Czy arteterapii potrzebna jest teoria?
Rozważania nad terminologią, modelami i paradygmatami arteterapii
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2021.4.001Słowa kluczowe
arteterapia, bibliografia w badaniach nad arteterapią, zjawisko plagiatyzmu w polskim piśmiennictwie dotyczącym arteterapii, teorie, modeleAbstrakt
Autorka omawia w porządku chronologicznym polskie publikacje na temat podstaw teoretycznych arteterapii i konfrontuje je z piśmiennictwem zagranicznym. Problemem jest nierzetelność bibliograficzna niektórych polskich publikacji która zdaniem autorki stoi na przeszkodzie do uzyskania przez arteterapię statusu nauki. Artykuł omawia takie zagadnienia jak źródła wiedzy o arteterapii, terminologię, rodzaje, modele i paradygmaty arteterapii.
Bibliografia
Abramowiczówna Z. (1960). Słownik grecko-polski, vol. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Aldridge D. (1996). Music Therapy: Research and Practice in Medicine. From out of Silence, London: Jessica Kingsley Publication.
Aleksandrowicz R., Siemież M. (2011). Arteterapia w aktywizacji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Amir D. (1993). “Research on Music Therapy: Quantitative or Qualitative?” Nordic Journal of Music Therapy, vol. 2, no. 2, pp. 3–10.
Antonovsky A. (1979). Health, Stress and Coping, San Francisco (CA): Jossey-Bass.
Bartel R. (2017). Arteterapia i rozwój osobisty. Teoretyczne i praktyczne aspekty terapii przez sztukę, vol. 2: Zagadnienia szczegółowe, Poznań: Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu.
Bogus M. (2013). “Arteterapia a zajęcia szkolne,” [in:] A. Stefańska (ed.), Arteterapia i twórczość w przestrzeni psychosomatycznej, Poznań: Wydawnictwo UAM: pp. 13–23.
Cambridge Dictionary (2021), https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/art [access: 10.10.2021].
Dileo C., Bradt J. (2009). “On Creating the Discipline, Profession, and Evidence in the Field of Art Therapy and Healthcare,” Arts and Health. An International Journal for Research, Policy and Practice, vol. 1, no. 2, pp. 168–182.
Dalley T. (ed.) (1995). Art as Therapy: An Introduction to the Use of Art as a Therapeutic Technique, London–New York: Routledge,
Edwards D. (2004). Art Therapy, London: Sage Publishing.
Eliot D. (2010). Ten Distinctions Between Quantitative and Qualitative Studies, TheListeningResource.com.
Erikson J. (1979). “The Arts and Healing,” American Journal of Art Therapy, vol. 18, no. 3, pp. 75–80.
Erikson J. (1989). “Arteterapia czy uprawianie sztuki na użytek zdrowia?”. Selected by W. Szulc, Arteterapia. Zeszyt Naukowy Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego, no. 48, pp. 27–34.
Fazlagić J. (2009). “Wiedza ‘teoretyczna’ i ‘praktyczna’,” Problemy Jakości, no. 2, pp. 14–16.
Fazlagić J. (2014). Innowacyjne zarządzanie wiedzą, Warszawa: Difin.
Foray D. (2002). “The Development of Knowledge of Different Sectors: A Model and Some Hypotheses. A paper prepared for the “Knowledge Management in Education and Learning” Forum 18–19 March 2002, Randolph Hotel, Oxford.
Galińska E. (1989). “Muzykoterapia jako jedna z form terapii przez sztukę. Przyczynek do dyskusji na temat idei utworzenia Międzyuczelnianego Instytutu Arteterapii,” Arteterapia. Zeszyt Naukowy Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu, no. 48, pp. 73–84.
Kahneman D. (2011). Thinking, Fast and Slow, New York: Farrar, Straus and Giroux.
Florczykiewicz J. (2011/2013). Terapia przez kreację plastyczną w resocjalizacji recydywistów penitencjarnych, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Gilroy A. (2006). Art Therapy Research and Evidence-based Practice, London: Sage Publishing.
Gilroy A. (2009). Arteterapia – badania naukowe i praktyka, trans. S. Sobczyński, Łódź: Wydawnictwo AHE.
Guba E.G., Lincoln Y.S. (1994). “Competing Paradigms in Qualitative Research,” [in:] N.K. Denzin, S. Lincoln (eds.), Handbook of Qualitative Research, London: Sage Publication, pp. 105–117.
