Inteligencja emocjonalna i kompetencje społeczne nauczycieli szkół specjalnych
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2020.4.005Keywords
inteligencja emocjonalna, kompetencje społeczne, kompetencje emocjonalno-społeczne nauczycieliAbstract
Artykuł podejmuje tematykę inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych nauczycieli. Po wprowadzeniu teoretycznym zostały przedstawione założenia metodologiczne oraz wyniki badań własnych. Przedmiotem badań była inteligencja emocjonalna i kompetencje społeczne nauczycieli szkół specjalnych dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną. Celem badań było określenie poziomu oraz ocena poszczególnych aspektów inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych badanych nauczycieli. Podstawowym problemem badawczym było zatem pytanie: Jak kształtuje się poziom inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych badanych nauczycieli? Badania zostały przeprowadzone za pomocą dwóch wystandaryzowanych narzędzi badawczych: Popularnego Kwestionariusza Inteligencji Emocjonalnej (PKIE) oraz Profilu Kompetencji Społecznych PROPOS. W badaniu wzięło udział 100 nauczycieli pracujących w szkołach specjalnych lub ośrodkach szkolno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną (90% kobiet, 10% mężczyzn; średnia wieku 45 lat). Wyniki badań wskazują, że ogólny poziom inteligencji emocjonalnej oraz kompetencji społecznych badanych nauczycieli jest na średnim poziomie (6,61 stena; 6,19). Jeśli zaś chodzi o poszczególne aspekty inteligencji emocjonalnej, to badani wysokie wyniki uzyskali w skali kontroli własnych stanów emocjonalnych (7,15 stena). Biorąc pod uwagę, że poziom kompetencji emocjonalno-społecznych nauczycieli jest związany z poziomem tych kompetencji uczniów, zaleca się promowanie rozwoju tych kompetencji u nauczycieli już na poziomie kształcenia akademickiego.
References
Argyle M. (1999). Psychologia stosunków międzyludzkich, przeł. W. Domachowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gil-Olarte P., Palomera R., Brackett M.A. (2006). Relating Emotional Intelligence to Social Competence and Academic Achievement in High School Students, „Psicothema”, t. 16, supplement, s. 118–123.
Goleman D. (1995). Emotional Intelligence, New York: Bantam Books.
Goleman D. (1997). Inteligencja emocjonalna, przeł. A. Jankowski, Poznań: Media Rodzina.
Goleman, D. (2007). Inteligencja emocjonalna, wyd. jubileuszowe, Poznań: Media Rodzina.
Goleman, D. (1999). Inteligencja emocjonalna w praktyce, przeł. A. Jankowski, Poznań: Media Rodzina.
Guil R., Gil-Olarte P., Mestre J.M., Nuñez I. (2005). Inteligencia emocional y adaptación socioescolar, [w:] Psicología social y problemas sociales. Psicología Ambiental, Comunitaria y Educación, red. J. Romay, R. García, Madrid: Biblioteca Nuevas, s. 359–366.
Jaworowska A., Matczak A. (2005). Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej PKIE. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Jones D.E., Greenberg M.T., Crowley M.D. (2015), Early Social-Emotional Functioning and Public Health: The Relationship Between Kindergarten Social Competence and Future Wellness, „American Journal of Public Health”, t. 105, nr 11, s. 2283–2290.
Knopp K. (2013). Kompetencje społeczne – pomiar i aplikacja praktyczna, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji, Instytut Psychologii UKSW.
Kwiatkowski S.T. (2015a), Innowacje we współczesnym systemie kształcenia nauczycieli w kontekście kształtowania inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych, [w:] Bliżej siebie. Edukacja i dialog w grupie niejednorodnej kulturowo, red. R. Nowakowska-Siuta, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT, s. 93–110.
Kwiatkowski S.T. (2015b), Diagnoza wybranych różnic indywidualnych studentów pedagogiki w kontekście przyszłych sukcesów w zawodzie nauczyciela, „Studia z Teorii Wychowania”, t. 6, nr 4(13), s. 127–159.
Kwiatkowski S.T. (2018a), Czynniki warunkujące radzenie sobie nauczycieli szkół podstawowych z wyzwaniami zawodowymi – relacja z badań, „Edukacja Ustawiczna Dorosłych”, nr 4(103), s. 90–108.
Kwiatkowski S.T. (2018b), Radzenie sobie ze stresem w zawodzie nauczyciela – raport z badań, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J. Paedagogia-Psychologia”, nr 31(3), s. 133–162.
Llorent V.J., Zych I., Varo-Millán J.C. (2020). Competencias socioemocionales autopercibidas en el profesorado universitario en España, „Educación XXI”, t. 23, nr 1, s. 297–318.
Lopes P., Salovey P. (2004). Toward a Broader Education: Social, Emotional, and Practical Skills, [w:] Building School Success on Social and Emotional Learning, red. J.E. Zins, R.P. Weissberg, M.C. Wang, H.J. Walberg (red.), New York: Teachers College Press, s. 79–93.
