Jesuits’ Education in the Lithuanian Province—Between Tradition and Change: A Contribution to Jesuit Prosopography in the Polish-Lithuanian Commonwealth
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2019.4.001Keywords
Grand Duchy of Lithuania, history of education, teacher training colleges, casuistry, mathematics, prosopographyAbstract
The present paper deals with the education of Jesuits in the Lithuanian Province and its influence on the religious vows made by the end of their religious formation. The research investigates changes that occurred in the structure of Jesuit personnel in regard to the education they received before and after their entry to the Jesuit Order. The main research source consists of personal catalogues from the Roman Archive of the Society of Jesus, to which the methods of statistical analysis and prosopography have been applied. The paper focuses on the following issues: (1) the general number of Jesuit personnel in the province, (2) the studies they completed before and (3) after their entry to the religious order, (4) the number of the professed of four vows and spiritual coadjutors, and (5) the influence of the school reform on Jesuit education, with particular regard to the mathematical sciences. The analysed sources indicate a gradual unification of the educational process, which consisted of a three-year philosophical course and a four-year theological course. Owing to the implementation of this model, the number of Jesuits professed of four vows increased and the number of spiritual coadjutors diminished.
References
ARSI, Lituania 10, k. 106r.
ARSI, Lituania 51, k. 161v.
ARSI, Lituania 55.
ARSI, Lituania 56–II.
ARSI, Lituania 58.
ARSI, Lituania 59.
ARSI, Lituania 6.
Biblioteka KUL, no. 206, k. 111v.
Dispositio personarum provinciae Lituanae Societatis Iesu anni 1750 in annum 1751, [Vilnae 1750].
Nacjanalny Gistaryczny Archiw Belarusi, f. 1781, vol. 27, no. 538, k. 40v-42r.
Poplatek J., “Nowicjat w Towarzystwie Jezusowym,” in: Encyklopedia jezuitów XVI (Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie, typescript no. 3288–3290).
Poplatek J., Znajomość języków u jezuitów polskich w latach 1567–1599 i 1740–1770 (typescript in Archiwum Prowincji Polskiej Południowej Towarzystwa Jezusowego).
Rossyjskij gosudarstvennij archiv drevnich aktov, f. 1603, op. 5, no. 1333, 70r-77r.
Vilniaus Universiteto Biblioteka, F3, no. 1653.
Konstytucje Towarzystwa Jezusowego wraz z przypisami Kongregacji Generalnej XXXIV oraz Normy Uzupełniające zatwierdzone przez tę samą Kongregację, Kraków 2001.
Catalogus personarum et officiorum provinciae Lituanae Societatis Jesu ex Anno 1757 in Annum 1758, Vilnae [1757].
Catalogus personarum et officiorum Provinciae Lituanae Societatis Iesu ex Anno 1770 in Annum 1771, Vilnae [1770].
Dispositio personarum provinciae Lituanae Societatis Iesu anni 1750 in annum 1751, [Vilnae 1750].
Bargieł F. (1980). “Benedykt Dobszewicz a odnowa jezuickiej filozofii w Polsce w drugiej połowie XVIII wieku,” in R. Darowski (ed.), Studia z historii filozofii: księga pamiątkowa z okazji 50-lecia pracy naukowej ks. profesora Pawła Siwka SJ, Kraków: Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego.
Bargieł F. (1978). Stanisław Szadurski SJ (1726–1789): przedstawiciel uwspółcześnionej filozofii scholastycznej, Kraków: Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego.
Bednarski S. (2003 [1933]). Upadek i odrodzenie szkół jezuickich w Polsce: studjum z dziejów kultury i szkolnictwa polskiego, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Brodnicki M. (2012). Nauczanie filozofii w Gdańskim Gimnazjum Akademickim do połowy XVII wieku, Gdańsk: Wydawnictwo Athenae Gedanenses.
Dygdała J. (1995). “Elity polityczne wielkich miast Prus Królewskich w dobie Oświecenia (1733–1772),” in J. Staszewski (ed.), Elity mieszczańskie i szlacheckie Prus Królewskich i Kujaw w XIV–XVIII wieku, Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, pp. 119–137.
Flaga J. (1998). Formacja i kształcenie duchowieństwa zakonnego w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Grzebień L. (ed.). (1996). Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Grzebień L. (2001). “Czy Stanisław Konarski SP był natchnieniem dla jezuitów w reformie szkolnictwa?,” Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki, vol. 10, no. 2, pp. 53–66.
Grzebień L. (2012). “The Circumstances of Partition of the Polish Province and the Origin of the Lithuanian Province,” in N. Markauskaitė (ed.), Jėzuitai Lietuvoje (1608–2008): gyvenimas, viekla, paveldas – Jesuits in Lithuania (1608–2008): Life, Work, Heritage, Vilnius: Lietuvos Nacionalinis Muziejus, pp. 19–28.
Jochymczyk M. (2018). “Jacek Szczurowski – źródła do biografii,” in B. Bohdanowicz, T. Jeż (eds.), Universalia et particularia. Ars et praxis Societatis Jesu in Polonia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SUB Lupa, pp. 223–253.
Kardas A. (2004). Elity władzy w Toruniu w XVII wieku. Mechanizmy kształtowania się i wymiany grup rządzących, Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
Królikowska A. (2019). Kształcenie nauczycieli dla jezuickich szkół średnich w Polsce od XVI do XVIII wieku, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.
