Początki kształcenia akuszerek w Krakowie (1780–1805)

Abstrakt

Powołanie do życia krakowskiej szkoły akuszerek nierozerwalnie związane jest z reformą Akademii Krakowskiej przeprowadzonej w drugiej połowie lat siedemdziesiątych XVIII wieku przez Hugona Kołłątaja. W ówczesnej Polsce wyniszczonej wewnętrznie i słabej politycznie nikt nie zajmował się kwestią zapewnienia społeczeństwu szkoły kształcącej przyszłych medyków – lekarzy, cyrulików czy też położnych. Korzystne warunki do stworzenia takiej placówki pojawiły się dopiero po utworzeniu Komisji Edukacji Narodowej, której głównym zadaniem stała się reforma szkolnictwa na wszystkich szczeblach. W zakresie szkolnictwa wyższego zreformowane zostały dwie uczelnie: w Krakowie i w Wilnie. W Krakowie utworzono nowoczesny Wydział Lekarski, w ramach którego funkcjonowała Katedra Chirurgii i Położnictwa. To przy niej, zgodnie z założeniami projektodawcy uniwersyteckiego modelu kształcenia medycznego na Akademii Krakowskiej – Andrzeja Badurskiego, zdecydowano otworzyć dwu- lub trzymiesięczne praktyczne kursy dla niewiast pragnących w przyszłości zajmować się pomocą położniczą. Szkoła od początku swego istnienia borykała się z przeróżnymi problemami; ówczesna klinika położnicza dysponowała zaledwie jednym łóżkiem dla położnic, brakowało tzw. materiału klinicznego (czyli kobiet, które zdecydowałyby się „rodzić publicznie”), na którym uczennice mogłyby ćwiczyć umiejętności praktyczne, problem był też z przekazem wiedzy (którą dla mężczyzn wykładano po łacinie, a dla kobiet trzeba było podawać po polsku, bowiem pierwsze uczennice były analfabetkami), gdyż do tej pory nie istniała terminologia położnicza w języku polskim. Ogromne zasługi dla rozwoju kształcenia położniczego w Krakowie położył pierwszy nauczyciel profesor Rafał Czerwiakowski – dzięki niemu szkoła powoli, ale systematycznie rozwijała się. Te pierwsze lata istnienia szkoły akuszerek, mimo że bardzo trudne, pozwoliły na stworzenie instytucji, która przez cały XIX wiek nieprzerwanie kształciła położne niemal dla całej Galicji.