Źródła do działalności edukacyjnej konwiktu szlacheckiego w Tarnopolu
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2016.3.011Słowa kluczowe
źródła rękopiśmienne, źródła drukowane, edukacja, konwikt szlachecki w Tarnopolu, GalicjaAbstrakt
W tworzeniu monografii instytucji edukacyjnej należy odwołać się do źródeł rękopiśmiennych związanych z działalnością zakonu jezuitów i tych bezpośrednio odnoszących się do konwiktu w Tarnopolu. Kluczowym materiałem źródłowym będą dekrety określające program i metody nauczania, spisy profesorów i uczniów, instrukcje dla nauczycieli i wychowawców pracujących w konwikcie, reguły szkolne dla konwiktu w Tarnopolu, programy muzyczne i teatralne. Ważnym materiałem będą wydawnictwa źródłowe, należy tu uwzględnić przede wszystkim: ustawy, rozporządzenia i dekrety władz zaborczych dotyczące prowadzenia, funkcjonowania, organizacji szkół w cesarstwie austriackim. Cennym materiałem źródłowym będą również różnego typu wydawnictwa okolicznościowe czy wspomnienia uczniów. Znaczącą pomocą w określeniu działalności edukacyjnej konwiktu będą opracowania powstałe wcześniej, a dotyczące bezpośrednio szkoły, jak i działalności zakonu jezuitów tamtego okresu. Przywołane w artykule źródła rękopiśmienne, drukowane i wspomniane opracowania nie wyczerpują w pełni podjętego tematu. Należy zaznaczyć, że nie ma pełnych źródeł dotyczących konwiktu tarnopolskiego. Mam nadzieję, że przedstawiony materiał źródłowy pozwoli na odtworzenie działalności edukacyjnej tego konwiktu, niewątpliwie zasługującego na przypomnienie, chociażby ze względu na jego znaczenie w kształceniu polskiej młodzieży w dobie zaborów.
Bibliografia
Akta konwiktu tarnopolskiego z lat 1824–1920, Archiwum Prowincji Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie, Rkp nr 1176.
Chotkowski W., Powrót i powtórne zniesienie zakonu jezuitów w Galicji 1820–1848, Kwartalnik Teologiczny,, Warszawa 1904.
Demkowicz A., Wypędzenie jezuitów z Imperium Rosyjskiego na podstawie fragmentów „Wygnańca z Białej Rusi” Jana Galicza, „Tematy i Konteksty” 2012, nr 2 (7), s. 54–69.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, 1564-1995, opracował L. Grzebień przy współpracy zespołu jezuitów, WAM, Kraków 1996, http://jezuici.krakow.pl/cgi-bin/rjbo?b=enc&q=TARNOPOL&f=1 [dostęp: 23.01.2016].
Gębickie zapiski historyczne. Od Anny z Mycielskich Radziwiłłowej do gen. Stanisława Rostworowskiego, red. B. Janik, S.J. Rostworowski, Muzeum w Gostyniu, Gębice 2014.
Falkowska J., Dzienniki urzędowe c.k. Rady Szkolnej Krajowej jako źródło do dziejów oświaty w Galicji, w: Badania historyczne w pedagogice. Konteksty źródłowe, red. W. Szulakiewicz, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2015, s. 77–109.
Grzebień L., Topij-Stempińska B., Konwikt szlachecki w Tarnopolu 1856–1886. Słownik wychowanków, Akademia Ignatianum, WAM, Kraków 2016.
Handelsman M., Historyka: zasady metodologii i teorii poznania historycznego, Gebethner i Wolff, Warszawa 1928.
Homplewicz J., Zagadnienia ustawodawstwa szkolnego. Zarys problematyki polskiego prawa szkolnego, Uniwersytet Śląski, Katowice 1973.
Jagusztyn A., Źródło drukowane do dziejów oświaty w Galicji w wybranych bibliotekach i archiwach Polski południowo-wschodniej, w: Z dziejów oświaty w Galicji: materiały z sesji naukowej zorganizowanej w Łańcucie w dniach 23–25 października 1986 roku na temat „Stan i potrzeby badań nad dziejami oświaty w Galicji”, red. A. Meissner, Wydawnictwo WSP, Rzeszów 1989, s. 297–310.
Kościałkowski S., Historyka. Wstęp do studiów historycznych, Polski Uniwersytet na Obczyźnie, Londyn 1954.
