Nauczyciel (a)medialny? Kompetencje medialne nauczycieli i ich wykorzystanie w nauczaniu zdalnym
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2020.4.004Keywords
nauczanie zdalne, e-learning, nowoczesne technologie, media cyfrowe, kompetencje medialne nauczycieli, pandemiaAbstract
W zmiennym świecie i w bezprecedensowych sytuacjach nauczyciele stają przed nowymi wyzwaniami. Takim wyzwaniem stała się obecnie konieczność podjęcia nauczania zdalnego. Wielu z nich odczuwało z tego powodu presję oraz dystans wobec wykorzystywania narzędzi cyfrowych. Jedyną drogą było jednak stawienie czoła nieznanym obszarom oraz dostosowanie się do wymagań cyfrowego świata i cyfrowych tubylców-uczniów.
Skuteczne prowadzenie nauczania na odległość, w atrakcyjnych dla uczniów formach, oznacza konieczność stałego doskonalenia własnych kompetencji tak, by chociaż w pewnym stopniu nadążyć za dynamiką zmian rzeczywistości.
Wiosną 2020 roku pandemia COVID-19 wymusiła zmiany w każdej dziedzinie ludzkiej działalności, odciskając piętno także na działaniach edukacyjnych. Mimo problemów związanych z zawieszeniem zajęć w ramach tradycyjnego nauczania, wiele przeszkód udało się nauczycielom pokonać. Stan ten uwydatnił jednak sporo edukacyjnych słabości, a biegłe stosowanie nowoczesnych technologii w procesie dydaktycznym okazało się piętą achillesową wielu z nich. Pewne jest jednak, że niezależnie od tego jak proces edukacyjny będzie zorganizowany w przyszłości, umiejętne prowadzenie nauczania z wykorzystaniem komputera i Internetu stało się jednym z niezbędnych wymogów stawianych nauczycielom. Pewne jest też, że w wyniku konieczności szybkiego dostosowania się do zmian, mimo szeregu negatywnych konsekwencji, wielu nauczycieli przełamało lęk przed stosowaniem narzędzi cyfrowych i z powodzeniem będzie je nadal wykorzystywać w swojej pracy.
References
Banasik A. (2017). Nowe media w szkole podstawowej, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, t. 36, nr 1, s. 223–234.
Baron-Polańczyk E. (2012). Model kompetencji informacyjnych w zakresie wykorzystania ICT, [w:] Nowe media w edukacji, red. T. Lewowicki, B. Siemieniecki, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 166–183.
Bauman Z. (2011). 44 listy ze świata płynnej nowoczesności, przeł. T. Kunz, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bierówka J. (2019). Rodzice cyfrowych tubylców – cyfrowi imigranci w środowisku nowych mediów, [w:] Współczesny świat dziecka. Media i konsumpcja, red. M. Bogunia-Borowska, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 253–269.
Brzyszcz E. (2017). Cyfrowi tubylcy i cyfrowi imigranci we współczesnej szkole: kompetencje medialne nauczycieli – teoria, rozwój, implikacje, „Rynek – Społeczeństwo – Kultura”, nr 1(22), s. 32–35.
Cyrek B. (2019). Internet w szkole – szkoła w Internecie: jak wirtualny dziennik wpłynął na relacje między uczniem, nauczycielem i rodzicem, [w:] Współczesny świat dziecka. Media i konsumpcja, red. M. Bogunia-Borowska, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 289–297.
Eco U. (2017). Pape Satàn aleppe. Kroniki płynnego myślenia, przeł. A. Bruś, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Gajda J. (2010). Media w edukacji, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Hankała A. (2005). Interakcje pedagogiczne w nauczaniu na odległość z perspektywy psychologii, [w:] Pedagogika a środki informatyczne i media, red. M. Tanaś, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 17–29.
Harari Y.N. (2015). Homo deus. Krótka historia ludzkości, przeł. M. Romanek, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Holtkamp J. (2011). Co ogłupia nasze dzieci? Nowe media jako wyzwanie dla rodziców, przeł. L. Mohort-Kopaczyńska, Kraków: Wydawnictwo Salwator.
Huk T. (2019). Uczniowskie korzyści z funkcjonowania w rzeczywistości szkolnego pogranicza między światami mediów online i offline. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Juszczyk-Rygałło J. (2015). Nowe media a kształt wczesnej edukacji, [w:] Człowiek – Technologia – Media. Konteksty kulturowe i psychologiczne, red. A. Ogonowska, G. Ptaszek, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 51–61.
