Typologies of the Understanding of the Experience Notion in Pedagogy
DOI:
https://doi.org/10.12775/PBE.2019.008Słowa kluczowe
experience, observation, experiment, empiricism, epistemology of pedagogyAbstrakt
The aim of this paper is to present possible typologies of experience and to point out the need to allow for the multidimensionality of experience categories in pedagogical research. Since experience is primarily a philosophical concept, the first section presents a generally acceptable definition of experience. The second section refers to the main philosophical, epistemological and methodological typologies of experience. The last of the typologies which may be of particular use in pedagogy has been discussed in the third section. It describes experience as an activity, its production (result), and a way of perceiving something. This typology organises the types of understanding experiences in pedagogical literature, considering all the elements of the educational relation. Reflections on the understanding of experience in pedagogy lead to the conclusion that the discipline cannot ignore different typologies of experience or the multidimensional contexts of its occurrence and experience itself turns out to be the category that integrates different levels of pedagogical knowledge. At the same time, it was confirmed that one may not analyse ontological, epistemological and methodological concepts or categories in pedagogy in isolation from philosophical considerations. Otherwise, one may be exposed to ignorance or unjustified simplifications.
Bibliografia
Ablewicz, K. (2010). Hermeneutyka i fenomenologia a pedagogika. In: S. Palka (ed.), Podstawy metodologii badań w pedagogice (pp. 103–123). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Blaustein, L. (1993). O naoczności jako właściwości niektórych przedstawień. In: J. J. Jadacki, B. Markiewicz (eds.), „…A Mądrości zło nie przemoże”. Wybór tekstów (pp. 44–58). Warszawa: Polskie Towarzystwo Filozoficzne.
Bronk, A. (1998). Zrozumieć świat współczesny. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Chudy, W. (1981). Zagadnienie naoczności aktów poznawczych. Roczniki Filozoficzne, 1, pp. 164–232.
Czeżowski, T. (1958). Zagadnienie istnienia świata w świetle przemian metodologicznych. In: T. Czeżowski (ed.), Odczyty filozoficzne (pp. 34–43). Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
Descartes, R. (2001). Medytacje o pierwszej filozofii. Zarzuty uczonych mężów i odpowiedziami autora. Rozmowa z Burmanem. Kęty: Wydawnictwo ANTYK – Marek Derewiecki.
Descartes, R. (2002). Reguły kierowania umysłem. Poszukiwanie prawdy poprzez światło naturalne. Kęty: Wydawnictwo ANTYK – Marek Derewiecki.
Dębowski, J. (1987a). Główne pojęcia bezzałożeniowości. Studia Filozoficzne, 2, pp. 3–19.
Dębowski, J. (1987b). Idea bezzałożeniowości. Geneza i konkretyzacje. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Dębowski, J. (1999). Bezpośredniość poznania. Spory – dyskusje – wyniki. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Dębowski, J. (2000). Prezentacjonistyczna teoria poznania i jej uzasadnienie. In: J. Dębowski, M. Hetmański (eds.), Poznanie, człowiek, wartości (pp. 201–211). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Dębowski, J. (2001). Świadomość. Poznanie. Naoczność poznania. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Folkierska, A. (1992). Filozofia w kształceniu nauczycieli. In: J. Rutkowiak (ed.), Pytanie, dialog, wychowanie (pp. 295–315). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Folkierska, A. (1995). Kształcąca funkcja pytania. Perspektywa hermeneutyczna. In: J. Rutkowiak (ed.), Odmiany myślenia o edukacji (pp. 155–176). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Goriszowski, W. (2006). Podstawy metodologiczne badań pedagogicznych. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP.
Grobler, A. (2006). Metodologia nauk Kraków: Wydawnictwo Aureus – Wydawnictwo Znak.
Hajduk, Z. (2005). Ogólna metodologia nauk. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Hejnicka-Bezwińska, T. (1989). W poszukiwaniu tożsamości pedagogiki. Świadomość teoretyczno-metodologiczna współczesnej pedagogiki polskiej (geneza i stan). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy.
Hejnicka-Bezwińska, T. (2008). Pedagogika ogólna. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Husserl, E. (1975). Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga Pierwsza, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Husserl, E. (2009). Medytacje kartezjańskie. Wprowadzenie do fenomenologii, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Kamiński, S. (1992). Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Krąpiec, M. A. (1976). Doświadczenie i metafizyka. Roczniki Filozoficzne, 1, pp. 5–16.
Krąpiec, M. A. (1990). Prawda – dobro – piękno jako wartości humanistyczne. In: B. Suchodolski (ed.), Alternatywna pedagogika humanistyczna. Konferencja w Jabłonnie k. Warszawy w dniach 29 listopada – 1 grudnia 1984 (pp. 41–61). Wrocław–Warszawa- Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Krąpiec, M. A. (2001). Doświadczenie. In: A. Maryniarczyk (ed.), Powszechna Encyklopedia Filozofii, vol. 2 (pp. 673–676). Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Kubinowski, D. (2006). Pedagogiczne myślenie humanistyczne jako kategoria metodologiczna. In: D. Kubinowski, M. Nowak (eds.), Metodologia pedagogiki zorientowanej humanistycznie (pp. 171–180). Kraków: Polskie Towarzystwo Pedagogiczne, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kunowski, S. (2000). Podstawy współczesnej pedagogiki. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Lewowicki, T. (1997). Humanistyka i pedagogika (związki oczywiste i osobliwe). In: A. Pluta (ed.), Pedagogika ogólna a filozofia nauki. Wybrane problemy poznawcze i konteksty dydaktyczne (pp. 15–22). Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie.