Houben J., H. Smitscamp, J. de Velde (eds.) (1993). The Creative Process. Part 1: Application in Therapy and Education, Culemborg: Phaedon.
Kairos. (2021). www.kajros.pl.
Kossolapow L., Scoble S., Waller D., (eds.) (2003). Arts – Therapies – Communication: On the Way to a Communicative European Arts Therapy, vol. 1, Muenster–Hamburg–London: Lit Verlag.
Kuhn T. (1962). The Structure of Scientific Revolutions. Chicago (IL): University of Chicago Press.
Kulczycki M. (1990). “Arteterapia i psychologia kliniczna,” Arteterapia III. Zeszyt Naukowy Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu, no. 57, pp. 7–19.
Lapoujade C. (2005). “Arts in the Arts Therapies: A European Perspective. Preface,” [in:] S. Scoble, M. Ross, C. Lapoujade, The Arts in Arts Therapies: a European perspective, Plymouth: University of Plymouth Press, pp. VII–IX.
Lincoln Y.S., Guba E.G. (1985). Naturalistic Inquiry, London: Sage Publishing.
Łoza B., Chmielnicka-Plaskota A. (2014). “Definicje arteterapii,” [in:] Arteterapia. Teoria, praktyka, projekty, vol. 1: Teoria, Warszawa: Difin, pp. 13–20.
Malchiodi C. (ed.) (2005). “Expressive Therapies: History, Theory and Practice,” [in:] C. Malchiodi, Expressive Therapies, New York: Guilford Press, pp. 1–15.
Malchiodi C. (2014). Arteterapia. Podręcznik, trans. E. Bochenek, Gdańsk: Harmonia Universalis.
Maslow A.H. (1986). W stronę psychologii istnienia, trans. I. Wyrzykowska, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Marks-Maran D. (1998). Reconstructing Nursing: Evidence, Artistry and The Curriculum. Conference core papers. Grey College University of Durham (UK), pp. 2–17.
McFarland M.R., Mixer S.J., Webhe-Alamah H., Burk R. (2012). “Ethnonursing: A Qualitative Research Method for Studying Culturally Competent Care across Disciplines,” International Journal of Qualitative Methods, vol. 11, no. 3, pp. 259–279.
Rolvsjord R. (2004). “Therapy as Empowerment: Clinical and Political Implications of Empowerment Philosophy in Mental Health Practices of Music Therapy,” Nordic Journal of Music Therapy, vol. 13, no. 2, pp. 99–11.
Payne H. (ed.) (1993). Handbook of Inquiry in the Arts Therapies: One River, Many Currents, London: Jessica Kingsley Publication.
Ruud E. (1997). “Music and the Quality of Life,” Nordic Journal of Music Therapy, vol. 6, no. 2, pp. 86–97.
Rudowski T. (2009). Studia nad arteterapią w ujęciu aksjologiczno-psychologicznym, Warszawa: Zakład Poligraficzny Primum.
Rudowski T. (2013). Edukacja i terapia przez sztukę. Arteterapia w świetle teorii doznań transakcyjnych, Warszawa: Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Rudowski T. (2017). Resocjalizacja przez sztukę sakralną w kontekście psychologii kwantowej, Warszawa: Difin.
Senge P. (1990). The Fifth Discipline: The Art and Practice of the Learning Organization, New York: Doubleday/Currency.
Skwarek B., Szulc W. (2017). “Arteterapia w pracy pedagogicznej,” Zeszyty Naukowe PWSZ im. Witelona, vol. 22, no. 1, pp. 93–107.
Stachyra K. (ed.) (2012). Modele, metody i podejścia w muzykoterapii, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Siemież M., Aleksandrowicz R. (ed.) (2011). Arteterapia w aktywizacji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Stake R. (1995). The Art of Case Study Research, London: Sage Publications.
Stefańska A. (ed.). (2013). Arteterapia w wymiarze kreacji… poszukiwania, drogowskazy, refleksje, Poznań–Kalisz: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Stige B. (2002). Culture-Centered Music Therapy, Gilsum (NH): Barcelona Publishers.
Szulc W. (1980). “Potrzeby kulturalne – potrzeby ludzkie,” Litteraria. Teoria Literatury – Metodologia – Kultura – Humanistyka, vol. 12, pp. 172–182.
Szulc W. (1982). “Propozycja wprowadzenia nowego przedmiotu nauczania na Wydziale Pielęgniarskim Akademii Medycznej,” Medycyna – Dydaktyka – Wychowanie. Kwartalnik Akademii Medycznej w Warszawie, pp. 103–106.
