The Family and Identity Constructions of Youth in the Borderland Conditions
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2023.1.001Keywords
family, Cieszyn family, Zaolzie family, identity, youth, borderlandAbstract
The theoretical framework for this discussion is constructivism and Jerzy Nikitorowicz’s concept of the multisided and constantly self-creating identity. In this study, it is assumed that an individual’s identity is socially constructed. The author recognizes the subjective characteristics of an individual (which she considers in the broader context of social experiences collected and (re)constructed during primary and secondary socialization) as important factors that are crucially involved in the process of identity formation.
This discussion is based on multivariate quantitative and qualitative research conducted for over thirty years in the Polish-Czech borderland, in Cieszyn Silesia. The analysis concerns the importance of the family (the one functioning in the Polish part of Cieszyn Silesia and the other one functioning in Zaolzie – the Czech part of Cieszyn Silesia) in constructing an individual’s identity. In their context, it should be stated that an individual shapes the core of their identity in the process of primary socialization: the relatively constant part of it. This core allows for continuity and is a constructive response to the ambiguity of the world. An individual reconstructs their identity on the basis of the available cultural sources by adding them to the core of their identity.
References
Berger P.L., Luckmann T. (1983). Społeczne tworzenie rzeczywistości, przeł. J. Niżnik, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Brzezińska A.I. (2006). Dzieciństwo i dorastanie: korzenie tożsamości osobistej i społecznej, [w:] A.W. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomka (red.), Edukacja regionalna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 47–77.
Chlebowczyk J. (1971). Nad Olzą. Śląsk Cieszyński w wiekach XVIII, XIX i XX, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
Dyczewski L. (1994). Rodzina, społeczeństwo, państwo, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Erikson E.H. (1968). Identity: Youth and Crisis, New York: W.W. Norton & Company.
Euroregiony pogranicza polsko-czeskiego. Euroregiony polsko-českého pohraničí. (2014). Cieszyn: Stowarzyszenie Rozwoju i Współpracy Regionalnej „Olza”.
Frankfort-Nachmias Ch., Nachmias D. (2001). Metody badawcze w naukach społecznych, przeł. E. Hornowska, Poznań: Zysk i S-ka.
Gładysz A., Rosner E. (2012). Kubisz Jan, [w:] Z. Jasiński, B. Cimała (red.). Leksykon Polaków w Republice Czeskiej i Republice Słowackiej, t. 1, Opole: INP Uniwersytetu Opolskiego, s. 145–146.
Grabowska B. (2013). Poczucie tożsamości młodzieży uczącej się w szkołach z polskim językiem nauczania na Białorusi, Ukrainie i w Republice Czeskiej – studium porównawcze, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Golka M. (1997). Oblicza wielokulturowości, [w:] M. Kempny, A. Kapciak, M. Łodziński (red.), U progu wielokulturowości, Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 52–74.
Holzner B. (1968). Reality Construction in Society, Cambridge: Schenkman Publishing.
Hruzd-Matuszczyk A. (2012). Kapitał społeczny i kulturowy małżeństw mieszanych i ich rodzin, „Ruch Pedagogiczny”, nr 4, s. 51–58.
https://www.partykula.pl/ojcowski-dom/.
Jawłowska A. (2001). Tożsamość na sprzedaż, [w:] A. Jawłowska (red.), Wokół problemów tożsamości, Warszawa: Literackie Towarzystwo Wydawnicze, s. 51–78.
Jas K. (2015). Poczucie tożsamości osób w wieku późnej dorosłości – studia i doświadczenia na przykładzie Śląska Cieszyńskiego, Cieszyn: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji, niepublikowana praca doktorska przygotowana pod opieką naukową dr hab. Aliny Szczurek-Boruty.
Jas K. (2019). Rodzina jako miejsce kontaktów międzypokoleniowych w opinii uczniów szkół ponadgimnazjalnych powiatu cieszyńskiego, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 2(11), s. 180–193, doi:10.15804/em.2019.02.12.
Kadłubiec D. (2016). Płyniesz Olzo. Monografia kultury ludowej Śląska Cieszyńskiego, Czeski Cieszyn: Uniwersytet Ostrawski.
