Inteligencja emocjonalna i kompetencje społeczne nauczycieli szkół specjalnych
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2020.4.005Słowa kluczowe
inteligencja emocjonalna, kompetencje społeczne, kompetencje emocjonalno-społeczne nauczycieliAbstrakt
Artykuł podejmuje tematykę inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych nauczycieli. Po wprowadzeniu teoretycznym zostały przedstawione założenia metodologiczne oraz wyniki badań własnych. Przedmiotem badań była inteligencja emocjonalna i kompetencje społeczne nauczycieli szkół specjalnych dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną. Celem badań było określenie poziomu oraz ocena poszczególnych aspektów inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych badanych nauczycieli. Podstawowym problemem badawczym było zatem pytanie: Jak kształtuje się poziom inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych badanych nauczycieli? Badania zostały przeprowadzone za pomocą dwóch wystandaryzowanych narzędzi badawczych: Popularnego Kwestionariusza Inteligencji Emocjonalnej (PKIE) oraz Profilu Kompetencji Społecznych PROPOS. W badaniu wzięło udział 100 nauczycieli pracujących w szkołach specjalnych lub ośrodkach szkolno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną (90% kobiet, 10% mężczyzn; średnia wieku 45 lat). Wyniki badań wskazują, że ogólny poziom inteligencji emocjonalnej oraz kompetencji społecznych badanych nauczycieli jest na średnim poziomie (6,61 stena; 6,19). Jeśli zaś chodzi o poszczególne aspekty inteligencji emocjonalnej, to badani wysokie wyniki uzyskali w skali kontroli własnych stanów emocjonalnych (7,15 stena). Biorąc pod uwagę, że poziom kompetencji emocjonalno-społecznych nauczycieli jest związany z poziomem tych kompetencji uczniów, zaleca się promowanie rozwoju tych kompetencji u nauczycieli już na poziomie kształcenia akademickiego.
Bibliografia
Argyle M. (1999). Psychologia stosunków międzyludzkich, przeł. W. Domachowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gil-Olarte P., Palomera R., Brackett M.A. (2006). Relating Emotional Intelligence to Social Competence and Academic Achievement in High School Students, „Psicothema”, t. 16, supplement, s. 118–123.
Goleman D. (1995). Emotional Intelligence, New York: Bantam Books.
Goleman D. (1997). Inteligencja emocjonalna, przeł. A. Jankowski, Poznań: Media Rodzina.
Goleman, D. (2007). Inteligencja emocjonalna, wyd. jubileuszowe, Poznań: Media Rodzina.
Goleman, D. (1999). Inteligencja emocjonalna w praktyce, przeł. A. Jankowski, Poznań: Media Rodzina.
Guil R., Gil-Olarte P., Mestre J.M., Nuñez I. (2005). Inteligencia emocional y adaptación socioescolar, [w:] Psicología social y problemas sociales. Psicología Ambiental, Comunitaria y Educación, red. J. Romay, R. García, Madrid: Biblioteca Nuevas, s. 359–366.
Jaworowska A., Matczak A. (2005). Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej PKIE. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Jones D.E., Greenberg M.T., Crowley M.D. (2015), Early Social-Emotional Functioning and Public Health: The Relationship Between Kindergarten Social Competence and Future Wellness, „American Journal of Public Health”, t. 105, nr 11, s. 2283–2290.
Knopp K. (2013). Kompetencje społeczne – pomiar i aplikacja praktyczna, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji, Instytut Psychologii UKSW.
Kwiatkowski S.T. (2015a), Innowacje we współczesnym systemie kształcenia nauczycieli w kontekście kształtowania inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych, [w:] Bliżej siebie. Edukacja i dialog w grupie niejednorodnej kulturowo, red. R. Nowakowska-Siuta, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT, s. 93–110.
Kwiatkowski S.T. (2015b), Diagnoza wybranych różnic indywidualnych studentów pedagogiki w kontekście przyszłych sukcesów w zawodzie nauczyciela, „Studia z Teorii Wychowania”, t. 6, nr 4(13), s. 127–159.
Kwiatkowski S.T. (2018a), Czynniki warunkujące radzenie sobie nauczycieli szkół podstawowych z wyzwaniami zawodowymi – relacja z badań, „Edukacja Ustawiczna Dorosłych”, nr 4(103), s. 90–108.
Kwiatkowski S.T. (2018b), Radzenie sobie ze stresem w zawodzie nauczyciela – raport z badań, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J. Paedagogia-Psychologia”, nr 31(3), s. 133–162.
