Etyka a pedagogika. Myśl pedagogiczna Jacka Woronieckiego w odniesieniu do współczesnej edukacji
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2022.3.004Słowa kluczowe
pedagogika, edukacja, etyka cnót, wychowanie moralne, Jacek WoronieckiAbstrakt
W artykule zaprezentowano rozważania nad dorobkiem pedagogicznym Jacka Woronieckiego. Odwołano się do prac autora, w których etykę i aspekt moralny uczynił podstawowym przejawem szeroko rozumianej działalności edukacyjno-wychowawczej. Kierowany troską o właściwy poziom moralny człowieka we wszelkich przejawach jego życia, zbudował katalog refleksji i podpowiedzi, z których możemy czerpać niezależnie od aktualnych uwarunkowań. Przemyślenia z nich płynące, skłaniające czytelnika do budowania moralnie prawidłowych relacji między osobą wychowawcy i wychowanka, czynią z podmiotowości człowieka podstawowy paradygmat edukacji, tak istotny i niezbywalny również w dzisiejszych realiach.
Przedmiotem dociekań niniejszego artykułu uczyniono zatem kwestię aktualności poglądów Woronieckiego w odniesieniu do współczesnej przestrzeni oddziaływań edukacyjnych. Wskazano tu na podnoszony przez myśliciela istotny aspekt integralności etyki z pedagogiką, stanowiący filar jego pedagogiki, a ściślej aretologii, będącej syntezą humanizmu greckiej paidei oraz chrześcijańskiej pedagogiki. Osobne miejsce poświęcono epistemologicznym odniesieniom idei paedagogiae perennis wskazującej na nierozłączność poznawczą filozofii i pedagogiki oraz – w wymiarze praktyki pedagogicznej – wychowania i edukacji. Biorąc pod uwagę konieczność nieustannych poszukiwań przez współczesnych pedagogów nowych edukacyjnych ścieżek, obierania nieraz trudnych kierunków w swojej praktyce zawodowej, klasyczna myśl Woronieckiego w świecie zrelatywizowanych wartości może się okazać ścieżką wiodącą „człowieka do moralnej dojrzałości”. Dorobek Woronieckiego posiada w tym zakresie ogromny, ponadczasowy walor pedagogiczny.
Bibliografia
Ablewicz K. (2003). Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki antropologicznej, Kraków: Wydawnictwo UJ.
Albański L. (2001). Aktualność poglądów pedagogicznych Jacka Woronieckiego OP, [w:] J. Gałkowski, M.L. Niedziela (red.), Człowiek, moralność, wychowanie. Życie i myśl Jacka Woronieckiego, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, s. 145–151.
Andrzejuk A. (2000). Prawda o dobru. Problem filozoficznych podstaw etyki tomistycznej, Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Bareła S. (1959). Spis publikacji o. Jacka Woronieckiego OP, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, t. 6, nr 1–2, s. 77–89.
Botkin J.W., Elmandjra M., Mazlitza M. (1982). Uczyć się bez granic. Jak zewrzeć lukę ludzką, przeł. M. Kukliński, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Boużyk M.M. (2015). Myśl pedagogiczna Jacka (Adama) Woronieckiego w wybranych publikacjach z okresu 1903–1918, „Polska Myśl Pedagogiczna”, t. 1, nr 1, s. 221–267.
Boużyk M.M. (2016a). Jacek Woroniecki o modlitwie jako czynniku doskonalącym naturę człowieka „Rocznik Tomistyczny”, nr 5, s. 357–373.
Boużyk M.M. (2016b). Uczeń czy książka? Pedagogika Jacka Woronieckiego jako podpowiedź dla współczesnych systemów wychowania, „Forum Pedagogiczne”, nr 2, cz. 1, s. 229–243.
Brighouse H. (2009). Moral and Political Aims of Education, [w:] H. Siegel (red.), The Oxford Handbook of Philosophy of Education, Oxford: Oxford University Press, s. 35–51.
