Jerzy Brinken (1908 – 1991): nauczyciel, geograf i społecznik (przyczynek do biografii)
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2018.2.003Słowa kluczowe
Jerzy Brinken, nauczyciel, geograf, społecznik, oświata, okres pionierski, SzczecinAbstrakt
Głównym celem artykułu jest prezentacja życia i dorobku społeczno-oświatowego Jerzego Brinkena (1908–1991). Przedmiot badań ujęto w perspektywie biograficznej, wyróżniając przy tym najważniejsze wymiary aktywności Jerzego Brinkena. Na podstawie materiałów źródłowych (rękopisy, źródła publikowane) i literatury przedmiotu (głównie o charakterze memuarystycznym) oraz przeprowadzonej analizy tekstu zrekonstruowano bieg życia prywatnego i zawodowego bohatera przedłożonego artykułu. Odczytanie zgromadzonych materiałów pozwoliło na odtworzenie życiowych losów Brinkena, nakreślenie jego dorobku zawodowego, jak i przedstawienie podstawowych obszarów aktywności społecznej. Analiza i interpretacja dostępnych źródeł i opracowań skłania do wniosku, że Jerzy Brinken odegrał jedną z kluczowych ról w organizacji szczecińskiego szkolnictwa średniego ogólnokształcącego w okresie pionierskim, jak i tworzeniu życia naukowo-kulturalnego. Jego przedwojenne i wojenne doświadczenie pedagogiczne umożliwiło ponadto efektywną pracę z nauczycielami w zakresie ich dokształcania i doskonalenia. Jerzy Brinken ma również trwałe zasługi w dziedzinie popularyzacji nauki, zwłaszcza w obrębie geografii. Bogactwo życia i wielowymiarowość działalności Jerzego Brinkena przekonuje, że jego postać i dokonania powinny znaleźć swoją upamiętnienie nie tylko w postaci artykułu naukowego, ale i monografii historyczno-pedagogicznej.
Bibliografia
Archiwum Państwowe w Szczecinie. Urząd Wojewódzki Szczeciński. Dział Społeczno-Polityczny, sygn. 34. Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział w Szczecinie 1947–1949.
Brinken J., Burze nad Szczecinem, „Kurier Szczeciński” 1981, nr 67.
Brinken J., Cztery odcinki szczecińskiego wybrzeża, „Szczecin” 1948, nr 3.
Brinken J., Ćwiczenia i zagadki geograficzne na podstawie mapek, Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia Kadr Oświatowych w Szczecinie, Szczecin 1957.
Brinken J., Geografia okolic Szczecina, w: Szczecin – miasto portowe. Informator. Ogólnopolski Zjazd Geografów 1947 w Szczecinie, Nakładem PTK – Orbis, Szczecin1947.
Brinken J., Kaprysy szczecińskiej pogody, „Kurier Szczeciński” 1973, nr 10.
Brinken J., Obserwacje w nauczaniu geografii, w: Metodyka nauczania geografii, red. J. Barbag, PZWS, Warszawa 1966.
Brinken J., Ogródek geograficzny, „Geografia w Szkole” 1951, nr 2.
Brinken J., Pierwsze Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące w Szczecinie w latach 1945–1948, „Przegląd Zachodniopomorski” 1970, z. 4.
Brinken J., Pionierskie szkoły w dzielnicy Gumieńce, „Kurier Szczeciński” 1981, nr 10.
Brinken J. (współautor), Słownik geografii turystycznej Polski, t. 1–2, Komitet dla Spraw Turystyki, Warszawa 1956 i 1959.
Brinken J., Sylwetki pionierów oświaty szczecińskiej, w: Pionierskie lata oświaty szczecińskiej 1945–1948, red. L. Turek-Kwiatkowska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1975.
Brinken J., Szkolnictwo średnie ogólnokształcące, w: Pionierskie lata oświaty szczecińskiej 1945–1948, red. L. Turek-Kwiatkowska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1975.
Brinken J., W labiryncie nazw, „Szczecin” 1948, nr 13–14.
Brinken J., Wspomnienia szczecińskiego pedagoga i geografa, w: Z nadodrzańskiej ziemi. Wspomnienia Szczecinian, wybór, opr. i wstęp T. Białecki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1974.
Brinken J., Żołnierze tajnej oświaty, Centrum Doskonalenia Nauczycieli im. W. Spasowskiego w Warszawie. Oddział w Szczecinie, Szczecin 1990.
Golka M., Pamięć społeczna i jej implanty, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009.
Król J., Uchronić przed zapomnieniem – średnie szkoły ogólnokształcące w województwie szczecińskim w latach 1945–1948, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2005.
Książnica Pomorska. Czytelnia Pomorzoznawcza. Wystawa pt. Jerzy Brinken (1908–1991) – szczeciński nauczyciel i geograf – w stulecie urodzin. Szczecin czerwiec 2008. Materiały i dokumentacja, [mps].
Książnica Pomorska. Czytelnia Pomorzoznawcza. Życiorys Jerzego Brinkena (19.06.1908 r. – 29.10.1991 r.), opr. A. Adamczak, J. Krzysztoń, [b.d., mps].
Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4177. Biblioteka Jerzego Brinkena. Parczew – Radom 1925 i karta rejestracyjna czytelni w Szczecinie.
Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4180. Brama Portowa – opowiadania, [b.d.].
Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4186. Kombatanci tajnego nauczania; Szczecińscy kombatanci tajnego nauczania, Szczecin 1987.
Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4186. Materiały do publikacji „Żołnierze tajnej oświaty”, Szczecin 1987.
Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4190. Notatki różne.
Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych. Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4182. Po upiornej nocy słoneczny poranek (fragment pamiętnika szczecińskiego z lat pionierskich), Szczecin 1970.
Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4178. Praca magisterska Jerzego Brinkena „Pradolina Puławsko-Pińska w dorzeczu Wieprza”, Warszawa 1936.
Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4185. Rodzina człowiecza, z. 1; Szkatuła dobrych rad i złotych myśli, z. 2, Szczecin 1991.
Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4181. Rzeczywistość i fantazja, cz. 1–2. Księga złotych powiedzonek, Szczecin 1976–1980.
Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4184. Słownik frywolnych skojarzeń, [b.d.].
Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4183. Szkatuła złotych powiedzonek, Szczecin 1976.
Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4187. Varia, [b.d.].
Książnica Pomorska. Dział Zbiorów Specjalnych, Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4189. Wiersze różne, [b.d.].
Książnica Pomorska, Dział Zbiorów Specjalnych. Archiwum Jerzego Brinkena, sygn. Inwakc. 4188. Życiorys Jerzego Brinkena, Szczecin 1986.
Książnica Pomorska, Dział Zbiorów Specjalnych, sygn. P-30. Jerzy Brinken, Pamiętnik, Szczecin 1970.
Kwilecki A., Rola społeczna nauczyciela na Ziemiach Zachodnich w świetle pamiętników nauczycieli – osadników, Instytut Zachodni, Poznań 1960.
Ławrynowicz J., Przystanek geografa, „Kurier Szczeciński” 20.06.2008.
Michnal W., Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, w: Encyklopedia Szczecina, red. T. Białecki, Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin 2015.
Michnal W., Miejska Biblioteka Publiczna, w: Encyklopedia Szczecina, red. T. Białecki, Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin 2015.
Ogólnopolski portal bibliotekarski. Sympozjum z cyklu „Ludzie książki Pomorza Zachodniego”, http://www.sbp.pl/artykul/?cid=8332&prev=100 [dostęp: 15.03.2018].
Patyna A., Biblioteki szkolne i naukowe, w: Pionierskie lata oświaty szczecińskiej 1945–1948, red. L. Turek – Kwiatkowska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1975.
Pionierskie lata oświaty szczecińskiej 1945–1948, red. L. Turek-Kwiatkowska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1975.
Piasecka M., Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. H. Radlińskiej, w: Encyklopedia Szczecina, red. T. Białecki, Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin 2015.
Pięćdziesiąt lat I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Curie-Skłodowskiej w Szczecinie, opr. E. Krzemińska, [b.w.], Szczecin 1995.
Pięćdziesiąt lat Polski na Pomorzu Zachodnim. Polityka. Społeczeństwo. Kultura, red. K. Kozłowski, E. Włodarczyk, Szczecin „Dokument”, Szczecin 1996.
Publikacje Jerzego Brinkena, opr. J. Krzysztoń, Szczecin 2008, [mps].
Sadaj B., Społeczno-zawodowe problemy nauczycieli w Polsce Ludowej (na przykładzie województwa szczecińskiego), Wydawnictwo Instytutu Zachodnio-Pomorskiego, Szczecin 1967.
Skoczylas Ł., Pamięć społeczna miasta – jej liderzy i odbiorcy, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2014.
Turek-Kwiatkowska L., Brinken Jerzy, w: Encyklopedia Szczecina, red. T. Białecki, Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin 2015.
Urząd Miasta Szczecin, Pomniki i tablice w Szczecinie, http://www.szczecin.pl/chapter_59232.asp?soid=E9968FC46AA644BBBA0E433C7DE6226D [dostęp: 15.03.2018].
Wobec przeszłości: pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej, red. A. Szpociński, Instytut im. A. Mickiewicza, Warszawa 2005.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 616
Liczba cytowań: 0
