Poczucie skuteczności i pozytywne autostereotypy – przypadek kobiet w naukach ścisłych i technicznych
DOI:
https://doi.org/10.12775/PBE.2018.005Słowa kluczowe
matematyka, kobiety, edukacja, skutecznośćAbstrakt
Artykuł skupia się na analizie społecznych czynników, które sprzyjają dostępowi kobiet do zmatematyzowanych kierunków studiów wyższych. Badanie tu omówione, zrealizowane zostało przy użyciu standaryzowanych wywiadów jakościowych przeprowadzonych ze studentkami kierunków ścisłych, przyrodniczych i technicznych. Ramę teoretyczną artykułu stanowi teoria skuteczności A. Bandury. Zgodnie z jej przewidywaniami, istotnym czynnikiem sprzyjającym podjęciu zmatematyzowanych studiów okazało się silne poczucie wewnętrznego sprawstwa w zakresie kompetencji matematycznych. Oprócz tego, istotną rolę motywacyjną odgrywały również pozostałe źródła postrzeganej skuteczności, takie jak pobudzenie emocjonalne oraz doświadczenia zastępcze.
Bibliografia
Baczko-Dombi, A. (2017). Ucieczka od matematyki. Rekonstrukcja procesu w kontekście społecznego wizerunku przedmiotu, EDUKACJA Quarterly, 140(1), 39–54.
Bajcar, B., Borkowska, A., Czerw, A., Gąsiorowska, A., Nosal, C.S. (2006). Psychologia preferencji i zainteresowań zawodowych. Przegląd teorii i metod. Warszawa: Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego, 34, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
Bandura, A. (2007). Teoria społecznego uczenia się. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bandura, A. (1994). Self-efficacy, W: V. S. Ramachaudran (red.), Encyclopedia of human behavior (s. 71–81). New York: Academic Press.
Benbow, C., Lubinski, D. (2003). Psychologiczny profil osób uzdolnionych matematycznie: niektóre różnice między płciami i dowody wskazujące na ich biologiczny charakter, W: M. Roth Walsh (red.), Kobiety, mężczyźni i płeć. Warszawa: IFiS PAN.
Bedyńska, S., Dreszer, J. (2006). Wyśmiej stereotyp! Czynniki redukujące zagrożenie stereotypem. Psychologia Społeczna, 02(02), 88–95.
Boekaerts, M., Pekrun, R. (2016). Emotions and Emotion Regulation in Academic Settings, W: L. Corno i E. M. Anderman (red.), Routledge Handbook of Educational Psychology. New York: Routledge.
Blickenstaff J. C.(2005). Women and science careers: leaky pipeline or gender filter?, Gender and education, 17(4), s. 369–386, DOI: 10.1080/09540250500145072.
Correll, S. J. (2001). Gender and the career choice process: The role of biased self-assessments. American Journal of Sociology, 106(6), 1691–1730. DOI: http://dx.doi.org/10.1086/321299.
CBOS. (2009). Aspiracje zawodowe Polaków. Jak osiągnąć sukces zawodowy?
Chomczyńska-Rubacha, M., Rubacha, K. (2013). Test Poczucia Skuteczności. Opracowanie teoretyczne i psychometryczne Pracowni Narzędzi Badawczych Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN. Przegląd badań edukacyjnych, 1(16), 85–105, DOI: 10.12775/PBE.2013.007.
Cipora, K. (2015). Lęk przed matematyką z perspektywy psychologicznej i edukacyjnej. Edukacja, 1(132), s. 139–150.
Czerniawska, E. (2000). Interprzedmiotowe zróżnicowanie aktywności strategicznej, bezradność intelektualna i osiągnięcia w uczeniu się. Przegląd psychologiczny, 43(4), 499–512.
Good, C., Aronson, J., i Harder, J. A. (2008). Problems in the pipeline: Stereotype threat and women’s achievement in high-level math courses. Journal of applied developmental psychology, 29(1), 17–28.
Drążkowski, D. (2014), Interwencje redukujące zagrożenia stereotypem w środowisku edukacyjnym, Edukacja, 3(128), s. 38–53.
Gąsiorowska, A., Bajcar, B. (2006), Kwestionariusz Zainteresowań Zawodowych – nowe narzędzie diagnostyczne dla doradcy zawodowego. W: Testy w poradnictwie zawodowym. Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
Gruszczyk-Kolczyńska, E. (1992). Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki. Przyczyny, diagnoza, zajęcia korekcyjno-wychowawcze. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Grudniewska, M., Kondratek, B. (2012). Zróżnicowane funkcjonowanie zadań w egzaminach zewnętrznych w zależności od płci na przykładzie części matematyczno-przyrodniczej egzaminu gimnazjalnego, XVIII Konferencja Diagnostyki Edukacyjnej, Wrocław.
Gunderson, E. A., Ramirez, G., Levine, S. C., Beilock, S. L. (2012). The role of parents and teachers in the development of gender-related math attitudes. Sex Roles, 66(3–4), 153–166.
Główny Urząd Statystyczny. (2015). Szkoły wyższe i ich finanse 2014, Warszawa.
He, J., Freeman, L. A. (2009), Are Men More Technology-Oriented Than Women? The Role of Gender on the Development of General Computer Self-Efficacy of College Students. Journal of Information Systems Education, 21(2), 203–211, DOI:10.1037/e612132009-001%20.
Juszczyk, Z. (2000), Poczucie własnej skuteczności – teoria i pomiar, Acta Universitatis Lodziensis Folia Psychologica, 4(2000), 11–24.
Kalinowska, A. (2010). Pozwólmy dzieciom działać – mity i fakty o rozwijaniu myślenia matematycznego. Warszawa: Centralna Komisja Egzaminacyjna.
Kozłowski, W., Matczak, E. (2012), Aspiracje zawodowe rodziców w stosunku do własnych dzieci (raport z badań pilotażowych). Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Liu, X., Koirala, H., (2009). The Effect of Mathematics Self-Efficacy on Mathematics Achievement of High School Students, NERA Conference Proceedings. http://digitalcommons.uconn.edu/nera_2009/30
Lockwood, P., Kunda Z. (1997). Superstars and me: Predicting the impact of role models on the self. Journal of Personality and Social Psychology 73(1), 91–103. DOI: 10.1037/0022-3514.73.1.91.
Murayama, K., Pekrun, R., Lichtenfeld, S., Vom Hofe, R. (2013). Predicting long‐term growth in students’ mathematics achievement: The unique contributions of motivation and cognitive strategies. Child development, 84(4), 1475–1490. DOI: 10.1111/cdev.12036.
Rubacha, K. (2013). Uogólnione poczucie skuteczności a poczucie skuteczności wychowawczej rodziców i nauczycieli. Hipoteza sytuacyjnej zmienności, Studia Edukacyjne, 40, 75–83.
Stout, J. G., Dasgupta, N., Hunsinger, M., & McManus, M. A. (2011). STEMing the tide: using ingroup experts to inoculate women’s self-concept in science, technology, engineering, and mathematics (STEM). Journal of personality and social psychology, 100(2), 255–270. DOI: 10.1037/a0021385
Skórska, P., Świst, K. (2014). Wielkość efektu płci w wewnątrzszkolnych i zewnątrzszkolnych wskaźnikach osiągnięć ucznia, „Diagnozy edukacyjne. Dorobek i nowe zadania”, XVIII Konferencja Diagnostyki Edukacyjnej, Wrocław
Szaleniec, H., Grudniewska, M., Kondratek, B. (2012). Analiza porównawcza wyników egzaminów zewnętrznych – sprawdzian w szóstek klasie szkoły podstawowej i egzamin gimnazjalny. Raport z badania. Zespół Dydaktyk Szczegółowych.
Szymczak, E. (2015). Dziewczyny na Politechnikach – analiza wybranych przekazów reklamowych promujących przełamywanie stereotypów zawodowych i barier płciowych w obszarze męskich kierunków studiów, Studia Edukacyjne 36, 87–112. DOI: 10.14746/se.2015.36.6
Turska, D. (2013). Poczucie autoskuteczności w matematyce uczniów i uczennic, Kultura i Edukacja 3(96), 98–115.
OECD (2013), PISA 2012 Results: Ready to Learn: Students’ Engagement, Drive and Self-Beliefs (Volume III), DOI: 10.1787/9789264201170-en.
Yee, D. K., & Eccles, J. S. (1988). Parent perceptions and attributions for children’s math achievement. Sex Roles, 19(5–6), 317–333. DOI: 10.1007/bf00289840
Zawistowska, A., (2013). Płeć matematyki. Zróżnicowania osiągnięć ze względu na płeć wśród uzdolnionych uczniów. Studia socjologiczne 3(210), 75–95.
Zeldin, A. L., & Pajares, F. (2000). Against the odds: Self-efficacy beliefs of women in mathematical, scientific, and technological careers. American Educational Research Journal, 37(1), 215-246. DOI:10.3102/00028312037001215.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1389
Liczba cytowań: 0