Nowak, M. (2000). Podstawy pedagogiki otwartej. Ujęcie dynamiczne w inspiracji chrześcijańskiej. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Nowak, M. (2012). Pedagogiczny profil nauk o wychowaniu. Studium z odniesieniami do pedagogiki pielęgniarstwa. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Nowak, M. (2016). O pedagogikę bardziej zorientowaną na nauki humanistyczne czy na nauki społeczne? Metodologia nauk humanistycznych i społecznych w pedagogice. In: F. Szlosek (ed.), Badanie – dojrzewanie – rozwój (na drodze do doktoratu). Metodologia nauk społecznych a metodologia badań pedagogicznych (pp. 65–78). Warszawa––Radom: Instytut Pedagogiki Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie, Instytut Technologii Eksploatacji – PIB w Radomiu.
Okoń, W. (2007). Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Palka, S. (2006). Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Piecuch, J. (2004). Doświadczenie Boga. Propozycja Bernharda Weltego na tle sporu o pojęcie doświadczenia fenomenologicznego. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Pilch, T. (ed.). (2003–2007). Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, vol. 1–7, Suplement. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Piłat, R. (2006). Doświadczenie i pojęcie. Studia z fenomenologii i filozofii umysłu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Pluta, A. (1997). Pedagogika ogólna przez małe „o”. Między modernizmem a postmodernizmem. In: A. Pluta (ed.), Pedagogika ogólna a filozofia nauki. Wybrane problemy poznawcze i konteksty dydaktyczne (pp. 81–93). Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie.
Pomykało, W. (ed.). (1993). Encyklopedia Pedagogiczna. Warszawa: Fundacja INNOWACJA.
Rotkiewicz, H. (1995). O obecności filozofii w edukacji nauczycielskiej. In: H. Kwiatkowska, T. Lewowicki (eds.). Z zagadnień pedeutologii i kształcenia nauczycieli (pp. 45–56). Warszawa: Komitet Nauk Pedagogicznych PAN.
Rubacha, K. (2008). Metodologia badań nad edukacją. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Sękowska, Z. (1953). Źródła pedagogiki. Roczniki Humanistyczne, 3, pp. 101–123.
Sokołowski, W. (2002). Empiryzm. In: A. Maryniarczyk (ed.), Powszechna Encyklopedia Filozofii, vol. 3 (pp. 142–147). Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Stępkowski, D. (2007). (R)ewolucja prakseologiczna w myśleniu i działaniu pedagogicznym według Dietricha Bennera. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 24, pp. 419–438.
Stępkowski, D. (2008). Praxis w koncepcji pedagogiki Dietricha Bennera. Kwartalnik Pedagogiczny, 3(209), pp. 19–58.
Stępień, A. B. (1974). Rola doświadczenia w punkcie wyjścia metafizyki. Zeszyty Naukowe KUL, 4, pp. 29–37.
Stępień, A. B. (1997). Doświadczenie. In: J. Herbut (ed.), Leksykon Filozofii Klasycznej (pp. 119–120). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Stępień A. B., (2001). Wstęp do filozofii. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Stróżewski, W. (1988). Doświadczenie i interpretacja. In: W. Stróżewski (ed.), Servo Veritatis. Materiały sesji naukowej poświęconej myśli Karola Wojtyły – Jana Pawła II. Uniwersytet Jagielloński, Kraków 16–17 listopada 1984 (pp. 261–281). Kraków–Warszawa: Uniwersytet Jagielloński, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Śleziński, K. (2018). Uwagi o niewspółmierności w badaniach pedagogicznych. Przegląd Badań Edukacyjnych, 1(26), pp. 159–172, DOI: http://dx.doi.org/10.12775/PBE.2018.009.
Tatarkiewicz, W. (2002). Historia filozofii, vol. 3: Filozofia XIX wieku i współczesna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Twardowski, K. (1965). Wyobrażenia i pojęcia. In: K. Twardowski (ed.). Wybrane pisma filozoficzne (pp. 114–197). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Twardowski, K. (1997). O czynnościach i wytworach. Kilka uwag z pogranicza psychologii, gramatyki i logiki. In: T. Rzepa (ed.), Psychologia w szkole lwowsko-warszawskiej. Twardowski. Witwicki. Baley. Błachowski. Kreutz. Lewicki. Tomaszewski (pp. 109–141). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Waga, L. (2016). Rola doświadczenia w tworzeniu wiedzy pedagogicznej. Lublin: mps. KUL.
Woleński, J. (2007). Epistemologia. Poznanie. Prawda. Wiedza. Realizm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wolska, D. (2012). Odzyskać doświadczenie. Sporny temat humanistyki współczesnej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
Wolsza, K. (1999). Rola doświadczenia transcendentalnego w poznaniu filozoficznym. Opole: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego.
Wolsza, K. (2011). Zarys teorii podstawowego doświadczenia filozoficznego. In: K. Wolsza (ed.), Religijne wymiary doświadczenia i myślenia (pp. 11–27). Opole: Wydawnictwo i Drukarnia Świętego Krzyża w Opolu.
Wołoszyn, S. (1954). O metodyce poznawania i uogólniania doświadczenia pedagogicznego. Życie Szkoły, 2, pp. 65–75.
Wołoszyn, S. (1995). Pedagogika ogólna czy system nauk pedagogicznych? Mechanizmy dyferencjacji i reintegracji. In: T. Hejnicka-Bezwińska (ed.), Pedagogika ogólna. Tradycja– teraźniejszość – nowe wyzwania (materiały pokonferencyjne) (pp. 47–54). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszcz.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 355
Liczba cytowań: 0