Chudy W. (2007). Podstawy filozoficzne pedagogii samowychowania, „Roczniki Nauk Społecznych”, t. 35, nr 2, s. 19–30.
Cichoń W. (1996). Wartości, człowiek, wychowanie. Zarys problematyki aksjologiczno-wychowawczej, Kraków: Wydawnictwo UJ.
Delors J. (1998). Edukacja. Jest w niej ukryty skarb. Raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji do spraw Edukacji dla XXI wieku, Warszawa: Stowarzyszenie Oświatowców Polskich. Wydawnictwa UNESCO.
Filipiak M. (2000). Bibliografia podmiotowa i przedmiotowa Jacka Woronieckiego OP, [w:] J. Gałkowski, M.L. Niedziela (red.), Człowiek – moralność – wychowanie. Życie i myśl Jacka Woronieckiego OP, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, s. 277–297.
Gałkowski J. (2000). Filozofia i człowiek w „Katolickiej etyce wychowawczej” Jacka Woronieckiego OP, [w:] J. Gałkowski, M.L. Niedziela (red.), Człowiek – moralność – wychowanie. Życie i myśl Jacka Woronieckiego OP, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, s. 81–100.
Gałkowski J. (2003), Rozwój i odpowiedzialność. Antropologiczne podstawy koncepcji wychowania moralnego, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Gałkowski S. (1998). Ku dobru. Aktualność filozofii wychowania Jacka Woronieckiego, Rzeszów: Wydawnictwo WSP.
Homplewicz J. (1996). Etyka pedagogiczna, Rzeszów: Wydawnictwo WSP.
Jan Paweł II (1997). Przemówienie w siedzibie UNESCO. Paryż, 2 czerwca 1980, [w:] Przemówienia i homilie Jana Pawła II, Kraków: Znak, s. 267–287.
Kamińska W. (2001). O poszukiwaniu idei „paedagogiae perennis” we współczesnym modelu edukacji, [w:] J. Gałkowski, M.L. Niedziela (red.), Człowiek, moralność, wychowanie. Życie i myśl Jacka Woronieckiego, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, s. 137–144.
Klim-Klimaszewska A. (2011). Podstawy edukacyjne na przełomie XX i XXI wieku w świetle raportów oświatowych, „Rozprawy Społeczne”, t. 5, nr 1, s. 3–10.
Komisja Europejska (1997). Nauczanie i uczenie się. Na drodze do uczącego się społeczeństwa, przeł. K. Pachniak, R. Piotrowski, Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP.
Krasnodębski M. (2009a), Człowiek i paideia. Realistyczne podstawy filozofii wychowania, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przymierza Rodzin.
Krasnodębski M. (2009b), Pedagogika Jacka Woronieckiego i Feliksa Wojciecha Bednarskiego jako egzemplifikacja etyki tomizmu tradycyjnego, „Studia Ełckie”, nr 11, s. 29–50.
Krąpiec M.A. (1982). Człowiek – kultura – uniwersytet, wybór i oprac. A. Wawrzyniak, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Krąpiec M.A. (1991). Ja – człowiek, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Krąpiec M.A. (2000). Ludzka wolność i jej granice (Dzieła, t. 18), Lublin: Wydawnictwo KUL.
Kuraciński E. (2005). Wyznaczniki kultury masowej, „Seminare. Poszukiwania Naukowe”, nr 21, s. 409–423.
Leś T. (2017). O ścisłych związkach pedagogiki z etyką, „Hybris”, nr 36, s. 24–40.
MacIntyre A. (1996). Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, tłum. A. Chmielewski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Majewska M.B. (2006). Wykaz pism o. Jacka Woronieckiego OP (do roku 1909 Adama Woronieckiego) wydanych w latach 1903–2005, [w:] M.L. Niedziela (red.), Sługa Boży ojciec Jacek Woroniecki uczy, Warszawa: Maurycy Lucjan Niedziela, s. 157–174.
