Małżeństwo i wychowanie dwuwyznaniowe na pograniczu – refleksje wokół badań
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2025.3.001Słowa kluczowe
wychowanie, małżeństwa mieszane, rodziny dwureligijne, rodziny dwuwyznaniowe, wychowanie religijneAbstrakt
Celem artykułu jest analiza strategii wyboru religii przez partnerów tworzących rodzinę dwuwyznaniową, z uwzględnieniem wyzwań i potencjału takich rodzin w kontekście wychowania religijnego dzieci. Badania skupiają się na rodzinach wielowyznaniowych na pograniczach kulturowych, szczególnie południowym i wschodnim, gdzie dochodzi do naturalnego spotkania różnych narodów, religii i tradycji. Artykuł przyjmuje perspektywę socjo-pedagogiczną, bazując na badaniach historycznych, społecznych oraz religijnych, które pokazują, jak różnice wyznaniowe wpływają na strategie wychowania dzieci, na przykład poprzez wybór religii, ekumenizm społeczny, czy wychowanie w atmosferze tolerancji. W artykule omówiono różne podejścia do wychowania religijnego w rodzinach mieszanych, takie jak wychowanie zgodne z religią matki lub ojca, z naciskiem na rolę komunikacji w rodzinie i adaptacji do różnorodności. W wyniku przeprowadzonych analiz, wskazano na potencjał rodzin dwuwyznaniowych, w tym rozwój kapitału społecznego i kulturowego dzieci, ale także na trudności związane z konfliktem tożsamościowym i różnicami w postrzeganiu religii. Praca wskazuje na konieczność dalszych badań, zwłaszcza w kontekście edukacji religijnej oraz roli małżeństw mieszanych w integracji społecznej i kulturowej w regionach pogranicznych.
Bibliografia
Bieńkowska-Ptasznik M. (2007). Polacy-Litwini-Białorusini. Przemiany stosunków etnicznych na północno-wschodnim pograniczu Polski, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Budniak J. (2002). Ekumenizm jutra na przykładzie Śląska Cieszyńskiego. Studium historyczno-pastoralne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, ss. 238.
Czykwin E. (1997). Problemy małżeństw prawosławno-katolickich, [w:] J. Nikitorowicz (red.), Rodzina wobec wyzwań edukacji międzykulturowej, Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana, s. 220–231.
Dakowicz A. (2013). Psychologiczna analiza funkcjonowania małżeństw zróżnicowanych wyznaniowo, [w:] J. Muszyńska, W. Danilewicz, T. Bajkowski (red.), Kompetencje międzykulturowe jako kapitał społeczności wielokulturowych, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", s. 255-268.
Hruzd A. (2011). Małżeństwa mieszane na Śląsku Cieszyńskim – problem wyboru: kompromis czy wykluczenie?, [w:] T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta, J. Suchodolska (red.), Pedagogika międzykulturowa wobec wykluczenia społecznego i edukacyjnego, Cieszyn-Warszawa-Toruń: Wydawnictwo Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 251-267.
Hruzd-Matuszczyk A. (2023). Kapitalne małżeństwo – o potencjale małżeństw mieszanych w kontekście teorii kapitału społecznego i kulturowego, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 3 (26), s. 69-82.
Kabzińska I. (1997). Rola rodziny w kształtowaniu tożsamości i w edukacji międzykulturowej w warunkach kulturowej unifikacji. Przypadek Białorusi, [w:] J. Nikitorowicz (red.), Rodzina wobec wyzwań edukacji międzykulturowej, Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana, s. 115-128.
Moroz A. (2014). Małżeństwa mieszane wyznaniowo – w stronę sekularyzacji czy akulturacji? „Pogranicze. Studia Społeczne”, tom 24, s. 31–47.
Moroz A. (2020). Kontakty kulturowe w mikroskali – jak żyć razem, kiedy dzieli nas kultura? O związkach międzykulturowych, [w:] E. Dąbrowska-Prokopowska, P. Goryń, M. F. Zaniewska (red.), Kultura w Polsce w XXI wieku: konteksty społeczne, kulturowe i medialne, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 403-411.
Nikitorowicz J. (1992). Socjalizacja i wychowanie w zróżnicowanych wyznaniowo i etnicznie rodzinach Białostocczyzny, Białystok: Uniwersytet Warszawski. Filia w Białymstoku.
Ogrodzka-Mazur E., Szafrańska A. (2023). Identity behaviours and perceptions of mixed marriages by young learners from Poland, the Czech Republic, Slovakia and Ukraine - A socio-pedagogical comparative study, „Studia z Teorii Wychowania”, tom XIV, nr 3 (44), s. 99-114.
Panic I. (2002). Małżeństwa wielowyznaniowe w Ustroniu w pierwszej połowie XVIII wieku (z badań nad różnymi aspektami pogranicza kulturowego na Śląsku Cieszyńskim w dawnych wiekach), [w:] T. Lewowicki, A. Różańska, U. Klajmon (red.), Kwestie wyznaniowe w społecznościach wielokulturowych, Cieszyn: Wydawnictwo Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie, s. 105-117.
Romanowicz W. (2009). Ekumeniczny wymiar małżeństw mieszanych, „Socjologia Religii”, tom 7, s. 239-251.
Różańska A. (1996). Religia jako płaszczyzna funkcjonowania stereotypów w świadomości młodzieży pogranicza polsko-czeskiego, [w:] T. Lewowicki, B. Grabowska (red.), Społeczności pogranicza – Wielokulturowość – Edukacja, Cieszyn: Wydawnictwo Uniwersytet Śląski – Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, s. 87-98.
Różańska A. (2000). Wychowanie w rodzinie mieszanej wyznaniowo – przykład wychowania międzykulturowego, [w:] T. Lewowicki, J. Suchodolska (red.), Rodzina – wychowanie – wielokulturowość, Cieszyn: Wydawnictwo Uniwersytet Śląski – Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, s. 72-83.
Sadowski A. (1991). Społeczne problemy wschodniego pogranicza, Białystok: Sekcja Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego.
Sadowski A. (2017). Wyznanie prawosławne jako podstawowa bariera procesów asymilacyjnych (na przykładzie mieszkańców wyznania prawosławnego województwa podlaskiego), „Latopisy Akademii Supraskiej”, nr 8, s. 17-29.
Savidan P. (2012). Wielokulturowość. Warszawa: Wydawnictwo Oficyna Naukowa.
Szafrańska A. (2021). Borderland as a space fostering the contracting of mixed marriages – the truth and myths, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 1 (4), s. 167-176.
Trojanowski B. (2024). Małżeństwo mieszane katolicko-prawosławne według obowiązującego prawa kanonicznego w Polsce. „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich”, tom 34, nr 37, s. 305–326.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Joanna Cukras-Stelągowska, Ewa Sowa-Behane, Alicja Hruzd-Matuszczyk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 82
Liczba cytowań: 0
