Udział nauczycieli w wychowaniu lotniczym w II Rzeczypospolitej
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2024.3.009Słowa kluczowe
wychowanie lotnicze, II Rzeczypospolita, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, nauczyciele, historia wychowaniaAbstrakt
Artykuł porusza tematykę mieszczącą się w obrębie historii wychowania. Jego celem jest przedstawienie charakterystyki udziału nauczycieli w wychowaniu lotniczym w latach 1918–1939 w Polsce na podstawie jakościowej analizy źródeł historycznych: czasopism, aktów urzędowych, wydawnictw, archiwaliów. Lotnictwo było uznawane za jedną z najważniejszych dziedzin rozwoju nowoczesnych państw, dlatego całe społeczeństwo miało być zaangażowane w jego budowę. Lotnictwo było jednocześnie obszarem pracy pedagogicznej i osiągania celów wychowawczych. Nauczyciele, jako szczególna grupa społeczna, byli w różnorodny sposób zachęcani przez aktywistów lotniczych, działaczy Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, do włączenia się w realizację celów wychowania lotniczego. Większość środowiska nauczycielskiego zaangażowała się w tę pracę, włączając treści lotnicze na lekcjach w szkole i podejmując opiekę nad organizacjami lotniczymi. Dzięki ich działalności treści wychowania lotniczego miały szansę dotrzeć do szerokich rzesz młodzieży, a za ich sprawą – do ich domów rodzinnych i środowisk lokalnych, propagując tym samym lotnictwo w całym społeczeństwie i integrując je wokół hasła „Silnej Polski Skrzydlatej”.
Bibliografia
Archiwum Państwowe w Kielcach, sygn. 21/101/440, Komunikat do Starostwa w Kielcach z 20.01.1928.
Aeroklub Warszawski w cyfrach (1937). „Skrzydlata Polska”, nr 10.
Baliński W. (1930). Propaganda, jej metody i znaczenie, Warszawa: Nakładem Księgarni F. Hoesicka.
Co nowego w naszym świecie: w Polsce (1927). „Młody Lotnik”, nr 1.
Dobrzycki B. (1927). Czem jest lotnictwo?, „Lot Polski”, nr 4.
Górniewicz J. (2001). Kategorie pedagogiczne. Odpowiedzialność, podmiotowość, samorealizacja, tolerancja, twórczość, wyobraźnia, Olsztyn: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
Grzeszczak B. (1932). Modelarnie w szkołach powszechnych, „Lot i OPLG Polski”, nr 5.
Halewski T. (1928). Młodzież a lotnictwo na terenie Krakowa i województwa Krakowskiego, „Młody Lotnik”, nr 5.
Hryniewiecka M. (1936). Muzeum Przemysłu i Techniki, „Płomyk”, nr 28.
Humpola L. (1927). Wrażenia słuchacza kursu prelegentów LOPP, „Lot Polski”, nr 9.
Iwińska I. (1938). Nauka o Polsce współczesnej oraz historia powszechna w ujęciu tematycznym. Zeszyt. II, Warszawa: „Pomoc Szkolna” HAWU.
Jakubiak K. (1994). Wychowanie państwowe jako ideologia wychowawcza sanacji. Kształtowanie i upowszechnianie w periodycznych wydawnictwach społeczno-kulturalnych i pedagogicznych, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Kann M. (2021). Lotnicze zuchy, [w:] Na harcerskich skrzydłach, red. A. Glass, Bielsko-Biała–Warszawa: Wydawnictwo ELAY-SCG.
Konieczny J.R. (1987). Organizacja lotnictwa sportowego w Polsce w latach 1919–1939, [w:] Polskie lotnictwo sportowe, red. H. Szydłowski, Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza.
Konkursy L.O.P.P. wśród młodzieży (1936). „Lot i OPLG Polski”, nr 3–4.
Korespondencje (1928). „Ikar”, nr 1.
