Transakcyjne modele przemocy szkolnej
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2018.1.002Słowa kluczowe
przemoc w szkole, edukacyjna analiza transakcyjna, stany ego, uczniowie, nauczyciele, rodzice, Trójkąt Dramatyczny, Trójkąt Zwycięzcy, szkielet przemocy w szkoleAbstrakt
Przemoc szkolna jest jednym z najbardziej niepokojących zjawisk, nie tylko z punktu widzenie celów i funkcji szkoły, ale także w szerszym wymiarze życia społecznego oraz losów jednostek. Szkoła zamiast być miejscem bezpiecznym i spokojnym stanowi przestrzeń opresji i niepokoju. Przemoc na terenie szkoły jest złożoną, wieloaspektową i trudną kwestią o charakterze społecznym, psychologicznym i pedagogicznym, jak również stanowi problem moralny i aksjologiczny. Artykuł przedstawia autorski model przemocy szkolnej, z którą powinni się uporać uczniowie, nauczyciele i rodzice, a także ich transakcyjne stany ego. Model ten oparty jest na jednej z mniej znanych koncepcji psychoterapeutycznych, jaką jest analiza transakcyjna (AT). Przemoc szkolna rozgrywa się w trójkącie dramatycznym następujących ról psychologicznych: ofiara, ratownik (wybawca), prześladowca (według Stephena B. Karpmana). Wszystkie te czynniki tworzą sześcian wzajemnie uwarunkowanych zależności. Zapobieganie i zwalczanie przemocy w szkole powinno być prowadzone zgodnie ze wzorem trójkąta zwycięzcy i naprzemiennymi psychologicznymi rolami bycia: asertywnym, troskliwym i wrażliwym (według Acey Choy).
Bibliografia
Baczko-Dombi A., Giza-Poleszczuk A., Komendant-Brodowska A., Przemoc w szkole. Raport z badań 2006 i 2011, Instytut Socjologii UW, Warszawa 2011.
Barrow G., Taking the Drama Out of a Crisis: How School Managers Use Game Theory to Promote Autonomy, w: Walking the Talk: How Transactional Analysis is Improving Behavior and Raising Self-Esteem, red. G. Barrow, T. Newton, Routledge, London 2004, s. 79–91.
Barrow G., Transactional Analysis, Pastoral Care and Education, „Educational Transactional Analyst” 2007, s. 21–25.
Bartalanffy L. von, Ogólna teoria systemów, przeł. E. Wojdyłło-Woźniak, A.K. Koźmiński, PWN, Warszawa 1984.
Berkowitz L., The concept of aggressive drive: Some additional considerations, „Advanced in Experimental Social Psychology” 1965, t. 2, s. 301–327.
Berne E., Dzień dobry...i co dalej? Psychologia ludzkiego przeznaczenie, przeł. M. Karpiński, Dom Wydawniczy „Rebis”, Poznań 2008.
Berne E., Transactional Analysis: A New and Effective Method of Group Therapy, „American Journal of Psychotherapy” 1958, t. 12, nr 4, s. 735–743.
Borkowska A., Szymańska J., Witkowska A., Przeciwdziałanie agresji i przemocy w szkole, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2012.
Burgess R.C., A Model for Enhancing Individual and Organisational Learning of Emotional Intelligence: The Drama and Winner’s Triangles, „Social Work Education” 2005, t. 24, nr 1, s. 97–112.
Choy A., The Winner’s Triangle, „Transactional Analysis Journal” 1990, t. 20, nr 1, s. 40–46.
Czajka P., Poczucie bezpieczeństwa ucznia w środowisku szkolnym, Kraków 2009 [praca magisterska, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie].
Czemierowska-Koruba E., Agresja i przemoc w szkole, czyli co powinniśmy wiedzieć, by skutecznie działać?, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2015.
Emmerton N., Newton T., The Journey of Educational Transactional Analysis from Beginnings to the Present, „Transactional Analysis Journal” 2004, t. 34, nr 3, s. 283–290.