Márquez-González M., Izal M., Montorio I., Losada A. (2008). Experiencia y regulación emocional a lo largo de la etapa adulta del ciclo vital: análisis comparativo en tres grupos de edad, „Psicothema”, t. 20, nr 4, s. 616–622.
Martowska K. (2012). Psychologiczne uwarunkowania kompetencji społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri.
Matczak A. (2007). Kwestionariusz Kompetencji Społecznych KKS. Podręcznik, wyd. 2 uzupełnione, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
Matczak A., Martowska K. (2013). Profil kompetencji społecznych. PROKOS, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Mayer J.D., Cobb C.D. (2000). Emotional Intelligence: What the Research Says, „Educational Leadership: Journal of the Department of Supervision and Curriculum Development”, t. 58, nr 3, s. 14–18.
Molero D., Ortega F., Moreno M.R. (2010). Diferencias en la adquisición de competencias emocionales en función del género, „Revista Electrónica de Investigación y Docencia (REID)”, nr 3, s. 165–172.
Nolen-Hoeksema S., Aldao A. (2011). Gender and Age Differences in Emotion Regulation Strategies and Their Relationship to Depressive Symptoms, „Personality and Individual Differences”, t. 51, nr 6, s. 704–708.
Riggio R. E. (1986). Assessment of basic social skills, “Journal of Personality and Social psychology”, 51, s. 649-660.
Saarni C. (1999). Kompetencja emocjonalna i samoregulacja w dzieciństwie, [w:] Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna. Problemy edukacyjne, red. P. Salovey, D.J. Sluyter, przeł. M. Karpiński, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, s. 75–125.
Saarni C. (1999). The Development of Emotional Competence, New York: Guilford Press.
Saarni C. (2005). Społeczny kontekst rozwoju emocjonalnego, [w:] Psychologia emocji, red. M. Lewis, J.M. Haviland-Jones, przeł. M. Kacmajor i in., Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Psychologiczne, s. s. 392–412.
Sadowska M., Brachowicz M. (2008). Struktura inteligencji emocjonalnej, [w:] Studia z psychologii w KUL, t. 15, red. P. Francuz, W. Otrębski, Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 65–79.
Salovey P., Mayer J.D. (1999). Czym jest inteligencja emocjonalna?, [w:] Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna. Problemy edukacyjne, red. P. Salovey, D.J. Sluyter, przeł. M. Karpiński, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, s. 23–69.
Salovey P., Sluyter D.J. (red.) (1999), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna. Problemy edukacyjne, przekł. M. Karpiński, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Salovey, P., Mayer, J.D. (1990). Emotional Intelligence, „Imagination, Cognition, and Personality”, t. 9, nr 3, s. 185–211.
Smółka P. (2008). Kompetencje społeczne – uwarunkowania i metody pomiaru, [w:] Szkice z psychologii różnic indywidualnych, red. W. Ciarkowska, W. Oniszczenko, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 258–268.
Sutton, R., Wheatley K. (2003). Teachers’ Emotions and Teaching: A Review of the Literature and Directions for Future Research, „Educational Psychology Review”, t. 15, nr 4, s. 327–358.
Taracha M. (2010). Inteligencja emocjonalna a wykorzystanie potencjału intelektualnego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Trentacosta C.J, Izard C.E. (2007). Kindergarten Children’s Emotion Competence as a Predictor of Their Academic Competence in First Grade, „Emotion”, t. 7, nr 1, s. 77–88.
Wiszejko-Wierzbicka D. ( 2010). Niewykorzystana sfera: partycypacja społeczna i obywatelska osób z ograniczeniami sprawności, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zych I., Beltrán-Catalán M., Ortega-Ruiz R., Llorent V.J. (2017). Competencias sociales y emocionales de adolescentes involucrados en diferentes roles de bullying y cyberbullying, „Revista de Psicodidáctica”, t. 23, nr 2, s. 86–93.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
By submitting an article, the author declares that:
they are the author of the article (hereinafter referred to as the Work) and:
- is entitled to exclusive and unlimited copyright to the Work,
- is entitled to dispose of the copyrights to the Work.
The Author grants the Jesuit University Ignatianum in Cracow a free, non-exclusive, territorially unlimited license to use the Work in the following fields of exploitation:
- publishing the Work in paper, digital or magnetic form;
- multiplying the work by any method, without limiting the number of editions or copies;
- distribution of the work and its copies in any form, including marketing, sales, lending, and lease;
- placing the work in a computer memory;
- distribution of the work in information networks, including the Internet;
- public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and re-broadcasting, as well as making the Work available to the public in such a manner that everyone could have access to it at a time and place chosen by themselves;
- within the scope of dependent rights to the Work, covering, in particular, the right to make necessary changes to the Work, resulting from editorial and methodical preparation, as well as to make translations of the Work into other languages.
The license right shall be transferred the moment of transfer of the Work to the Jesuit University Ignatianum in Cracow. The Jesuit University Ignatianum in Cracow is entitled to grant sub-licenses to the Work in terms of the right granted. The license shall be limited in time for a period of 15 years from the date it is granted.
Stats
Number of views and downloads: 8547
Number of citations: 0