Kowal J. (1927). Lotnictwo a program fizyki w szkole średniej, „Młody Lotnik”, nr 10.
Kozak Z. (2007). Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w Polsce w latach 1928–1939, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Kozłowski W. (1935). Lotnictwo najmłodszych, „Skrzydlata Polska”, nr 5.
Kretowicz Ch.M. (1933). Czy jesteśmy przygotowani?, „Lot Polski”, nr 5.
Kwesty szkolne (1930). „Przegląd Pedagogiczny”, nr 33.
Kulwieć K., Lipski H. (1920). Projekt instrukcji dla wychowawców klasowych, „Przegląd Pedagogiczny”, nr 2.
Laskowska I. (1935). Na progu zwycięstwa, „Skrzydlata Polska”, nr 3.
Latwis S. (1935). Racjonalizacja wyszkolenia, wychowania i doskonalenia lotniczego w klubach, „Skrzydlata Polska”, nr 2.
Le Corbusier (1935). Aircraft, London: The Studio Ltd.
LOPP na terenie stolicy w roku 1938: Sprawozdanie Okręgu LOPP m.st. Warszawy za rok 1938, Warszawa 1939.
Łozińscy M. i J. (1994). Sport lotniczy w przedwojennej Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Tenten.
Magiera E. (2015). Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w Drugiej Rzeczypospolitej jako przykład działalności szkolnych kół stowarzyszeń wyższej użyteczności, [w:] Wzrastać w cieniu historii. Dzieci i młodzież w instytucjach edukacyjnych w Polsce (1918–1989), red. E. Gorloff, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Malinowski T. (1987)., Sport samolotowy, [w:] Polskie lotnictwo sportowe, red. H. Szydłowski, Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza.
Meliński Z. (1933). Propaganda jako środek walki i obrony powietrznej, „LP”, nr 7.
Mierzwa E.A. (2001). Historyka. Wstęp do badań historycznych, Piotrków Trybunalski: Akademia Świętokrzyska im. Jana Kochanowskiego.
Moniewski T. (1936a). Młodzież szkolna w LOPP, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego”, nr 2.
Moniewski T. (1936b). Młodzież szkolna w LOPP II, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego”, nr 4.
Moniewski T. (1937). Młodzież szkolna w LOPP III, „Dziennik Urzedowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego” nr 7.
Morcinek G. (1937). Przedmowa, [w:] M. Wardasówna, Maryśka ze Śląska, Warszawa: Nasza Księgarnia.
Mścisz M. (1928). Jak przystąpić do poznania mapy w szkole powszechnej, „Ruch Pedagogiczny”, nr 1.
Okólnik MWRiOP Nr 46 z dnia 14 maja 1937 r. (III S-3678-37) w sprawie wstępowania młodzieży do Szkoły Podchorążych Lotnictwa, Dz.U. MWRiOP 1937, nr 5, poz. 150.
Okólnik MWRiOP z dn. 3.04.1928 (Nr I 212247/27) do Kuratorjów Okręgów Szkolnych oraz do Województwa Śląskiego i Liceum Krzemienieckiego w sprawie popierania lotnictwa, Dz.U. MWRiOP 1928, nr 4, poz. 81.
Osiński J. (1925). Władze szkolne a lotnictwo, „Młody Lotnik”, nr 13.
Otwarcie kursu instruktorów wydziałów lotniczych LOPP (1934). „Lot i OPLG Polski”, nr 4.
Papierski M. (1930). Rola nauczycielstwa w działalności LOPP, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poleskiego”, , nr 5.
Pomorski Okrąg Wojewódzki LOPP (1936). „Lot i OPLG Polski”, nr 19/20.
Prasa o szkole i nauczycielu (1934). „Przegląd Pedagogiczny”, nr 14.
Rubacha K. (2008). Metodologia badań nad edukacją, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Rutkowiak J. (red.) (1995). Odmiany myślenia o edukacji, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Rzepka M. (2018). Rola nauczyciela w wychowaniu moralnym w II Rzeczypospolitej na podstawie analizy treści „Przeglądu Pedagogicznego” (1918–1939), „Kwartalnik Pedagogiczny”, nr 4.
