Kształtowanie odporności na cyberprzemoc poprzez trening umiejętności społecznych
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2024.1.001Słowa kluczowe
odporność, cyberprzemoc, trening umiejętności społecznych, młodzież, kształtowanie odpornościAbstrakt
Celem artykułu jest zaprezentowanie ustaleń dotyczących wzmacniania odporności w kontekście cyberprzemocy poprzez trening umiejętności społecznych. Przedmiotem namysłu są następujące kategorie: cyberprzemoc, odporność oraz trening umiejętności społecznych. Wywód rozpoczyna się od prezentacji istoty zjawiska cyberbullyingu i jego skali oraz charakterystyki rezyliencji jako zasobu w sytuacji zagrożenia cyberbullyingiem. Kolejnymi zagadnieniami prezentowanymi w tekście są kwestie dotyczące prewencji cyberbullyingu i charakterystyki treningu umiejętności społecznych. Końcowa część opracowania poświęcona jest wskazaniu obszarów umiejętności społecznych kluczowych dla budowania odporności w sytuacji bycia zaangażowanym w cyberbullying. Na podstawie analizy doniesień badawczych wskazać należy na kluczową rolę: samoświadomości, pracy nad emocjami, empatii i przyjmowania perspektywy w budowania odporności wobec cyberbullyingu i jego skutków. Tekst zawiera także propozycje wskazań kluczowych w praktyce edukacyjnej elementów treningu umiejętności społecznych, zwłaszcza w kontekście profilaktyki cyberbullyingu.
Bibliografia
Arató N., Zsidó A.N., Rivnyák A. (2022). “Risk and Protective Factors in Cyberbullying: the Role of Family, Social Support and Emotion Regulation,” International Journal of Bullying Prevention, no. 4, pp. 160–173.
Barlińska J., Plichta P., Pyżalski J., Szuster A. (2018). “Ich słowami – obraz pomocy w sytuacjach cyberprzemocy rówieśniczej z perspektywy uczniów,” Dziecko Krzywdzone. Teorie, Badania, Praktyka”, vol. 17, no. 4, pp. 82–115.
Bzymek A. (2020). Wymiary resilience w naukach o wychowaniu, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Chadwick S. (2014). Impacts of Cyberbullying, Building Social and Emotional Resilience in Schools, New York–Dordrecht–London: Springer.
d’ Haenens L., Vandoninck S., Donoso V. (2013). “How to Cope and Build Online Resilience?” EU Kids Online, pp. 1–15, https://www.researchgate.net/publication/273130678_How_to_cope_and_build_online_resilience [access: 12.10.2021].
Demir A.C., Donmez Y.E. (2022). “The Relationship between Traditional Bullying/Cyberbullying with Resilience, Anxiety and Depression in Adolescent,” Annals of Medical Research, vol. 29, no. 9, pp. 1031–1037.
Domagała-Zyśk E., Knopik T., Oszwa U., (2017). Diagnoza funkcjonalna rozwoju społeczno-emocjonalnego uczniów w wieku 9–13 lat, Lublin–Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Dooley J.J., Cross D., Hearn L., Treyvaud, R. (2009). Review of Existing Australian and International Cyber-safety Research, Perth: Child Health Promotion Research Centre, Edith Cowan University.
Flis J., Dębski M. (2023). Młode głowy. Raport z badania dotyczącego zdrowia psychicznego, poczucia własnej wartości i sprawczości wśród młodych ludzi, Warszawa: Fundacja Unaweza.
Gabrielli S., Rizzi S., Carbone S., Piras E.M. (2021). “School Interventions for Bullying-Cyberbullying Prevention in Adolescence: Insight from the UPRIGHT and CREEP Projects,” International Journal of Environmental Research and Public Health, vol. 18, no. 21, pp. 1–13.
Grotberg E. (2000). Zwiększanie odporności psychicznej. Wzmacnianie sił duchowych, trans. M. Karwowska-Struczyk, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Guangzhe Y., Zhen L., Yuanyuan A. (2020). “Machiavellianism, Mindfulness and Cyberbullying among Chinese Junior High School Students: The Mediating Role of Empathy,” Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, vol. 29, no. 9, pp. 1047–1058.
Hinduja S., Patchin J. (2015). Bullying Beyond the Schoolyard: Preventing and Responding to Cyberbullying, Thousand Oaks (CA): Corwin.
Hinduja S., Patchin J., (2017). “Cultivating Youth Resilience to Prevent Bullying and Cyberbullying Victimization,” Child Abused and Neglected, vol. 73, pp. 51–62.
Junik W. (2011). Zjawisko rezyliencji – wybrane problemy metodologiczne, [in:] W. Junik (ed.) Resilience. Teoria – badania – praktyka, Warszawa: Wydawnictwo Parpamedia, pp. 47–65.
Kamza A. (2014). Rozwój dziecka. Wczesny wiek szkolny (Niezbędnik dobrego nauczyciela. Rozwój w okresie dzieciństwa i dorastania, vol. 3), Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Knol-Michałowska K. (2013). “Świadkowie cyberbullyingu – między obojętnością a reakcją,” Dziecko Krzywdzone. Teorie, Badania, Praktyka, vol. 12, no. 1, pp. 111–120.
