Osiąganie dobrostanu w cyfrowym świecie w kontekście potrzeb dzieci i młodzieży – indywidualne i społeczne wymiary zjawiska
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2024.4.009Słowa kluczowe
cyfrowy dobrostan, dzieci, młodzież, umiejętności cyfrowe, możliwości online, zagrożenia onlineAbstrakt
Celem artykułu jest ukazanie wielowymiarowości dobrostanu cyfrowego, w ujęciu zarówno indywidualnym, jak i społecznym, w tym opisanie komponentów, które składają się na ogólną jakość życia w przestrzeni cyfrowej z punktu widzenia młodego użytkownika mediów cyfrowych, ze szczególnym uwzględnieniem sfery informacyjnej i komunikacyjnej. W tekście przedstawione zostały zagadnienia związane z różnorodnością podejść i perspektyw w wymiarze teoretycznym i praktycznym. Szerzej opisano również zdolności i warunki, które są współcześnie wymagane, aby móc osiągnąć równowagę w korzystaniu z nowych technologii, sprawnie i bezpiecznie poruszać się w środowisku mediów cyfrowych, unikając potencjalnych zagrożeń oraz by wykorzystać tkwiący w nich potencjał.
Omówiono również wspomagającą rolę rodziców i nauczycieli w procesie osiągania przez młode pokolenie dobrostanu w świecie mediów cyfrowych. Zaprezentowano i przeanalizowano wyniki prowadzonych na przestrzeni ostatnich lat badań, które ukazują poziom zanurzenia dzieci i młodzieży w przestrzeni cyfrowej oraz towarzyszące temu nowe zjawiska. Wskazano także na aktualne trendy i przemiany w sposobach korzystania z mediów, które mają wpływ na ogólny dobrostan jednostki.
Bibliografia
2030 Digital Compass – The European Way for the Digital Decade, European Commission, Directorate-General for Communications Networks, Content and Technology, Publications Office of the European Union (2021), https://data.europa.eu/doi/10.2759/425691 [dostęp: 23.07.2024].
Achremowicz H., Litwin P., Meyza I., Monkos A., Smolińska P., Węgrzyn R., Zakrzewski P. (2024). Od emocji do odporności na dezinformację. Scenariusze zajęć dla dzieci i młodzieży, Warszawa: Fundacja Szkoła z klasą. DEMAGOG, https://www.szkolazklasa.org.pl/wp-content/uploads/2024/03/od-emocji-do-odpornosci-na-dezinformacje-scenariusze-zajec-dla-dzieci-i-mlodziezy.pdf [dostęp: 23.07.2024].
Büchi M. (2024). Digital Well-being Theory and Research, „New Media & Society”, t. 26, nr 1, s. 172–189, https://doi.org/10.1177/14614448211056851
Children’s Media Lives 2024. Ten Years of Longitudinal Research: A Report for Ofcom (2024), https://www.ofcom.org.uk/siteassets/resources/documents/research-and-data/media-literacy-research/children/children-media-use-and-attitudes-2024/childrens-media-lives-2024-summary-report.pdf [dostęp: 23.07.2024].
Cyberprofilaktyka NASK, https://cyberprofilaktyka.pl/cyberprofilaktyka-nask-o-nas/projekty.html [dostęp: 12.07.2024].
Dębski M., Bigaj M. (2019). Młodzi Cyfrowi. Nowe technologie. Relacje. Dobrostan, Gdynia: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Dobrostan cyfrowy. Poradnik dla rodzin (2020), https://www.szkolazklasa.org.pl/materialy/asy-internetu-dobrostan-cyfrowy-poradnik-dla-rodzin/ [dostęp: 23.07.2024].
Kardefelt-Winther D., Saeed M., Al-Harahsheh S.T., Saxena S., Aref A., Al-Kahlout D., Al-Mohannadi A.S. (2022). Child Well-being in a Digital Age: Trends and Outcomes. WISH, https://www.researchgate.net/publication/359897131_Child_Well-Being_in_a_Digital_Age_Trends_and_Outcomes [dostęp: 23.07.2024].
Levine D., Page A., Law E., O’Reilly M. (2021). Children and Families’ Wellbeing in a Digital World: A Four-dimensional Model. University of Leicester, https://www.internetmatters.org/pl/about-us/children-and-families-wellbeing-in-a-digital-world-report/ [dostęp: 23.07.2024].
Livingstone S., Mascheroni G., Stoilova M. (2021). The Outcomes of Gaining Digital Skills for Young People’s Lives and Wellbeing: A Systematic Evidence Review, „New Media & Society”, t. 25, nr 5, s. 1176–1202, https://doi.org/10.1177/14614448211043189
NASK (2023). Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców, Warszawa: NASK, Państwowy Instytut Badawczy, https://www.nask.pl/pl/aktualnosci/5316,Co-robia-nasze-dzieci-w-sieci-czyli-Raport-z-najnowszego-badania-NASK-Nastolatki.html [dostęp: 30.09.2024].
OECD (2019). How’s Life in the Digital Age?: Opportunities and Risks of the Digital Transformation for People’s Well-being, Paris: OECD Publishing, https://doi.org/10.1787/9789264311800-en
Ptaszek G., Dębski M., Bigaj M., Stunża G., Pyżalski J. (2020). Zdalna edukacja – gdzie byliśmy, dokąd idziemy? Wstępne wyniki badania naukowego „Zdalne nauczanie a adaptacja do warunków społecznych w czasie epidemii koronawirusa”, Warszawa.
Pyżalski J., Zdrodowska A., Tomczyk Ł., Abramczuk K. (2019). Polskie badania EU Kids Online 2018. Najważniejsze wyniki i wnioski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, https://press.amu.edu.pl/pub/media/productattach/p/y/pyzalski_polskie_badanie_eu_kids_online_2018_amup.pdf [dostęp: 23.07.2024].
Rada Unii Europejskiej (2022). Konkluzje Rady w sprawie wspierania dobrostanu w edukacji cyfrowej (2022/C 469/04), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52022XG1209(01) [dostęp: 23.07.2024].
Smahel D., Machackova H., Mascheroni G., Dedkova L., Staksrud E., Ólafsson K., Livingstone S., Hasebrink U. (2020). EU Kids Online 2020: Survey Results from 19 Countries. EU Kids Online, https://kometa.edu.pl/biblioteka-cyfrowa/publikacja,908,eu-kids-online-2020-survey-results-from-19-countries [dostęp: 23.07.2024].
Twenge J.M. (2019). iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne, mniej szczęśliwe – i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości, przeł. O. Dziedzic, Sopot: Smak Słowa.
Vanden Abeele M.M.P. (2021). Digital Wellbeing as a Dynamic Construct, „Communication Theory”, t. 31, nr 4, s. 932–955, https://doi.org/10.1093/ct/qtaa024
Vuorikari R., Kluzer S., Punie Y. (2022). DigComp 2.2: The Digital Competence Framework for Citizens – With New Examples of Knowledge, Skills and Attitudes, Luxembourg: Publications Office of the European Union, https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC128415 [dostęp: 23.07.2024].
Well-being in the Digital Age (2023). Luxembourg: Publications Office of the European Union, https://nesetweb.eu/wp-content/uploads/2023/12/well-being-in-the-digital-age-NC0723199ENN-2.pdf [dostęp: 23.07.2024].
Wielki słownik języka polskiego (2024), https://wsjp.pl/ [dostęp: 23.07.2024].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Irena Pulak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 483
Liczba cytowań: 0