Llorent V.J., Zych I., Varo-Millán J.C. (2020). Competencias socioemocionales autopercibidas en el profesorado universitario en España, „Educación XXI”, t. 23, nr 1, s. 297–318.
Lopes P., Salovey P. (2004). Toward a Broader Education: Social, Emotional, and Practical Skills, [w:] Building School Success on Social and Emotional Learning, red. J.E. Zins, R.P. Weissberg, M.C. Wang, H.J. Walberg (red.), New York: Teachers College Press, s. 79–93.
Márquez-González M., Izal M., Montorio I., Losada A. (2008). Experiencia y regulación emocional a lo largo de la etapa adulta del ciclo vital: análisis comparativo en tres grupos de edad, „Psicothema”, t. 20, nr 4, s. 616–622.
Martowska K. (2012). Psychologiczne uwarunkowania kompetencji społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri.
Matczak A. (2007). Kwestionariusz Kompetencji Społecznych KKS. Podręcznik, wyd. 2 uzupełnione, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
Matczak A., Martowska K. (2013). Profil kompetencji społecznych. PROKOS, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Mayer J.D., Cobb C.D. (2000). Emotional Intelligence: What the Research Says, „Educational Leadership: Journal of the Department of Supervision and Curriculum Development”, t. 58, nr 3, s. 14–18.
Molero D., Ortega F., Moreno M.R. (2010). Diferencias en la adquisición de competencias emocionales en función del género, „Revista Electrónica de Investigación y Docencia (REID)”, nr 3, s. 165–172.
Nolen-Hoeksema S., Aldao A. (2011). Gender and Age Differences in Emotion Regulation Strategies and Their Relationship to Depressive Symptoms, „Personality and Individual Differences”, t. 51, nr 6, s. 704–708.
Riggio R. E. (1986). Assessment of basic social skills, “Journal of Personality and Social psychology”, 51, s. 649-660.
Saarni C. (1999). Kompetencja emocjonalna i samoregulacja w dzieciństwie, [w:] Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna. Problemy edukacyjne, red. P. Salovey, D.J. Sluyter, przeł. M. Karpiński, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, s. 75–125.
Saarni C. (1999). The Development of Emotional Competence, New York: Guilford Press.
Saarni C. (2005). Społeczny kontekst rozwoju emocjonalnego, [w:] Psychologia emocji, red. M. Lewis, J.M. Haviland-Jones, przeł. M. Kacmajor i in., Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Psychologiczne, s. s. 392–412.
Sadowska M., Brachowicz M. (2008). Struktura inteligencji emocjonalnej, [w:] Studia z psychologii w KUL, t. 15, red. P. Francuz, W. Otrębski, Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 65–79.
Salovey P., Mayer J.D. (1999). Czym jest inteligencja emocjonalna?, [w:] Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna. Problemy edukacyjne, red. P. Salovey, D.J. Sluyter, przeł. M. Karpiński, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, s. 23–69.
Salovey P., Sluyter D.J. (red.) (1999), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna. Problemy edukacyjne, przekł. M. Karpiński, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Salovey, P., Mayer, J.D. (1990). Emotional Intelligence, „Imagination, Cognition, and Personality”, t. 9, nr 3, s. 185–211.
Smółka P. (2008). Kompetencje społeczne – uwarunkowania i metody pomiaru, [w:] Szkice z psychologii różnic indywidualnych, red. W. Ciarkowska, W. Oniszczenko, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 258–268.
Sutton, R., Wheatley K. (2003). Teachers’ Emotions and Teaching: A Review of the Literature and Directions for Future Research, „Educational Psychology Review”, t. 15, nr 4, s. 327–358.
Taracha M. (2010). Inteligencja emocjonalna a wykorzystanie potencjału intelektualnego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Trentacosta C.J, Izard C.E. (2007). Kindergarten Children’s Emotion Competence as a Predictor of Their Academic Competence in First Grade, „Emotion”, t. 7, nr 1, s. 77–88.
Wiszejko-Wierzbicka D. ( 2010). Niewykorzystana sfera: partycypacja społeczna i obywatelska osób z ograniczeniami sprawności, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zych I., Beltrán-Catalán M., Ortega-Ruiz R., Llorent V.J. (2017). Competencias sociales y emocionales de adolescentes involucrados en diferentes roles de bullying y cyberbullying, „Revista de Psicodidáctica”, t. 23, nr 2, s. 86–93.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 8547
Liczba cytowań: 0