Szulc W. (1988). Kulturoterapia. Skrypt dla studentów Wydziału Pielęgniarskiego Akademii Medycznej, Poznań: Wydawnictwa Uczelniane Akademii Medycznej.
Szulc W. (1989a). “Rola malarstwa w kształceniu wrażliwości pielęgniarek,” Pielęgniarka i Położna, no. 7, pp. 11–13.
Szulc W. (1989b). “Arteterapia czy kulturoterapia?” Arteterapia. Zeszyt Naukowy Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego, no. 48, pp. 35–41.
Szulc W. (1994). Kulturoterapia. Wykorzystanie sztuki i działalności kulturalno-oświatowej w lecznictwie, Poznań: Wydawnictwa Uczelniane Akademii Medycznej.
Szulc W. (1996). “Jakość życia a kulturoterapia. Ujęcie modelowe,” Pielęgniarstwo 2000, no. 2(25), pp. 13–16.
Szulc W. (1997). “A Course of ‘Culture Therapy’ at the Faculty of Nursing and Health Sciences,” [in:] G.D. Majoor, C.P.M. van der Vleuten, P.A. Hansen (eds.), MedEd21: Account of Initiative for Change Medical Education in Europe for the 21st Century, Amsterdam: Thesis Publishers, pp. 167–171.
Szulc W. (1998a). “From Culture Education to Culture Therapy,” [in:] Nurse Education Tomorrow Conference. 9th Annual International Participative Conference. Abstract papers, p. 118.
Szulc W. (1998b). “Koncepcja kulturoterapii,” [in:] L. Gapik (ed.), Postępy psychoterapii, vol. 1, Poznań: Interfund, pp. 92–97.
Szulc W. (2001). Sztuka w służbie medycyny. Od antyku do postmodernizmu, Poznań: Wydawnictwa Uczelniane Akademii Medycznej.
Szulc W. (2005). Muzykoterapia jako przedmiot badań i edukacji, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Szulc W. (2007) “The Conception of Art-Music-Culture Therapy in Poland: Education and Practice,” [in:] 5th International Art Therapy Conference: Integrative Arts Therapy – Theory and Practice, Ljepaja, Latvia, July 12–15, pp. 47–49.
Szulc W., Furmanowska M., Gładyszewska-Cylulko J. (eds.) (2010). Arteterapia jako dyscyplina akademicka w krajach europejskich. Uniwersytet Wrocławski w ECArTE, Wrocław: „Atut”; Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Szulc W. (2011). Arteterapia. Narodziny idei, ewolucja teorii, rozwój praktyki, Warszawa: Difin.
Szulc W. (2011a). “Uniwersalizm arteterapii. Co łączy poszczególne dziedziny terapii przez sztukę?” [in:] M. Siemież, R. Aleksandrowicz (eds.), Arteterapia w aktywizacji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Szulc W. (2014). Arteterapia oparta na wiedzy. Wiedza przydatna organizatorom, nauczycielom i uczestnikom arteterapii, Warszawa: Difin.
Szulc W. (2015). “Arteterapia w poszukiwaniu tożsamości naukowej,” Zeszyty Naukowe PWSZ im. Witelona w Legnicy, no. 14, pp. 91–101.
Szulc W., Furmanowska M., Gładyszewska-Cylulko J. (eds.) (2010). Arteterapia jako dyscyplina akademicka w krajach europejskich. Uniwersytet Wrocławski w ECArTE, Wrocław: „Atut”; Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Waller D. (1998). Towards a European Art Therapy: Creating a Profession, Buckingham–Philadelphia (PA): Open University Press.
Wertheim-Cahen T. (1995). “Schools and Professionals in the Creative Arts Therapies,” [in:] Conference Proceedings of ECArTE Conference 14–17 September 1994, vol. 1: The Art Therapist, Hatfield: University of Hertfordshire, pp. 29–35.
Wojciechowski A. (1989). “Terapia przez twórczość,” Zeszyt Naukowy Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu, no. 48, pp. 61–67.
de Witte M. et al. (2021). “From Therapeutic Factors to Mechanisms of Change in the Creative Arts Therapies: A Scoping Review,” Frontiers in Psychology, vol. 12, no. 678397, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.678397 [access: 25.09.2021].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Wita Szulc
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 468
Liczba cytowań: 0
