Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Studia Paedagogica Ignatiana

Nauczyciele domowi w guberni lubelskiej w latach 1832-1864. Próba charakterystyki
  • Strona domowa
  • /
  • Nauczyciele domowi w guberni lubelskiej w latach 1832-1864. Próba charakterystyki
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 20 Nr 3 (2017): Edukacja domowa. Stan i perspektywy /
  4. Raporty z badań

Nauczyciele domowi w guberni lubelskiej w latach 1832-1864. Próba charakterystyki

Autor

  • Monika Hajkowska Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Wydział Pedagogiki i Psychologii Instytut Pedagogiki

DOI:

https://doi.org/10.12775/SPI.2017.3.008

Słowa kluczowe

gubernia lubelska, Królestwo Polskie, Gimnazjum Wojewódzkie Lubelskie, nauczyciel domowy, edukacja domowa

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie działalności nauczycieli i nauczycielek domowych na terenie guberni lubelskiej w latach 1832–1864. Przedmiotem badań jest grupa osób prowadzących nauczanie szkolne w domach prywatnych. Podjęto się próby charakterystyki tej grupy zawodowej, w tym określenia jej liczby, wieku, płci, narodowości. Ponadto poddano analizie zarządzenia władz szkolnych dotyczące jej kontroli, egzaminów i świadectw uprawniających do pracy w zawodzie oraz obowiązków. Władze Królestwa Polskiego podejmowały działania zmierzające do kontroli tej grupy zawodowej już od 1833 roku. Wraz z wprowadzeniem w 1841 roku tzw. Najwyżej zatwierdzonej ustawy dla instytutów naukowych prywatnych, guwernerów i nauczycieli domowych w Królestwie Polskim ta kontrola stała się bardziej nasilona. Zgodnie z jej zapisem, dyrektorzy gimnazjów gubernialnych byli zobowiązani do przesyłania Kuratorowi Okręgu Naukowego Warszawskiego rocznych raportów o osobach trudniących się nauczaniem domowym. W praktyce napotykano wiele trudności w ich przygotowaniu. Nauczyciele domowi nie zgłaszali władzom szkolnym informacji o podjęciu obowiązków w domach prywatnych z obawy przed kontrolą oraz ze strachu przed karą grzywny. Wiele osób nie posiadało potrzebnych świadectw, upoważnień lub pozwoleń. Nie respektowano ani zarządzenia wymagającego informowania właściwych władz szkolnych o każdej zmianie miejsca pracy oraz przedstawiania zaświadczenia z domu, w którym pełnione były obowiązki, jak i świadectw upoważniających do wykonywania zawodu. Nie tylko nauczyciele nie podporządkowywali się zaleceniom władz szkolnych. Apele kierowane do pracodawców o zgłaszanie informacji o zatrudnieniu pedagoga w domu prywatnym także nie zawsze były skuteczne.

Bibliografia

Archiwum Państwowe w Lublinie, Zespół Gimnazjum Wojewódzkie Lubelskie, sygn. 47, 117, 130, 205, 257, 305, 323, 396, 398, 399, 400, 401, 410, 430, 503, 505–512, 514–516, 519–522, 562–563, 868.

Najwyżej zatwierdzona ustawa dla instytutów naukowych prywatnych, guwernerów i nauczycieli domowych w Królestwie Polskiem, w: Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego. Wydział Oświecenia, t. 5, J. Goldman, Warszawa 1868.

Arct S., Słownik ilustrowany języka polskiego, t. 1, M. Arct, Warszawa 1929.

Caban W., Nauczycielki w szkołach elementarnych w Królestwie Polskim w pierwszej połowie XIX wieku, w: Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX w. Zbiór studiów, t. 2, cz. 2, red. A. Żarnowska, A Szwarc, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992, s. 173–178.

Chyra Z., Nauczyciele prywatni 1764–1807, w: Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku. Studia o uwarstwieniu i ruchliwości społecznej, t. 6, red. J. Leskiewiczowa, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1974.