Mazur P.S., Kiereś B., Skrzyniarz R., Płazińska A. (2019). Jacek Woroniecki, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Morszczyńska U. (2009). Normy w pedagogice, Kraków: Księgarnia Akademicka.
Nowak M., Magier P., Szewczak I. (2010). Wprowadzenie, [w:] M. Nowak, P. Magier, I. Szewczak (red.), Antropologiczna pedagogika ogólna, Lublin: Gaudium, Wydawnictwo KUL, s. 7–15.
Ostrowska U. (2006). Aksjologiczne podstawy wychowania, [w:] B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 392–414.
Ojciec Święty Franciszek (2020). Encyklika Fratelli tutti. O braterstwie i przyjaźni społecznej, Kraków: Wydawnictwo M.
Polak R. (2007). Roztropność i jego składniki według Jacka Woronieckiego, „Cywilizacja”, nr 22, s. 82–90.
Skrzydlewski P. (2020). Filozofia władzy w ujęciu o. Jacka Woronieckiego, „Roczniki Pedagogiczne”, t. 12 (48), nr 1, s. 133–149.
Szewczak I. (2020). W trosce o aretologiczne podstawy wychowania. Wokół koncepcji o. Jacka Woronieckiego, „Roczniki Pedagogiczne”, t. 12 (48), nr 1, 99–117.
Sztompka P. (1997). Kulturowe imponderabilia szybkich zmian społecznych. Zaufanie. lojalność, solidarność, „Studia Socjologiczne”, nr 4, s. 5–19.
Szutta N. (2013). Status współczesnej etyki cnót, [w:] J. Zborowski (red.), Etyka u schyłku drugiego tysiąclecia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, s. 231–242.
Śleziński K. (2016). Aretologiczne podstawy pedagogiki. Kraków–Cieszyn: Wydawnictwo Scriptum.
Wolicka E. (1997). Próby filozoficzne. W kręgu wybranych zagadnień „filozofii wieczystej” i współczesnej antropologii, Kraków: Znak.
Woroniecki J. (1923). Studium nad kardynalną cnotą roztropności, „Kwartalnik
Teologiczny Wileński”, nr 1, z. 2, s. 226–247.
Woroniecki J. (1947). Program integralnej pedagogiki katolickiej, „Ateneum Kapłańskie”, nr 46, s. 272–281.
Woroniecki J. (1961a). Długomyślność jako cnota wychowawcy, [w:] J. Woroniecki, Wychowanie człowieka. Pisma wybrane, wybór W.K. Szymański, oprac. J. Kołątaj, Kraków: Znak, s. 189–200.
Woroniecki J. (1961b). Pełnia modlitwy, [w:] J. Woroniecki, Pisma wybrane, wybór W.K. Szymański, oprac. J. Kołątaj, Kraków: Znak, s. 108–152.
Woroniecki J. (1961c). Program pedagogiki integralnej, [w:] J. Woroniecki, Wychowanie człowieka. Pisma wybrane, Kraków: Znak, s. 11–32.
Woroniecki J. (1961d). Rozwój osobistości człowieka. Dynamiczny aspekt personalizmu, [w:] J. Woroniecki, Wychowanie człowieka. Pisma wybrane, Kraków: Znak, s. 59–92.
Woroniecki J. (2002). Moralność a religia, [w:] J. Woroniecki, U podstaw kultury katolickiej. Teksty zebrane, Lublin: Wydawnictwo Instytutu Edukacji Narodowej, s. 55–70.
Woroniecki J. (2013). Katolicka etyka wychowawcza, t. 1–3, Lublin: Fundacja Servire Veritati Instytut Edukacji Narodowej, Wydawnictwo KUL.
Zdybicka Z. (1995). Kulturowe zawirowanie wokół człowieka końca XX wieku, „Człowiek w Kulturze”, nr 4–5, s. 73–89.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Katarzyna Szymczyk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1220
Liczba cytowań: 0
