Wychowanie do duchowości jako problem społeczeństwa ponowoczesnego
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2021.1.001Słowa kluczowe
wychowanie, wzór osobowy, duchowość, ideał osobowościAbstrakt
Celem artykułu jest analiza wychowania rozumianego jako intencjonalny proces kształtowania osobowości wychowanka, który przebiega zgodnie z obowiązującym ideałem pożądanych społecznie cech człowieka dorosłego. Przedmiotem analiz są elementy wzoru osobowego opracowane przez Anthony’ego Giddensa, do których należą: podmiotowość, indywidualizm, refleksyjność oraz wątpienie. Problematyka analizy ograniczona jest do badań prowadzonych na temat ponowoczesnej duchowości rozumianej jako wewnętrzny świat jednostki wrażliwej na zjawiska i wydarzenia istniejące w doświadczanej przez nią rzeczywistości. Duchowość, rozumiana jako pogłębiona religijność prokościelna oraz etyka szeroko pojmowanego dobra powszechnego, jest jednym ze zjawisk obserwowanych i analizowanych przez socjologów w świecie społecznym końca XX i początku XXI wieku. Duchowość jest zarówno prądem intelektualnym, jak i fenomenem ponowoczesnego pluralizmu społecznego oraz synkretyzmu światopoglądowego. W artykule rozważane są przede wszystkim kwestie wychowania do współczesności rozpisane na omówienie przebiegu procesu wychowania, ideału wychowawczego, konstruowania ponowoczesnego wzoru osobowego oraz możliwości realizowania założeń związanych z istnieniem tego wzoru w systemie edukacji.
Bibliografia
Bauman Z. (1993). Ponowoczesne wzory osobowe, „Studia Socjologiczne”, nr 2(129), s. 7–31.
Berger P.L., Luckmann T. (1983). Społeczne tworzenie rzeczywistości, przeł. J. Niżnik, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Berger P.L. (2005). Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii, przeł. W. Kurdziel, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Bombik M. (2005). Podstawy i metodologia tzw. ekologii głębokiej, „Studia Ecologiae et Bioethicae”, t. 3, s. 381–406.
Boski P. (2009). Kulturowe ramy zachowań społecznych. Podręcznik psychologii międzykulturowej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bréchon P. (2007). Cross-National Comparisons of Individual Religiosity, [w:] The Sage Handbook of the Sociology of Religion, red. J.A. Beckford, N.J. Demerath III, London: Sage Publications, s. 463–489.
Chmielewski M. (2017–2018). Współczesna polska teologia duchowości, „Duchowość w Polsce”, t. 19–20, s. 191–217.
Davie G. (2007). The Sociology of Religion, London: Sage Publications.
Dobroczyński B. (2009). Kłopoty z duchowością. Szkice z pogranicza psychologii, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Fellmann F. (1993). Świat przezywany i świat duchowy. Fenomenologiczne pojęcie świata a protestancka filozofia kultury, przeł. M. Łukasiewicz, [w:] Świat przezywany. Fenomenologia i nauki społeczne, red. Z. Krasnodębski, K. Nellen, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 48–102.
Giddens A. (2006). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, przeł. A. Szulżycka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gołaszewska M. (1995). Poetyka duchowości, [w:] Oblicza nowej duchowości. Dyskusja o funkcjach piękna, dobra i prawdy na przełomie tysiącleci, red. M. Gołaszewska, Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 207–213.
Górka A. (2010). Na tropach duchowości. Ekologia głęboka i przewartościowanie dychotomii kultura – natura, „Ex Nihilo”, nr 2(4), s. 27–48.
Gaia Hypothesis, https://courses.seas.harvard.edu/climate/eli/Courses/EPS281r/Sources/Gaia/Gaia-hypothesis-wikipedia.pdf [dostęp: 20.10.2020].
Hoły-Łuczaj M. (2018). Radykalny nonantropocentryzm. Martin Heidegger i ekologia głęboka, Warszawa–Rzeszów: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania.
Huxley A. (1989). Filozofia wieczysta, przeł. J. Prokopiuk, K. Środa, Warszawa: Wydawnictwo Pusty Obłok.
Kaźmierak Z.A. (2003). Sacrum – fenomen wykreowany. Przestrzeń inteligibilna oraz inne czynniki ewokujące doświadczenie Nadprzyrodzonego, [w:] Nadprzyrodzone, red. E. Przybył, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 73–82.