Kobyłecka E. (2010). Kwalifikacje i kompetencje współczesnego nauczyciela-wychowawcy, [w:] Jakość życia i jakość szkoły. Wprowadzenie w zagadnienia jakości i efektywności pracy szkoły, red. I. Nowosad, I. Mortag, J. Ondráková, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, s. 105–120.
Kołodziejczyk W., Polak M. (2011). Jak zmieniać się będzie edukacja. Wyzwania dla polskiej szkoły i ucznia, Warszawa: Instytut Obywatelski.
Królikiewicz R., Pulak I. (2020). Możliwości wspierania edukacji domowej nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, t. 15, nr 1(55), s. 23–38.
Krzyżanowska A. (2018). Efektywna edukacja. W poszukiwaniu balansu między technologią, kulturą i naturą, [w:] Kompetencje przyszłości, red. S.M. Kwiatkowski, Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Seria Naukowa, t. 3, s. 206–226.
Łaszczyk J. (2005). Zadania kształcenia i edukacja zdalna, [w:] Pedagogika a środki informatyczne i media, red. M. Tanaś, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 55–60.
Mead M. (2000). Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, przeł. J. Hołówka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mischke J. (2005). Dylematy współczesnej edukacji: nauczanie tradycyjne czy zdalne?, [w:] Pedagogika a środki informatyczne i media, red. M. Tanaś, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 45–54.
Morbitzer J. (2011). O nowej interpretacji niektórych pojęć pedagogicznych w dobie technologii informacyjnej, [w:] Edukacja jutra w kontekście wyzwań współczesności, red. K. Denek, A. Kamińska, W. Kojs, P. Oleśniewicz, Sosnowiec: Oficyna Wydawnicza „Humanitas”, s. 26–33.
Morbitzer J. (2012). O istocie medialności młodego pokolenia, „Neoidagmata”, nr 33/34, s. 131–153.
Morbitzer J. (2018). O racjonalnym wykorzystaniu Internetu w edukacji, „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej”, nr 23, s. 13–28.
Muchacki M. (2016). Internet jako środowisko edukacyjnego wspierania rozwoju zawodowego nauczycieli, [w:] Edukacja w zglobalizowanym świecie, red. V. Tanaś, W. Welskop, Łódź: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Biznesu i Nauk o Zdrowiu, s. 432–437.
Myrdzik B. (2015). Przestrzeń edukacyjna jako „wędrujące pojęcie, [w:] Edukacja a nowe media, red. M. Latoch-Zielińska, I. Morawska, M. Potent-Ambroziewicz, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 13–23.
Popławska A., Aniskievich T. (2017). Wyzwania cyberprzestrzeni a wybrane kompetencje nauczycieli i uczniów, „Rocznik Lubuski”, t. 43, cz. 1, s. 245–258.
Plebańska M. (2020). Potencjał technologii cyfrowych, [w:] Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele, red. J. Pyżalski, Warszawa: EduAkcja, s. 37–42.
Prensky M. (2001). Digital Natives, Digital Immigrants. Part 1, „On the Horizon”, t. 9, nr 5, s. 1–6.
Pyżalski J. (2020). Co jest obecnie ważne, a co mniej w działaniach szkół i nauczycieli?, [w:] Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele, red. J. Pyżalski, Warszawa: EduAkcja, s. 25–27.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. 2018, poz. 1574).
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz.U. 2019, poz. 1450).
Rygałło A. (2015). Czy szkoła może być cyfrowa?, [w:] Człowiek – Technologia – Media. Konteksty kulturowe i psychologiczne, red. A. Ogonowska, G. Ptaszek, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 23–33.
Skrzydlewski W. (2004). Kompetencje medialne: edukacja, rynek pracy i funkcjonowanie społeczne, [w:] Kompetencje medialne społeczeństwa wiedzy, red. W. Strykowski, W. Skrzydlewski, Poznań: Wydawnictwo eMPi2, s. 41–46.
Spitzer M. (2013). Cyfrowa demencja, przeł. A. Lipiński, Słupsk: Wydawnictwo Dobra Literatura.
Strykowski W. (2004). Kompetencje medialne: pojęcie, obszary, formy kształcenia, [w:] Kompetencje medialne społeczeństwa wiedzy, red. W. Strykowski, W.
Skrzydlewski, Poznań: Wydawnictwo eMPi2, s. 31–39.