Eger F., Słówko o obowiązkach rodziców i nauczycielek w prowadzeniu dzieci, „Kronika Rodzinna” 1874, nr 12, s. 191.

Encyklopedyczny słownik wyrazów obcych, red. S. Lam, Księgarnia Wydawnicza Trzaski, Everta i Michalskiego, Warszawa 1939.

Grudzińska A., O powołaniu kobiety, w: Dziewczę polskie. Książka zbiorowa dla dorastających panien, ułożona pod red. A. Szycówny, E. Wende, Warszawa 1914.

Koestler N., Kobiety polskie między społeczeństwem tradycyjnym a nowoczesnym, w: Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX w. Zbiór studiów, t. 2, cz. 1, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992, s. 31–42.

Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX wieku. Zbiór studiów, red. K. Jakubiak, A. Winiarz, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004.

Nawrot-Borowska M., Nauczanie domowe na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i początkach XX wieku – zapatrywania teoretyczne i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2011.

Nietyksza M., Przemiany aktywności zawodowej kobiet. Warszawa na przełomie XIX i XX wieku, w: Kobieta i społeczeństwo na ziemiach polskich w XIX w. Zbiór studiów, red. A. Żarnowska, A Szwarc, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1990, s. 99–114.

Niklewska J., Być kobietą pracującą – czyli dola warszawskiej nauczycielki na przełomie XIX i XX wieku, w: Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX w. Zbiór studiów, t. 2, cz. 2, red. A. Żarnowska i A. Szwarc, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992, s. 179–187.

Orzeszkowa E., Kilka słów o kobietach, A.J. Rogosz, Lwów 1873.

Podręczna encyklopedia pedagogiczna, w opracowaniu F. Kierskiego, t. 1, Lwów–Warszawa 1923.

Praca kobiet, „Bluszcz” 1899, nr 36, s. 282.

Słownik języka polskiego, t. 1, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, Nakładem prenumeratorów. W drukarni E. Lubowskiego i S-ki, Warszawa 1900.

Słownik języka polskiego, cz. 1, wypracowany przez A. Zdanowicza, M. Bohusza Szyszkę, J. Filipowicza, W. Tomaszewicza, F. Czepielińskiego i W. Korotyńskiego, z udziałem B. Trentowskiego, Czcionkami A. Marcinkowskiego, Wilno 1861.

Szycówna A., Nauczanie domowe, w: Encyklopedia wychowawcza, red J.T. Lubomirski, E. Stawiński, S. Przystański, J.K. Plebański, Skł. gł. Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1881.

Wawrzykowska-Wierciochowa D., Od prządki do astronautki. Z dziejów kobiety polskiej, jej pracy i osiągnięć, Wydawnictwo Związkowe CRZZ, Warszawa 1963.

Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX. Zbiór studiów, red. J. Jundziłł, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Bydgoszcz 1994.

Żarnowska A., Praca zarobkowa kobiet i ich aspiracje zawodowe w środowisku robotniczym i inteligenckim na przełomie XIX i XX wieku, w: Kobieta i praca. Wiek XIX i XX. Zbiór studiów, t. 6, red. A. Żarnowska, A Szwarc, DiG, Warszawa 2000.

Studia Paedagogica Ignatiana

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2017-09-29

Jak cytować

1.
HAJKOWSKA, Monika. Nauczyciele domowi w guberni lubelskiej w latach 1832-1864. Próba charakterystyki. Studia Paedagogica Ignatiana [online]. 29 wrzesień 2017, T. 20, nr 3, s. 141–159. [udostępniono 4.7.2025]. DOI 10.12775/SPI.2017.3.008.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 20 Nr 3 (2017): Edukacja domowa. Stan i perspektywy

Dział

Raporty z badań

Licencja

Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:

jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.

Udziela Uniwersytetowi  Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji: 
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.

Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.

Polityka prywatności

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 454
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

gubernia lubelska, Królestwo Polskie, Gimnazjum Wojewódzkie Lubelskie, nauczyciel domowy, edukacja domowa
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa