Harcerstwo – szkoła – społeczeństwo w południowo-wschodniej Polsce w latach 1911–1939
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2016.2.007Słowa kluczowe
Skauting, harcerstwo żeńskie, społeczeństwo, szkoła, instruktorkiAbstrakt
Harcerstwo, zwane na ziemiach polskich w początkowym okresie działania skautingiem, rozpoczęło swoją działalność w 1911 roku we Lwowie, a następnie rozwinęło się w całej Galicji. Bazą działalności były szczególnie szkoły średnie w środowisku miejskim. Skauting żeński miał do pokonania znacznie większe trudności niż męski. Ruch męski realizował ogólnie akceptowany przez społeczeństwo ideał wychowawczy, skauting żeński siłą rzeczy przyłączył się do ruchu emancypacyjnego kobiet. W początkowym okresie działania znaczna część społeczeństwa Galicji, podobnie jak środowisko nauczycielskie, nie akceptowała skautingu żeńskiego. Sytuacja uległa zmianie po I wojnie światowej. Powstała Lwowska Chorągiew Harcerek Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP), obejmująca swoim zasięgiem działania województwo tarnopolskie, stanisławowskie i większą część województwa lwowskiego. Na zmianę negatywnego stosunku części władz szkoły i społeczeństwa znaczny wpływ miała otwarta akceptacja ruchu harcerskiego przez władze państwowe. Uwidoczniła się ona jednak dopiero w latach trzydziestych. Współpraca zaowocowała między innymi pomocą materialną podczas organizacji obozów letnich. Stanowisko władz państwowych wywarło duży wpływ na władze szkolne, które zaczęły przejawiać większe zainteresowanie powstawaniem i działalnością żeńskich drużyn harcerskich. Duże znaczenie w oczach społeczeństwa miało podniesienie ZHP do rangi „Stowarzyszenia Wyższej Użyteczności” w 1936 roku.
Bibliografia
GKŻ, Wydział Organizacyjny, Chorągiew Lwowska (Raporty roczne z wizytacji. Rozkazy. Zgłoszenia na II Ogólnopolski Zlot Harcerek w 1928, 1925–1936), sygn. 2057.
Naczelna Komenda Skautowa we Lwowie, Raporty drużyn skautowych 1914-1918, sygn. 1.
MP-DA-204, Rozkazy Komendy Harcerek we Lwowie z 1938 r.
MP-DA-205, Rozkazy Komendy Harcerek we Lwowie z 1933 r.
„Skaut. Pismo młodzieży polskiej” 1911, t. 1, nr 2.
„Skaut. Pismo młodzieży polskiej” 1912, nr 9, nr 10.
„Skaut. Pismo młodzieży polskiej” 1913, nr 19-21(41-43).
„Skaut” 1975, nr 18/19.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa w Drohobyczu za rok szkolny 1914, Drohobycz 1914.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie za rok szkolny 1912, Lwów 1912.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Gimnazjum VI we Lwowie za rok szkolny 1912/13, Lwów 1913.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Gimnazjum VI we Lwowie za rok szkolny 1912/13, Lwów 1913.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Gimnazjum VII we Lwowie za rok szkolny 1912/13, Lwów 1913.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. I Gimnazjum z polskim językiem wykładowym w Stanisławowie za rok szkolny 1911/12, Stanisławów 1912.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Wyższego Gimnazjum I z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1913, Tarnopol 1913.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Wyższego Gimnazjum I z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1914, Tarnopol 1914.
Sprawozdanie Dyrekcji Prywatnego Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Czortkowie za rok szkolny 1913/14, Lwów 1914.
Sprawozdanie Kierownictwa Oddziału równorzędnego C.K. IV Gimnazjum we Lwowie za rok szkolny 1912/13, Lwów 1913.
Bagiński H., Geneza polskiego skautingu, Komisja Kół Harcerzy z Czasów Walk o Niepodległość przy Naczelnictwie Zw. Harcerstwa Polskiego, Warszawa 1937.
Bagiński H., U podstaw organizacji wojska polskiego 1908–1914, Materiały do Historii Ruchu Niepodległościowego „Zarzewie”, Warszawa: Nakł. Sekcji Historycznej Stowarzyszenia Uczestników Ruchu Niepodległościowego „Zarzewie”, Warszawa 1935.