Kojder A. (2006). Etyka. Przedmiot i stanowiska, wydanie on-line, https://andrzejkojder.weebly.com/uploads/4/7/2/7/47279911/etyka_przedmiot_i_stanowiska.pdf [dostęp: 10.11.2020].
Kozielecki J. (1987). Koncepcja transgresyjna człowieka. Analiza psychologiczna, Warszawa: PWN.
Leszczyńska K., Pasek Z. (2008). Nowa duchowość w badaniach społecznych, [w:] Nowa duchowość w społeczeństwach monokulturowych i pluralistycznych, red. K. Leszczyńska, Z. Pasek, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 9–20.
Luckmann T. (1996). Niewidzialna religia. Problem religii we współczesnym społeczeństwie, przeł. L. Bluszcz, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Mariański J. (2010). Religia w społeczeństwie ponowoczesnym. Studium socjologiczne, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Mariański J. (2015). Fundamentalizm religijny i moralny, [w:] Leksykon socjologii moralności. Podstawy – teorie – badania – perspektywy, red. J. Mariański, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 213–216.
Mariański J. (2016). Megatrendy religijne w społeczeństwach ponowoczesnych. Studium socjologiczne, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Mariański J. (2017). Godność ludzka – wartość ocalona? Studium socjopedagogiczne, Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
Mariański J., Wargacki S.A. (2016). Płynne „sacrum” w społeczeństwie ponowoczesnym, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne”, t. 17, nr 4, s. 7–27.
Mielicka-Pawłowska H. (2017). Duchowość ponowoczesna. Studium z zakresu socjologii jakościowej, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Mielicka-Pawłowska H. (2020). Enkulturacja, Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Pawluczuk W. (2004). Duchowość, [w:] Leksykon socjologii religii, red. M. Libiszowska-Żółtkowska, J. Mariański, Warszawa: Verbinum, s. 90–92.
Robbins T., Lucas P.Ch. (2007). From “Cults” to New Religious Movements: Coherence, Definition, and Conceptual Framing in the Study of new Religious Movements, [w:] The Sage Handbook of the Sociology of Religion, red. J.A. Beckford, N.J. Demerath III, London: Sage Publications, s. 227–247.
Schilbrack K. (2010). Religions: Are There Any?, „Journal of the American Academy of Religion”, t. 78, nr 4, s. 1112–1138.
Skrzypińska K. (2015). Duchowa tożsamość, czyli poszukiwanie siebie ponad przestrzenią i czasem – ujęcie według modelu Potrójnej Natury Duchowości (PND), [w:] Religia. Religijność. Duchowość. W poszukiwaniu nowych perspektyw. Księga jubileuszowa dla Pawła M. Sochy od przyjaciół i uczniów, red. H. Grzymała-Moszczyńska, D. Motak, Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 33–44.
Smith M. (2014). The Epistemology of Religion, „Analysis”, t. 74, nr 1, s. 135–147.
Stark R., Glock Ch.Y. (1998). Wymiary zaangażowania religijnego, [w:] Socjologia religii. Antologia tekstów, red. W. Piwowarski, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 182–187.
Szczepański J. (1970). Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa: PWN.
Szczepański J. (2000). Wpływ kultury na życie społeczne, [w:] Socjologia wychowania. Wybór tekstów, red. H. Mielicka, Kielce: Wydawnictwo Stachurski, s. 69–77.
Sztajer S. (2013). Pojęcie „homo religiosus” i jego filozoficzne interpretacje, „Przegląd Religioznawczy”, nr 3(249), s. 59–69.
Sztompka P. (2002). Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków: Znak.
Tibi B. (2007). Fundamentalizm religijny, przeł. J. Danecki, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Tillmann K.-J. (2005). Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie, przeł. G. Bluszcz, B. Miracki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Waaijman K. (2007). Spirituality – a Multifaceted Phenomenon: Interdisciplinary Explorations, „Studies in Spirituality”, t. 17, s. 1–113.
Wnuk M. (2013). Religijność a duchowość – podobieństwa i różnice, „Przegląd Religioznawczy, nr 2(248), s. 109–117.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Studia Paedagogica Ignatiana
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 488
Liczba cytowań: 0
