Platon i Arystoteles.

Relacja mistrz – uczeń we wczesnej Akademii

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza relacji mistrz – uczeń na przykładzie stosunku, jaki łączył Platona, założyciela Akademii, z Arystotelesem, jej najwybitniejszym wychowankiem. Stagirytę postrzega się zazwyczaj jako odstępcę od platonizmu. Jest to uzasadnione tylko wtedy, kiedy relację mistrz – uczeń postrzega się w paradygmacie szkolnym. Na podstawie analizy zachowanych świadectw oraz dyskusji, jaka toczy się wśród współczesnych badaczy na temat wczesnej Akademii, wysuwam w artykule twierdzenie, że Platon stworzył nowy model współpracy z uczniami, który określiłem jako „naukowy”. Charakteryzują go: brak ortodoksyjnej doktryny we wczesnej Akademii, otwarte dyskusje mistrza z uczniami nad założeniami i aporiami nauki o Ideach, absolutna swoboda akademików w prowadzeniu samodzielnych badań, ich intelektualna niezależność, prowadząca nawet do odrzucenia nauk mistrza. W wypadku Arystotelesa poskutkowało to nie tylko sformułowaniem oryginalnych koncepcji w ramach fizyki, metafizyki, polityki i etyki, ale także innym modelem pracy naukowej i praktyki pedagogicznej, jakie zastosował w swojej własnej szkole. Mimo to wysuwam wniosek, że Stagirytę należy określać jako prawdziwego platonika – wiernego ucznia i najwybitniejszego kontynuatora nauk mistrza. Arystoteles pozostał bowiem wierny najistotniejszemu przesłaniu Platona: że filozoficzny model życia – bios theoretikos – stanowi powołanie człowieka.