Rzepka M. (2019/2020). Specjalność lotnicza w międzywojennym Związku Harcerstwa Polskiego, „Harcerstwo”, nr 2/3.
Rzepka M. (2023). Wychowanie lotnicze w II Rzeczypospolitej [rozprawa doktorska, Uniwersytet Warszawski].
Sawicki L., Witkowska H., Sobiński S. (1929). Polska współczesna (Nauka obywatelska), Lwów: Nakład i własność K.S. Jakubowskiego.
Sekcja do spraw młodzieży przy Zarządzie Gł. L.O.P.P. (1927). „Młody Lotnik”, nr 10.
Seweryn S. (1930). Uwagi o wychowaniu obywatelsko-państwowem, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Łódzkiego”, nr 9.
Skowroński A. (1939). Zagadnienie obronności Państwa w nauczaniu i wychowaniu w szkole powszechnej, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Wołyńskiego”, nr 4.
Sprawozdanie Aeroklubu Śląskiego za rok 1938 (1939). Katowice: Aeroklub Śląski (Katowice).
Sprawozdanie TNSW za rok 1932. Część II (1933). „Przegląd Pedagogiczny”, nr 1–2.
Sprawozdanie z działalności Komitetu Powiatowego LOPP w Białymstoku za rok 1928 (1929). „Wiadomości Lotnicze”, nr 3–4, dodatek nr II.
Sprawozdanie z wycieczki kl. VIII Gimnazjum im. Unii Lubelskiej w Lublinie do Warszawy i Łodzi (1936). „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego”, nr 4.
Stąd i stamtąd (1936). „LiOPLGP”, nr 24.
Stopa R. (1930). Roboty ręczne jako czynnik wychowawczy, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poleskiego”, nr 5.
Szczepkowski A. (1939). Zagadnienie lotnictwa i morza w nauce rysunku: wskazówki praktyczne, Kraków: Księgarnia „Nauka i Sztuka”.
Taraszkiewicz M. (2001). Jak uczyć jeszcze lepiej! Szkoła pełna ludzi, Poznań: Arka.
Wiadomości bieżące: z Polski (1926). „Młody Lotnik”, nr 12.
Witkowska H. (1920). O wychowaniu i kształceniu obywatelskiem, „Przegląd Pedagogiczny”, nr 3.
Woźniak J. (1987). Orły z Podkarpacia, Rzeszów: RSW „Prasa-Książka-Ruch” Krajowa Agencja Wydawnicza.
Wspólny komunikat LOPP i ZNP (1937). „Głos Nauczycielski”, nr 35.
Współpraca ZNP z Ligą Obrony Powietrznej Państwa (1935). „Głos Nauczycielski”, nr 1.
Wydawnictwa dozwolone do użytku szkolnego (1939). Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Brzeskiego”, nr 4.
XV lat 1923–1938. LOPP na terenie stolicy (1938). Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
Z działalności LOPP: Kraków (1927). „Młody Lotnik”, nr 2.
Z życia TNSW (1938). „Przegląd Pedagogiczny”, nr 2.
Zasuszanka A. (1936a). Do chłopców!, „Lot i OPLG Polski”, , nr 6.
Zasuszanka A. (1936b). Dziewczęta budują modele, „Lot i OPLG Polski”, nr 19/10.
Zbierański C.M. (1958), O narodzinach lotnictwa polskiego, New York: Czas Publishing Co.
Zjazd Dyrektorów Szkół Średnich we Lwowie (1930). „Zrąb”, t. 2.
Żegnałek K. (2008). Kompetencje dydaktyczno-wychowawcze nauczyciela edukacji, [w:] Kompetencje nauczyciela edukacji początkowej, red. K. Żegnałek, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Magdalena Rzepka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 171
Liczba cytowań: 0