Ernst K., Szkolne gry uczniów. Jak sobie z nimi radzić, przeł. J. Troczyński, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1991.
Fine M.J., Covell G., Tracy D.B., The Effects of TA Training on Teacher Attitudes and Behavior, „Transactional Analysis Journal” 1978, t. 8, nr 3, s. 236–240.
Forrest L., The Three Faces of Victim: An Overview of the Drama Triangle, https://www.lynneforrest.com/articles/2008/06/the-faces-of-victim/.
Hare R.D., Psychopaci są wśród nas, przeł. A. Skucińska, Znak, Kraków 2008.
Hough P., Teachers and Stroking, „Transactional Analysis Journal” 1971, t. 3, nr 1, s. 38–39.
International Transactional Analysis Association, http://www.itaa-net.org.
Jagieła J., Gry psychologiczne w szkole, Oficyna Wydawnicza Nauczycieli, Kielce 2004.
Jagieła J., Słownika analizy transakcyjnej, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2012.
Jagieła J., Sarnat-Ciastko A., Dlaczego analiza transakcyjna? Rozmowy o zastosowaniu analizy transakcyjnej w pracy nauczyciela i wychowawcy, Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2015.
Karpman S., The Drama Triangle Script Drama Analysis, „Transactional Analysis Bulletin” 1968, t. 7, nr 26, s. 39-43, http://www.karpmandramatriangle.com/pdf/thenewdramatriangles.pdf.
Kenney W.J., Problem-Student Effects on Teacher Ego States Behavior, „Transactional Analysis Journal” 1981, t. 11, nr 3, s. 252–253.
King G., Umiejętności terapeutyczne nauczyciela, przeł. J. Bartosik, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003.
Napper R., Newton T., Tactics – Transactional analysis concepts for all trainers, teachers and tutors + insight into collaborative learning strategies, TA Resources, Ipswich 2000.
Newton T.,From Transactional Analysis in education to Educational Transactional Analysis: A personal encounter, „Edukacyjna Analiza Transakcyjna” 2016, nr5, s. 29–37, http://dx.doi.org/10.16926/eat.2016.05.02.
Obuchowska I., Przemoc w wychowywaniu, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1989, nr 4, s. 22–31.
Pankowska D., Nauczyciel w perspektywie analizy transakcyjnej, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010.
Piekarska A., Przemoc w rodzinie: socjopsychologiczne uwarunkowania i zakres zjawiska, „Psychologia Wychowawcza” 1984, nr 1, s. 46, s. 44–54.
Pospiszyl I., Przemoc w rodzinie, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994.
Przemoc w polskiej szkole,http://www.ibe.edu.pl/pl/o-instytucie/aktualnosci /525-przemoc-w-polskiej-szkole.
Rogoll R., Aby być sobą. Wprowadzenie do analizy transakcyjnej, przeł. A. Tomkiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.
Samujło M., Uwarunkowania agresywnych zachowań dzieci i młodzieży w środowisku szkolnym, w: Agresja i przemoc we współczesnym świecie, cz. 1, red. J. Kuźma, Z. Szarota, Oficyna Wydawnicza „Tekst”, Kraków 1998, s. 142–147.
Schachner S., Models of transactional analysis in educational management, „Edukacyjna Analiza Transakcyjna” 2016, nr 5, s. 39–45, http://dx.doi.org/10.16926/eat.2016.05.03.
Soles S., Social dynamics: A study of classroom games – Progress report, „Transactional Analysis Bulletin” 1963, t. 8, nr 2, s. 8–14.
Stewart I., Joines V., TA Today: A New Introduction to Transactional Analysis, Lifespace Publishing, Melton Mowbray 2009.
Suchańska A., Trójkąt dramatyczny i gry ratownicze, w: ABC psychologicznej pomocy, red. J. Santorski, Jacek Santorski & Co, Warszawa 1993, s. 71–84.
Weinberg G.W., Myślenie systemowe, przeł. C. Berman, R. Wielburski, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1979.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 488
Liczba cytowań: 0