Kasprzycki E. (2013). Problematyka małżeństw mieszanych katolicko-ewan¬gelickich oraz konwersje na Mazurach w latach 1850–1960, „Studia z Geo¬grafii Politycznej i Historycznej”, t. 2, s. 181–204.
Kubinowski D. (2012). Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia – Metodyka – Ewaluacja, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Lipok-Bierwiaczonek M. (1994). Więzi kulturowe pogranicza polsko-czeskiego (Śląsk Cieszyński, Śląsk Opawski, Raciborskie), Katowice: Fundacja Przestrzeni Górnego Śląska.
Miles M.B., Huberman A.M. (2000). Analiza danych jakościowych, przeł. S. Zabielski, Białystok: Wydawnictwo „Trans Humana”.
Mędela I. (2021). Małżeństwo, rodzina, seksualność, „Konfesyjni”, 28.02.2021, https://luteranie.konfesyjni.pl/artykuly/malzenstwo-rodzina-seksualnosc/549-malzenstwo-mieszane-w-katolickim-prawie-kanonicznym-oraz-malzenstwo-o-roznej-przynaleznosci-wyznaniowej-w-prawie-wewnetrznym-kosciola-ewangelicko-augsburskiego-w-rp [dostęp: 28.12.2022].
Miluska J. (2018). Małżeństwo w perspektywie badań międzykulturowych, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 1(8), s. 42–60.
Nikitorowicz J. (1992). Socjalizacja i wychowanie w zróżnicowanych wyznaniowo i etnicznie rodzinach Białostocczyzny, Białystok: Wydawnictwo Filii Uniwersytetu w Białymstoku.
Nikitorowicz J. (2001). Wielopłaszczyznowa i ustawicznie kreująca się tożsamość w społeczeństwie wielokulturowym a edukacja międzykulturowa, [w:] J. Nikitorowicz, M. Sobecki, D. Misiejuk (red.), Kultury tradycyjne a kultura globalna. Konteksty edukacji międzykulturowej, Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”, s. 15–35.
Nikitorowicz J. (2005). Kreowanie tożsamości dziecka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Nowicka E. (2003). Dylematy i strategie tożsamościowe. Dzieci małżeństw mieszanych, [w:] J. Zdanowski (red.), Globalizacja a tożsamość, Warszawa: Wyższa Szkoła Handlu i Finansów Międzynarodowych, s. 222–241.
Ogrodzka-Mazur E. (2010). Współczesna rodzina migracyjna w przestrzeni społecznej, (wielo)kulturowej i edukacyjnej, [w:] E. Syrek (red.), Czas spo¬łeczny akademickiego uczestnictwa w rozwoju i doskonaleniu „civil socjety”. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Radziewiczowi¬-Winnickiemu, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 445–461.
Ogrodzka-Mazur E. (2011), Rodzina i dziecko w otoczeniu wielokulturowym. Relacje międzypokoleniowe i ich rola w przekazie wartości, [w:] T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.), Edukacja międzykulturowa. Dokonania, problemy, perspektywy, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 15–71.
Panic I. (2002). Małżeństwa wielowyznaniowe w Ustroniu w pierwszej poło¬wie XVIII wieku (z badań nad różnymi aspektami pogranicza kulturowego na Śląsku Cieszyńskim w dawnych wiekach), [w:] T. Lewowicki, A. Różańska i U. Klajmon (red.), Kwestie wyznaniowe w społecznościach wielokulturowych, Cieszyn: Uniwersytet Śląski – Filia w Cieszynie, s. 105–117.
Rusek H. (1997). Kulturowe wzory życia polskich rodzin na Zaolziu a asymilacja. Studium socjologiczne, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Rusek H. (2008). Człowiek pogranicza, [w:] T. Lewowicki, B. Grabowska, A. Różańska (red.), Socjalizacja i kształtowanie się tożsamości. Problemy i sugestie rozwiązań, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 85–92.
Rusek H., Pieńczak A., Szczyrbowski J. (red.). (2010). Dziedzictwo kulturowe jako klucz do tożsamości pogranicza polsko-czeskiego na Śląsku Cieszyńskim, Cieszyn–Katowice–Brno: Offsetdruk i media sp. z o.o.
Różańska A. (2000), Wychowanie w rodzinie mieszanej wyznaniowo – przykład wychowania międzykulturowego, [w:] T. Lewowicki, J. Suchodolska (red.), Rodzina, wychowanie, wielokulturowość, Cieszyn–Warszawa: Uniwersytet Śląski – Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, s. 72–83.