Lisiak B. (2005). Adam Adamandy Kochański (1631–1700): studium z dziejów filozofii i nauki w Polsce XVII wieku, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Lisiak B. (2003). Nauczanie matematyki w Polskich szkołach jezuickich od XVI do XVIII wieku, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Lukács L. (1968). “De graduum diversitate inter sacerdotes in Societate Iesu,” Archivum Historicum Societatis Iesu, vol. 37, no. 74, pp. 238–316.
Łukaszewska-Haberkowa J. (2013). Pierwsze pokolenie polskich jezuitów w świetle biografii i egzaminów, Kraków: Wydawnictwo WAM, Akademia Ignatianum w Krakowie.
Mariani A. (2015). “Aktywność jezuickich kapelanów nadwornych prowincji litewskiej. Między ustawodawstwem a praktyką,” Rocznik Lituanistyczny, vol. 1, pp. 37–82.
Mariani A. (2017a). “Inwentarze kolegiów jezuickich jako źródło do badań nad szkolnictwem staropolskim,” in K. Puchowski, J. Orzeł (eds.), Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku. Materiały z badań, część pierwsza, Warszawa: Polskie Towarzystwo Historyczne, pp. 41–68.
Mariani M. (2016). “Jezuici prowincji litewskiej wobec epidemii dżumy z lat 1708–1711,” Zapiski Historyczne: Kwartalnik poświęcony historii Pomorza, vol. 81, no. 2, pp. 65–103.
Mariani A. (2013). “Między Płockiem a Połockiem. Powstanie prowincji mazowieckiej Towarzystwa Jezusowego jako wspólny efekt jezuickiej rutyny zarządzania i ingerencji magnaterii,” Nowożytnicze Zeszyty Historyczne, vol. 5, pp. 111–133.
Mariani A. (2017b), “Proweniencja geograficzna i kompetencje jezuitów prowincji litewskiej. Przyczynek do badań nad wielokulturowością Rzeczypospolitej w XVII–XVIII w.,” in W. Walczak, K. Łopatecki (eds.), Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, vol. 7, Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, pp. 85–112.
Mikulski K. (1996). “Elity władzy wielkich miast pruskich w XIII–XVIII wieku (Próba analizy dynamicznej procesu długiego trwania),” in A. Radzimiński, J. Wroniszewski (eds.), Genealogia – rola związków rodzinnych i rodowych w życiu publicznym w Polsce średniowiecznej na tle porównawczym, Toruń: Wydawnictwo UMK, pp. 311–330.
Piechnik L. (1984). Dzieje Akademii Wileńskiej, vol. 1: Początki Akademii Wileńskie 1570–1599, Rzym: Institutum Historicum Societatis Jesu.
Poplatek J. (1928–1931). “Ofiary miłości z litewskiej prowincji Towarzystwa Jezusowego w czasie zarazy w 1710,” Nasze Wiadomości, no. 9, pp. 264–369.
Prosperi G. (2016). La vocazione. Storie di gesuiti tra Cinquecento e Seicento, Torino: Einaudi.
Puchowski K. (2007). Jezuickie kolegia szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów: studium z dziejów edukacji elit, Gdańsk: Wydawnictwo UG.
Ruiz Jurado M. (1991). “La tercera probación en la Compañia de Jesús,” Archivum Historicum Societatis Iesu, vol. 60, no. 119, pp. 265–351.
Thompson G.D. (2018). “The Jesuit Province of France on the Eve of its Destruction in 1762,” Archivum Historicum Societatis Iesu, vol. 87, no. 173, pp. 3–72.
Tomczak R. (2019). “Studia elity społeczno-politycznej Rzeczypospolitej na Uniwersytecie Karola Ferdynanda w Pradze w latach 1654–1754,” in K. Puchowski, J. Orzeł (eds.), Studia z dziejów edukacji w Rzeczypospolitej Obojga Narodów Korony i Litwy, Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, pp. 95–121.
Załęski S. (1905). Jezuici w Polsce, vol. 4, part 1, Kraków: Drukarnia W.L. Anczyca.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
By submitting an article, the author declares that:
they are the author of the article (hereinafter referred to as the Work) and:
- is entitled to exclusive and unlimited copyright to the Work,
- is entitled to dispose of the copyrights to the Work.
The Author grants the Jesuit University Ignatianum in Cracow a free, non-exclusive, territorially unlimited license to use the Work in the following fields of exploitation:
- publishing the Work in paper, digital or magnetic form;
- multiplying the work by any method, without limiting the number of editions or copies;
- distribution of the work and its copies in any form, including marketing, sales, lending, and lease;
- placing the work in a computer memory;
- distribution of the work in information networks, including the Internet;
- public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and re-broadcasting, as well as making the Work available to the public in such a manner that everyone could have access to it at a time and place chosen by themselves;
- within the scope of dependent rights to the Work, covering, in particular, the right to make necessary changes to the Work, resulting from editorial and methodical preparation, as well as to make translations of the Work into other languages.
The license right shall be transferred the moment of transfer of the Work to the Jesuit University Ignatianum in Cracow. The Jesuit University Ignatianum in Cracow is entitled to grant sub-licenses to the Work in terms of the right granted. The license shall be limited in time for a period of 15 years from the date it is granted.
Stats
Number of views and downloads: 983
Number of citations: 0
