Czynniki ograniczające skuteczność resocjalizacji więźniów
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2025.4.009Słowa kluczowe
resocjalizacja, readaptacja, zapobieganie przestępczości, niedostosowanie społeczne, zmiany indywidualne, zmiany grupoweAbstrakt
Artykuł koncentruje się na analizie słabych stron procesu resocjalizacji, zwracając szczególną uwagę na bariery ograniczające jego skuteczność w warunkach izolacji. Autorka wskazuje na trudności związane ze zmianami zarówno indywidualnymi, jak i grupowymi, które znacząco wpływają na skuteczność działań podejmowanych przez pracowników Służby Więziennej. Pomimo intensywnych wysiłków, nie zawsze udaje się zahamować rozwój kariery przestępczej części osadzonych.
W artykule podjęto próbę identyfikacji kluczowych barier utrudniających oszacowanie potencjału naprawczego procesu resocjalizacji i zapobiegania recydywie. Przeanalizowano między innymi problemy związane z motywacją osadzonych do zmiany, z deficytami kompetencji społecznych, wpływem negatywnego oddziaływania środowiska penitencjarnego oraz z ograniczeniami wynikającymi ze specyfiki instytucji izolacyjnej. Autorka omawia również aspekty związane z brakiem odpowiednich zasobów ludzkich oraz trudnościami we wdrażaniu indywidualnych planów resocjalizacji, uwzględniających indywidualne potrzeby każdego osadzonego. Celem rozważań jest lepsze zrozumienie czynników determinujących brak oczekiwanej zmiany osadzonych oraz sformułowanie rekomendacji dotyczących poprawy jakości oddziaływań resocjalizacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia działań grupowych i indywidualnych w procesie resocjalizacji.
Bibliografia
Adamczyk M. (2015). “System penitencjarny w Polsce. Współczesne problemy oraz możliwości reformacyjne,” Horyzonty Bezpieczeństwa, vol. 1, no. 1, pp. 7–23.
Bernasiewicz M., Łukasiewicz M., Noszczyk-Bernasiewicz M. (2024). (Nie)skuteczność resocjalizacji nieletnich sprawców czynów karalnych, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Bonta J., Andrews D.A. (2023). The Psychology of Criminal Conduct, London: Routledge.
Chojecka J., Muskała M. (2021). Uwarunkowania gotowości do resocjalizacji, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Dubiel K. (2009). Środki oddziaływania penitencjarnego, [in:] T. Szymanowski (ed.), Księga jubileuszowa więziennictwa polskiego 1989–2009, Warszawa: Centralny Zarząd Służby Więziennej, pp. 175–192.
Hołda Z. (2009). “Europejskie standardy traktowania więźniów. Kilka uwag o Europie, Radzie Europy, Polsce i prawach więźniów,” Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych, t. 13, nr 1, pp. 98–124.
Hołyst B. (1984). “Bariery resocjalizacji penalnej,” [in:] B. Hołyst (ed.), Problemy współczesnej penitencjarystyki w Polsce, t. 1, Warszawa: Instytut Problematyki Przestępczości.
Hołyst B. (2012). Kryminologia, Warszawa: LexisNexis.
Iwański Z.S. (2017). Etyczny, prawny i religijny wymiar procesu resocjalizacji skazanych, Warszawa: Fundacja „Ubi societas, ibi ius”.
Jaworska A. (2012). Leksykon resocjalizacji, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Kalinowska A. (2020). “Bariery polskiej resocjalizacji penitencjarnej,” Rocznik Naukowy Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy. Transdyscyplinarne Studia o Kulturze i Edukacji, no. 15, pp. 79–90.
Kalitowski M., Sienkiewicz Z., Tyszkiewicz L., Wąsek A. (2000). Kodeks karny. Komentarz, t. 2, Gdańsk: Wydawnictwo Arche.
Kędzierski W. (2022). Człowiek w izolacji więziennej – między rygoryzmem a permisywizmem. W kręgu dylematów resocjalizacji, Warszawa: Szkoła Wyższa Wymiaru Sprawiedliwości.
Klon W., Waszyńska K. (2020). “Mindfulness w pracy profilaktycznej i terapeutycznej z dziećmi i młodzieżą,” Psychiatria, vol. 17, no. 4, pp. 204–211.
Konopczyński M. (2014). “Twórcza resocjalizacja. Zarys koncepcji rozwijania potencjałów,” Resocjalizacja Polska, no. 7, pp. 17–28.
Kopczyńska-Wisz J. (2019). “Współczesne problemy resocjalizacji,” Roczniki Pedagogiczne, vol. 11, no. 47, pp. 257–270 [special issue].
Łuczak E. (2016). “Współczesne problemy resocjalizacji penitencjarnej i ich minimalizowanie,” Lubelski Rocznik Pedagogiczny, vol. 35, no. 2, pp. 105–114.
Machel H. (2006). Sens i bezsens resocjalizacji penitencjarnej – casus polski (Studium penitencjarno-pedagogiczne), Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Maslow A.H. (2009). Motywacja i osobowość, trans. J. Radzicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Migdał J. (2008). “Resocjalizacja skazanych – utopia czy perspektywiczne wyzwanie,” Przegląd Więziennictwa Polskiego, no. 61, pp. 103–115.
Mydłowska B. (2019). “Uwarunkowania i trudności kształcenia zawodowego więźniów w Polsce,” Roczniki Pedagogiczne, vol. 11, no. 47, pp. 281–295.
Niewiadomska I. (2007). Osobowościowe uwarunkowania skuteczności kary pozbawienia wolności, Lublin: Wydawnictwo KUL.
NIK (2015). Readaptacja społeczna skazanych na wieloletnie kary pozbawienia wolności. Informacja o wynikach kontroli. Raport NIK nr 177/2015/p/14/044/kpb, Warszawa: Najwyższa Izba Kontroli, https://www.nik.gov.pl/plik/id,9730,vp,11986.pdf [accessed: 12.05.2025].
Pawela S. (2003). Prawo karne wykonawcze. Zarys wykładu, Kraków: Zakamycze.
Porowski M. (1985). “Karanie a resocjalizacja,” Przegląd Kryminologiczny, Kryminalistyczny i Penitencjarny, t. 16, pp. 155–177.
Pytka L. (2002). Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne i metodyczne, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Rajewska de Mezer J. (2001). “Pomoc aktywizująca w procesie readaptacji społecznej osób opuszczających zakłady karne,” Konińskie Studia Społeczno-Ekonomiczne, vol. 7, no. 1, pp. 37–53.
Waligóra B. (1984). “Deprywacja potrzeb u osób pozbawionych wolności,” [in:] B. Hołyst (ed.), Problemy współczesnej penitencjarystyki w Polsce, vol. 1, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, pp. 56–63.
Wójcik K. (2016). “Zagrożenia dla bezpieczeństwa jednostek penitencjarnych wynikające z organizacji i funkcjonowania Służby Więziennej,” [in:] M. Badowska-Hodyr (ed.), System penitencjarny w kontekście społecznych zagrożeń i szans, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, pp. 40–54.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Beata Mydłowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 10
Liczba cytowań: 0