Kołodziej-Zaleska A., Przybyła-Basista H. (2018). “Ego-resiliency jako zasób osobisty – narzędzie pomiaru i wykorzystanie w badaniach interdyscyplinarnych,” Czasopismo Psychologiczne – Psychological Journal, vol. 21, no. 1, p. 159–170.
Maj N., Piątkowski T. (2021). “Prężność psychiczna jako moderator adaptacji w sytuacji stresu ekstremalnego. Analiza na podstawie przypadków chorych z wyłonioną stomią – badania pilotażowe,” Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne, vol. 15, no. 4, pp. 193–198.
Matczak A. (2007). Kwestionariusz Kompetencji Społecznych KKS. Podręcznik, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
Ogińska-Bulik N., Juczyński Z. (2011). “Prężność u dzieci i młodzieży: charakterystyka i pomiar – Polska skala SPP 18,” Polskie Forum Psychologiczne, vol. 1, no. 16, pp. 7–28.
Olweus D. (2013). “School Bullying: Development and Some Important Challenges,” The Annual Review of Clinical Psychology, vol. 9, pp. 751–780.
Piotrowski K., Wojciechowska J., Ziółkowska B. (2014). Rozwój nastolatka. Późna faza dorastania (Niezbędnik dobrego nauczyciela. Rozwój w okresie dzieciństwa i dorastania, vol. 6), Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Prieto-Fidalgo A., Orue I., González-Cabrera J.M., Machimbarrena J.M., Calvete E. (2022). “Relationship between Trait Maindfulness and the Roles of Cyberbullying Bystanders among Adolescents,” Behavioral Psychology, vol. 30, no. 3, pp. 663–675.
Pyżalski J. (2011). Agresja elektroniczna wśród dzieci i młodzieży, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Pyżalski J. (2012). “From Cyberbullying to Electronic Aggression: Typology of the Phenomenon,” Emotional and Behavioral Difficulties, vol. 17, no. 3–4, pp. 305–317.
Ryan P. (2012). Online Bullying, New York: The Rosen Publishing Group.
Ryś M., Trzęsowska-Greszta E. (2018). “Kształtowanie się i rozwój odporności psychicznej,” Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, vol. 2, no. 34, pp. 164–188.
Santos D., Mateos-Perez E., Cantero M., Gamez-Gaudix M. (2021). “Cyberbullying in Adolescents: Resilience as a Protective Factor of Mental Health Outcomes,” Cyberpsychology. Behavior, and Social Networking, vol. 24, no. 6, pp. 414–420.
Siemieniecka D., Skibińska M., Majewska K. (2020). Cyberagresja. Zjawisko, skutki, zapobieganie, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Szuster A. (2021). “IMPACT: 10 lekcji ograniczających cyberprzemoc rówieśniczą – aspekt psychologiczny,” Przegląd Psychologiczny, vol. 64, no. 2, pp. 35–51.
Szwajca K. (2014). “Sprężystość (resilience) i odpowiedzi na doświadczenia urazowe – fascynujący i trudny obszar badań,” Psychiatria Polska, vol. 48, no. 3, pp. 563–572.
Tobias S., Chapanar T. (2016). “Predicting Resilience after Cyberbully Victimization among High School Students,” Journal of Psychological and Educational Research, vol. 24, no. 1, pp. 7–26.
Tomczyk Ł., Srokowski Ł. (2016). Kompetencje w zakresie bezpieczeństwa cyfrowego w polskiej szkole, Tarnów: Stowarzyszenie Miast w Internecie.
Várnai D.E., Malinowska-Cieślik M., Madarasová Gecková A.M., Csémy L. (2022). “Do Neighbors Have More Peaceful Students? Youth Violence Profiles among Adolescents in the Czech Republic, Hungary, Poland and Slovakia,” International Journal of Environmental Research and Public Health, vol. 19, no. 7964, pp. 1–17.
Waligóra-Huk A. (2014). “Teachers of Rural Junior High Schools and Preventive Actions in the Area of Cyberbullying,” Kultura i Edukacja, no. 5(105), pp. 101–116.
Węglarz J., Bentkowska D. (2022). Trening umiejętności społecznych dzieci i młodzieży, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Willard N.E. (2007). Cyberbullying and Cyberthreats: Responding to the Challenge of Online Social Aggression, Threats, and Distress, Champaign (IL): Research Press.
Wojtasik Ł. (2007). Przemoc rówieśnicza a media elektroniczne, Warszawa: Fundacja Dzieci Niczyje.
Wróbel-Delegacz W. (2019). “Edukacyjno-wychowawcza rola rodziny w kształtowaniu kultury i poczucia bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni,” Journal of Modern Science, vol. 1, no. 13, pp. 9–30.
Pobrania
Opublikowane
Wersje
- 2024-03-27 - (2)
- 2024-03-27 - (1)
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Magdalena Wędzińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 219
Liczba cytowań: 0