Krupiński W., Jan Galicz SJ. Pedagog jezuicki XIX wieku, WAM, Kraków 1996.
Krysa J., Rzut oka na szkoły jezuickie w b. Galicji 1820–1920, „Nasze Wiadomości” 6 (1921–1923), s. 51–58.
Kumor B., Powrót jezuitów do Galicji, „Folia Historica Cracoviensia” 1994, nr 2, s. 75–86.
Kürbis B., Metody źródłoznawcze wczoraj i dziś, „Studia Źródłoznawcze” 1979, nr 24, s. 83–96.
Labuda G., Próba nowej systematyki i nowej interpretacji źródeł historycznych, „Studia Źródłoznawcze” 1957, nr 1, s. 3–52.
Lis T.J., Źródła narracyjne do dziejów Polonii w Bośni i Hercegowinie w okresie austro-węgierskim, „Balcanica Posnaniensia” 2015, nr 22/2, s. 75–89.
Maciszewski M., Historya gimnazjum tarnopolskiego. Okres I. 1820–1848, Z drukarni S. Kossowskiego w Tarnopolu, Tarnopol 1896.
Meissner A., Źródła drukowane do dziejów oświaty, w: Źródła w badaniach naukowych historii edukacji, red. W. Szulakiewicz, Wydawnictwo UMK, Toruń 2003, s. 43–76.
Michalski G., Zakres poszukiwań źródłowych w badaniach historyczno-pedagogicznych stowarzyszeń, w: Źródła w badaniach naukowych historii edukacji, red. W. Szulakiewicz, Wydawnictwo UMK, Toruń 2003, s. 145–161.
Moskalewicz M., Refleksja nad źródłem a problem źródłowości, w: Przez źródło do przeszłości: materiały z II Sesji naukowej doktorantów Wydziału Historycznego UAM, Poznań, 12–15 kwietnia 2008 roku, red. Iwona Grzelczak-Miłoś, Małgorzata Praczyk, Krzysztof Wiśniewski, Instytut Historii UAM, Poznań 2012, s. 11–27.
Niemiec J., Z dziejów szkolnictwa jezuickiego na ziemiach Rzeczypospolitej w latach 1564–1886, „Resovia Sacra. Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej 5” 1998, s. 263–283.
Pamiętnik zjazdu konwiktorów tarnopolskich z roku 1856–1886 we Lwowie, w dniach 26, 27, 28 i 29 maja 1906, Komitet, Lwów 1906.
Pamiątka dwudziestopięciolecia chyrowskiego konwiktu 1886–1911, Drukiem J. Styfiego w Przemyślu, Chyrów 1911.
Radomski A., Czy jest możliwa historyczna interpretacja źródeł, https://www.academia.edu/4167792/Czy_jest_mo%C5%BCliwa_historyczna_interpretacja_tekst%C3%B3w_%C5%BAr%C3%B3d%C5%82owych [dostęp: 4.03.2016].
Sammlung der Verordnungen und Vorschriften uber die Verfassen und Einrichtung der Gymnasien, Wien 1820.
Szulakiewicz W., Ego-dokumenty i ich znaczenie w badaniach naukowych, „Przegląd Badań Edukacyjnych” 2013, nr 16, s. 65–84.
Szulakiewicz W., Korespondencja w badaniach historii edukacji i nauki, w: Badania historyczne w pedagogice. Konteksty źródłowe, red. W. Szulakiewicz, Wydawnictwo UMK, Toruń 2015, s. 2551.
Topolski J., Czy historyk ma dostęp do przeszłej rzeczywistości. Problem źródeł historycznych, w: Historia: o jeden świat za daleko?, wstęp, przekład i opracowanie E. Domańska, Instytut Historii UAM, Poznań 1997, s. 56–70.
Topolski J., Jak się pisze i rozumie historię, Rytm, Warszawa 1998.
Topolski J., Metodologia historii, PWN, Warszawa 1984.
Topolski J., Wprowadzenie do historii, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009.
Wojtkowiak Z., Nauki pomocnicze historii najnowszej. Źródłoznawstwo. Źródła Narracyjne, część I: Pamiętnik. Tekst literacki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2001.
Wysocki H., Przemówiły stare listy, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1986.
Załęski S., Jezuici w Polsce, t. V, cz. II, Jezuici w Polsce porozbiorowej 1820–
-1905, Drukiem i nakładem W.L. Anczyca i sp., Kraków 1906.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 428
Liczba cytowań: 0
