the author of the article (hereinafter referred to as the Work) and:
- is entitled to exclusive and unlimited copyright to the Work,
- is entitled to dispose of the copyrights to the Work.
The Author grants the Jesuit University Ignatianum in Cracow a free, non-exclusive, territorially unlimited license to use the Work in the following fields of exploitation:
- publishing the Work in paper, digital or magnetic form;
- multiplying the work by any method, without limiting the number of editions or copies;
- distribution of the work and its copies in any form, including marketing, sales, lending, and lease;
- placing the work in a computer memory;
- distribution of the work in information networks, including the Internet;
- public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and re-broadcasting, as well as making the Work available to the public in such a manner that everyone could have access to it at a time and place chosen by themselves;
- within the scope of dependent rights to the Work, covering, in particular, the right to make necessary changes to the Work, resulting from editorial and methodical preparation, as well as to make translations of the Work into other languages.
The license right shall be transferred the moment of transfer of the Work to the Jesuit University Ignatianum in Cracow. The Jesuit University Ignatianum in Cracow is entitled to grant sub-licenses to the Work in terms of the right granted. The license shall be limited in time for a period of 15 years from the date it is granted.
Stats
Number of views and downloads: 30
Number of citations: 0
