„Uniwersytety dla wszystkich”. George Zygmunt Fijałkowski-Bereday i jego wizja kształcenia wyższego

Abstrakt

Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie poglądów George’a Zygmunta Fijałkowskiego-Beredaya na temat roli kształcenia wyższego w nowoczesnym społeczeństwie, a szerzej – dostępu do edukacji i powszechnego charakteru instytucji edukacyjnych na każdym etapie kształcenia. Wybór takiej tematyki wynika z faktu, że wspomniany uczony znany jest przede wszystkim ze swojego wkładu w rozwój komparatystyki edukacyjnej. Jego rozważania dotyczące polityki oświatowej i założeń, które należałoby w tym obszarze przyjąć z punktu widzenia potencjalnych korzyści społecznych, nie były do tej pory przedmiotem naukowych dociekań. W badaniach nad omawianym zagadnieniem analizie poddano wybrane publikacje Beredaya, zarówno te o charakterze naukowym, jak i publicystycznym, a także materiały archiwalne, obejmujące teksty wystąpień, wykładów oraz korespondencję. Przeprowadzona analiza pozwala na sformułowanie wniosku, że Bereday był zwolennikiem jak najszerszego upowszechnienia dostępu do edukacji, także na poziomie akademickim, a potrzebę tę uzasadniał nie tylko argumentami natury praktycznej – odwoływał się przede wszystkim do sfery etyki i wartości humanistycznych. Tego rodzaju rozważania wydają się godne przybliżenia szczególnie współcześnie, kiedy dyskusja na temat kształtowania polityki oświatowej koncentruje się na aspektach utylitarnych, co może prowadzić do umniejszania znaczenia faktu, że dostęp do edukacji stanowi jedno z fundamentalnych praw człowieka, a w konsekwencji – do utrwalania nierówności w tym zakresie.