Zasada dobra dziecka w polskim systemie opieki nad dzieckiem

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12775/SPI.2021.2.005

Słowa kluczowe

opieka nad dzieckiem, dziecko, zasada dobra dziecka, Konwencja o Prawach Dziecka, wsparcie rodziny, piecza zastępcza

Abstrakt

Celem poznawczym niniejszego artykułu jest prezentacja zasady dobra dziecka jako konstytuującej system wsparcia rodziny i instytucjonalnej opieki nad dzieckiem. Przedmiotem badań jest polski system opieki nad dzieckiem w kontekście realizacji zasady dobra dziecka. Poszukując odpowiedzi na pytanie o znaczenie zasady dobra dziecka w pedagogice opiekuńczej i systemie opieki nad dzieckiem, artykuł porusza wybrane, następujące zagadnienia szczegółowe: znaczenie zasady dobra dziecka w regulacjach międzynarodowych i prawie polskim w obszarze opieki nad dzieckiem, pedagogika opiekuńcza jako kontekst badań nad realizacją zasady dobra dziecka w systemie opieki nad dzieckiem widziany z perspektywy pedagoga resocjalizacji oraz współczesne przemiany systemu opieki nad dzieckiem zmierzające w kierunku realizacji jego funkcji profilaktycznej.

Analiza współczesnych przemian systemu opieki nad dzieckiem prowadzi do konkluzji o konieczności podejmowania badań empirycznych w tym obszarze w kontekście ochrony praw dziecka i jego dobrostanu, regulowanych zapisami Konwencji o Prawach Dziecka 1989 roku i prawa krajowego. Badania te mogą zostać wykorzystane do reform sytemu opieki nad dzieckiem w kierunku optymalizacji ochrony praw dziecka. W artykule wykorzystano metodę analizy treści źródeł prawnych (prawa krajowego i międzynarodowego) oraz interdyscyplinarną literaturę przedmiotu.

Biogram autora

Justyna Joanna Kusztal - Uniwersytet Jagielloński. Instytut Pedagogiki

Pedagog resocjalizacji, doktor habilitowany nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika. Redaktorka i autorka monografii oraz kilkudziesięciu artykułów naukowych z zakresu pedagogiki, metodologii badań pedagogicznych, resocjalizacji i  readaptacji osób niedostosowanych społecznie, recenzentka w wielu czasopismach naukowych, nauczyciel akademicki w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Ignatianum w Krakowie

Bibliografia

Andrzejewski M. (2020). Sytuacja prawna wychowanka pieczy zastępczej, [w:] M. Andrzejewski, J. Zajączkowska-Burtowy, J. Gajda, Status osób małoletnich. Piecza zastępcza, kontakty, przysposobienie, Warszawa: Instytut Nauk Prawnych PAN, s. 15–78.

Balcerek M. (1986). Prawa dziecka, Warszawa: PWN.

Cichosz M. (2014). Pedagogika społeczna. Zarys problematyki, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Czeredrecka B. (2001). Wspólne obszary badań pedagogiki społecznej i pedagogiki opiekuńczej, [w:] Tożsamość oraz dylematy pedagogiki opiekuńczej, red. A. Olubiński, Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, s. 99–106.

Dąbrowski Z. (1987). Teoretyczne podstawy opieki i wychowania przez opiekę, Toruń: Wydawnictwo UMK.

Informacja Rady Ministrów o realizacji w roku 2019 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. 2020, poz. 821) (2020), https://www.gov.pl/web/rodzina/informacja-rady-ministrow-o-realizacji-w-roku-2019-ustawy-z-dnia-9-czerwca-2011-r-o-wspieraniu-rodziny-i-systemie-pieczy-zastepczej-dz-u-z-2020-r-poz-821 [dostęp: 2.04.2021].

Kaczmarek M. (2005). Reforma systemu opieki zastępczej. Założenia a rzeczywistość. Artykuł na podstawie materiałów przygotowanych do publikacji w ramach badań ISP. Materiał niedrukowany, strony nienumerowane, www.frs.pl/docs/DD3dlaNGO.pdf [dostęp: 2.04.2021].

Kołakowska-Przełomiec H., Wójcik D. (1992). Umorzenia spraw karnych nieletnich przestępców w sądach rodzinnych, [w:] Prawne i pedagogiczne aspekty resocjalizacji nieletnich, red. B. Kowalska-Ehrlich, S. Walczak (Prace Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW, t. 12), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 89–99.

Kołodziejski S. (1965). Dobro wspólnych nieletnich dzieci – jako przesłanka odmowy orzeczenia rozwodu, „Palestra”, nr 9(93), s. 19–30.

Kowalski S. (1968). Socjologia wychowania w zarysie, Warszawa: PWN.