Szot W. (2009). Kompetencje współczesnego nauczyciela oraz jego funkcjonalność w dobie przemian gospodarczych i procesu globalizacji, „Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie”, t. 1, nr 2(13), s. 301–322.
Ścibor J. (2020). Wstrzymaj siebie, rusz ucznia: e-nauczanie a e-twórczość, [w:] Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele, red. J. Pyżalski, Warszawa: EduAkcja, s. 59–63.
Tanaś M. (2005). Dydaktyczny kontekst kształcenia na odległość, [w:] Pedagogika a środki informatyczne i media, red. M. Tanaś, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 31–44.
Tanaś M. (2015). Prolegomena do pedagogiki medialnej, [w:] Cyberprzestrzeń – Człowiek – Edukacja. Cyfrowa przestrzeń, red. M. Tanaś, S. Galanciak, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 7–25.
Wenta K. (2007). Kwalifikacje nauczycieli edukacji medialnej i informatycznej, [w]: Pedagogika medialna. Podręcznik akademicki, t. 2, red. B. Siemieniecki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 211–218.
Włoch S. (2010). Edukacja jaka? – szansą czy zagrożeniem rozwoju osobowości ucznia, [w:] Edukacja Jutra – Edukacja w społeczeństwie wiedzy, red. K. Denek, A. Kamińska, W. Kojs, P. Oleśniewicz, Sosnowiec: Oficyna Wydawnicza „Humanitas”, s. 79–94.
Wronka S. (2018), Nowoczesne technologie w nauczaniu przedmiotów ścisłych, [w:] Kompetencje przyszłości, red. S.M. Kwiatkowski, Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Seria Naukowa, t. 3, s. 335–347.
Zadworna-Cieślak M., Zbonikowski A. (2016). Stres i wypalenie w zawodzie nauczyciela – charakterystyka zjawisk i cele współczesnej profilaktyki, [w:] Edukacja w zglobalizowanym świecie, red. V. Tanaś, W. Welskop, Łódź: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Biznesu i Nauk o Zdrowiu, s. 438–449.
Netografia
Centrum Cyfrowe (2020). Edukacja zdalna w czasie pandemii. Raport z badań, https://centrumcyfrowe.pl/edukacja-zdalna/ [dostęp:
06.2020].
Librus (2020). Raport 2. Jak zmieniło się nauczanie zdalne?, https://portal.librus.pl/artykuly/raport-2-jak-zmienilo-sie-nauczanie-zdalne [dostęp: 26.06.2020].
Pacewicz A. (2020). Zdalna szkoła? Jeszcze będziemy za nią tęsknić. Nauczyciel przestał być żandarmem, https://oko.press/zdalna-szkola-jeszcze-bedziemy-za-nia-tesknic/ [dostęp: 26.06.2020].
Polskie Towarzystwa Edukacji Medialnej, Fundacja Dbam o Mój Zasięg, Fundacja Orange (2020). Zdalne nauczanie a adaptacja do warunków społecznych w czasie epidemii koronawirusa, https://glos.pl/badanie-zdalne-nauczanie-oczami-nauczycieli-uczniow-i-rodzicow-pogorszenie-relacji-i-samopoczucia-zmeczenie-cyfrowe [dostęp: 26.06.2020].
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
By submitting an article, the author declares that:
they are the author of the article (hereinafter referred to as the Work) and:
- is entitled to exclusive and unlimited copyright to the Work,
- is entitled to dispose of the copyrights to the Work.
The Author grants the Jesuit University Ignatianum in Cracow a free, non-exclusive, territorially unlimited license to use the Work in the following fields of exploitation:
- publishing the Work in paper, digital or magnetic form;
- multiplying the work by any method, without limiting the number of editions or copies;
- distribution of the work and its copies in any form, including marketing, sales, lending, and lease;
- placing the work in a computer memory;
- distribution of the work in information networks, including the Internet;
- public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and re-broadcasting, as well as making the Work available to the public in such a manner that everyone could have access to it at a time and place chosen by themselves;
- within the scope of dependent rights to the Work, covering, in particular, the right to make necessary changes to the Work, resulting from editorial and methodical preparation, as well as to make translations of the Work into other languages.
The license right shall be transferred the moment of transfer of the Work to the Jesuit University Ignatianum in Cracow. The Jesuit University Ignatianum in Cracow is entitled to grant sub-licenses to the Work in terms of the right granted. The license shall be limited in time for a period of 15 years from the date it is granted.
Stats
Number of views and downloads: 2546
Number of citations: 0