Bilewicz A., Prywatne średnie ogólnokształcące szkolnictwo żeńskie w Galicji w latach 1867–1914, Seria: Prace Pedagogiczne CXVI, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1997.
Blicharski C.E., Harcerstwo tarnopolskie 1911–1944, Harcerska Komisja Historyczna, Londyn 1991.
Błażejewski W., Historia Harcerstwa Polskiego, Harcerskie Biuro Wydawnicze, Warszawa 1933.
Bojko K., Działalność duchowieństwa katolickiego w Związku Harcerstwa Polskiego w latach 1921–1939, Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Legnickiej – Atla 2, Legnica 1998.
Borkiewicz-Celińska A, Początki skautingu na ziemiach polskich, „Więź” 1978, R. 21, nr 10.
Bury J., Harcerki przemyskie, Wydało Towarzystwo Przyjaciół Przemyśla i Regionu z Funduszu Wojewody Przemyskiego, Przemyśl 1994.
Harcerstwo a narodziny i początki II Rzeczypospolitej (1910–1921). Antologia tekstów historycznych i literackich, wybór i oprac. M.M. Drozdowski, Harcerskie Biuro Wydawnicze Horyzonty, Warszawa 1998.
Harcerze z czasów walk o niepodległość 1909–1921. Sprawozdanie z działalności w latach 1935 i 1936, Harcerskie Biuro Wydawnicze „Na Tropie”, Warszawa 1936.
Historia harcerstwa, t. 1: Lata 1910–1921, Nakładem Koła Harcerzy i Harcerek z lat 1910–1945, Londyn 1975.
Kozimala I., Lwowska Chorągiew Harcerek ZHP w latach 1911–1939, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Przemyśl 2003.
Lewandowska-Kozimala I., Skauting polski w Galicji Wschodniej, Wydawnictwo Naukowe Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Przemyśl 1994.
Machalski F., Szkolne drużyny harcerskie, w: Gimnazjum i Liceum im. Henryka Sienkiewicza w Łańcucie. Szkice historyczne, sylwetki, wspomnienia, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1965.
Mękarski S., Z „prehistorii” mego harcerstwa, „Skaut” 1972, nr 17.
Pankowicz A., Wojtycza J., Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji. Skauting polski w Galicji w latach 1911–1918, red.
H. Madurowicz-Urbańska, Towarzystwo Sympatyków Historii – Polskie Towarzystwo Statystyczne, Kraków – Warszawa 2000.
Pierwsze ćwierćwiecze harcerstwa żeńskiego. Materiały do historii w opracowaniu Ewy Grodeckiej, cz. I: 1911–1914, Harcerskie Biuro Wydawnicze „Na Tropie”, Warszawa 1937.
Podgórska T., Stowarzyszenie „Eleusis” w latach 1902–1914, praca magisterska napisana na seminarium z historii kultury pod kierunkiem prof. dr.
J. Kłoczowskiego, Lublin 1981.
Polskie harcerki w pierwszym dziesięcioleciu 1911–1921. Dokumenty, wspomnienia i życiorysy, opr. Janina Opieńska-Blauth, maszynopis, Lublin 1972, Biblioteka Narodowa im. Ossolińskich we Wrocławiu, rkps 15026/II.
Potkański W., Ruch narodowo-niepodległościowy w Galicji przed 1914 rokiem, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2002.
Sławski A.J., Maria Mudrykówna-Krynicka 1896–1978, „Harcerstwo” 1987, nr 9.
Szumański M., Wspomnienie z zaczątków skautingu we Lwowie z lat 1910–1914, „Niepodległość” 1976, t. 10.
Waligórski K., Początki Związku Harcerstwa Polskiego w Galicji w latach 1911–1914, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dr. J. Kłoczowskiego, Lublin 1982.
Wojtycza J., Skauting polski w Galicji i na Śląsku Cieszyńskim w latach 1910–1919, Towarzystwo Sympatyków Historii, Kraków 2000.
Wojtycza J., Związkowe Naczelnictwo Skautowe i podległe mu drużyny wobec wielkiej wojny (1914–1916), „Harcerstwo” 1995, nr 10.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 404
Liczba cytowań: 0