Kusztal J. (2018). Dobro dziecka w procesie resocjalizacji. Aspekty pedagogiczne i prawne, Kraków: Wydawnictwo UJ.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (2019). Wsparcie rodziny i piecza zastępcza – organizacja i statystyka, https://www.gov.pl/attachment/aea8fc2f-a833-4e9f-96b5-324bbf2751ad [dostęp: 2.04.2021].

Noszczyk-Bernasiewicz M. (2010). Nieletni przestępcy w percepcji personelu i nadzoru resocjalizacyjnego oraz studentów resocjalizacji, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Pyrzyk I.J. (2006). Wprowadzenie do pedagogiki opiekuńczej, Włocławek: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna.

Pytka L. (1990). Wprowadzenie, [w:] Służyć ludziom. Księga jubileuszowa w 80-lecie urodzin Profesora Stanisława Jedlewskiego, red. L. Pytka, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, s. 7–9.

Pytka L. (2000). Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i metodyczne, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.

Radwański Z. (1981). Pojęcie i funkcja „dobra dziecka” w polskim prawie rodzinnym i opiekuńczym, „Studia Cywilistyczne”, t. 31, s. 3–28.

Safjan M. (1994). Rezolucja Nr (77)33 w sprawie umieszczania dzieci poza rodziną a stan prawny obowiązujący w Polsce, [w:] Standardy prawne Rady Europy. Tekst i komentarze, t. 1: Prawo rodzinne, red. M. Safjan, Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 169–179.

Schulz A.N. (2012). O Konwencji o prawach dziecka i o jej wpływie na prawo polskie, [w:] Prawa dziecka. Konteksty prawne i pedagogiczne, red. M. Andrzejewski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 69–80.

Siemionow J. (2011). Niedostosowanie społeczne nieletnich. Działania, zmiana, efektywność, Gdańsk: Wydawnictwo „Difin”.

Stojanowska W. (1999). Dobro dziecka jako instrument wykładni norm Konwencji o prawach dziecka oraz prawa polskiego i jako dyrektywa jego stosowania,b [w:] Konwencja o prawach dziecka. Analiza i wykładnia, red. T. Smyczyński, Poznań: Ars boni et aequi, s. 81-109.

Węgierski Z. (2006). Opieka nad dzieckiem osieroconym. Teoria i praktyka, Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”.

Włodarczyk-Madejska J. (2016). Stosowanie środka wychowawczego w postaci umieszczenia w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych oraz środka poprawczego przez sądy rodzinne i nieletnich w świetle danych statystycznych i badań aktowych, „Prawo w Działaniu. Sprawy Karne”, nr 26, s. 212–240.

Akty prawne

Committee on the Rights of the Child, General Comment No. 10 (2007), Children’s Rights in Juvenile Justice, Forty-fourth session, Geneva, 15 January – 2 February 2007, https://www2.ohchr.org/english/bodies/

crc/docs/CRC.C.GC.10.pdf [dostęp: 20.07.2017].

Deklaracja Praw Dziecka uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 20 listopada 1959 r., http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/onz/1959.html [dostęp: 7.06.2017].

Europejska Konwencja o wykonywaniu praw dzieci, sporządzona w Strasburgu dnia 25 stycznia 1996 r. (Dz.U. 2000, Nr 107, poz. 1128).

Konwencja o Prawach Dziecka (Dz.U. 1991, Nr 120, poz. 526).

Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (Dz.U. 1977, Nr 38, poz. 167).

OSNC 2017/7–8/90, Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2016 r. II CA 1/16 „Dobro dziecka” wraz z uzasadnieniem.

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 2019, poz. 1460, z późn. zm).

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 2019, poz. 2086, t.j).

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. 2020, poz. 821).

Ustawa z dnia 21 stycznia 2000 roku o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej (Dz.U. 2000, Nr 23, poz. 136).

Studia Paedagogica Ignatiana

Pobrania

Opublikowane

2021-08-03 — zaktualizowane 2021-08-03

Jak cytować

1.
KUSZTAL, Justyna Joanna. Zasada dobra dziecka w polskim systemie opieki nad dzieckiem. Studia Paedagogica Ignatiana [online]. 3 sierpień 2021, T. 24, nr 2, s. 87–104. [udostępniono 15.5.2025]. DOI 10.12775/SPI.2021.2.005.

Numer

Tom 24 Nr 2 (2021): Teoria i praktyka opieki. Historia i współczesność

Dział

Artykuły i Rozprawy

Licencja

Prawa autorskie (c) 2021 Studia Paedagogica Ignatiana

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:

jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.

Udziela Uniwersytetowi  Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji: 
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.

Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.

Polityka prywatności

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 1681
Liczba cytowań: 0