Różańska A. (2015). Edukacja religijna młodzieży w warunkach pluralizmu religijnego w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej (Grupa Wyszehradzka: Polska, Czechy, Słowacja, Węgry) – studium porównawcze, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Różańska A. (2018). Rola refleksyjności w kształtowaniu otwartej tożsamości religijnej młodzieży, „Przegląd Religioznawczy”, nr 2(268), s. 97–112.
Sowa-Behtane E. (2016). Rodziny wielokulturowe, Kraków: Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM.
Sowa-Behtane E. (2017). Rodzina wielokulturowa w sytuacji konfliktów i zagrożeń, „Wychowanie w Rodzinie”, t. 15, nr 1, s. 79–92, doi:10.23734/wwr20171.079.092.
Sowa-Behtane E. (2019). Jakość związku małżeństw wielokulturowych, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 2(11), s. 194-205, doi:10.15804/em.2019.02.13.
Spyra J. (2012). Śląsk Cieszyński w okresie 1653–1848 (Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych, t. 4), Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie.
Studnicki G. (2015). Śląsk Cieszyński. Obrazy przeszłości a tożsamość miejsc i ludzi, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Suchodolska J. (2000), Rodzinne uwarunkowania kształtowania się i rozwoju tożsamości „podwojonej” i „rozproszonej” w sytuacji Pogranicza (na przykładzie pogranicza polsko-czeskiego), [w:] T. Lewowicki, J. Suchodolska (red.), Rodzina wychowanie wielokulturowość, Cieszyn–Warszawa: Uniwersytet Śląski – Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, s. 35–47.
Szczepański J. (1990). Kultury pogranicza, „Przegląd Humanistyczny”, nr 10(301), s. 1–7.
Szczurek-Boruta A. (1998a). Transmisja dziedzictwa kulturowego w rodzinie (z badań młodzieży uczęszczającej do szkół ponadpodstawowych z okolic Skoczowa i Czeskiego Cieszyna), [w:] T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur (red.), Problemy pogranicza i edukacji, Cieszyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego – Filia w Cieszynie, s. 43–61.
Szczurek-Boruta A. (1998b). Rodzina a tolerancja (z badań młodzieży i rodziców mieszkających na pograniczu polsko-czeskim), [w:] T. Lewowicki, B. Grabowska (red.), Młodzież i tolerancja. Studium z pogranicza polsko-czeskiego, Cieszyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego – Filia w Cieszynie, s. 99–119.
Szczurek-Boruta A. (2000). Oddziaływania socjalizacyjno-wychowawcze w rodzinie w zróżnicowanym środowisku Pogranicza, [w:] T. Lewowicki J. Suchodolska (red.), Rodzina wychowanie wielokulturowość, Cieszyn–Warszawa: Uniwersytet Śląski – Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, s. 117–140.
Szczurek-Boruta A. (2001). Konflikt czy dialog międzypokoleniowy w rodzinie (studium z pogranicza polsko-czeskiego), [w:] R. Kwiecińska, M.J. Szymański (red.), Młodzież a dorośli. Napięcia między socjalizacją a wychowaniem, Kraków: Akademia Pedagogiczna w Krakowie, s. 322–334.
Szczurek-Boruta A. (2002). Swój i obcy w interpersonalnej przestrzeni społecznej (uwarunkowania kształtowania stereotypów i uprzedzeń etnicznych w warunkach wielokulturowości), [w:] T. Lewowicki, J. Nikitorowicz, T. Pilch, S. Tomiuk (red.), Edukacja wobec ładu globalnego, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, s. 165–176.
Szczurek-Boruta A. (2003), Partnerzy międzypokoleniowej transmisji dziedzictwa kulturowego, [w:] J. Nikitorowicz, J. Halicki, J. Muszyńska (red.), Międzygeneracyjna transmisja dziedzictwa kulturowego. Społeczno-kulturowe wymiary przekazu, Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”, s. 73–84.
Szczurek-Boruta A. (2007). Zadania rozwojowe młodzieży i edukacyjne warunki ich wypełniania w środowiskach zróżnicowanych kulturowo i gospodarczo – studium pedagogiczne, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Szczurek-Boruta A. (2008). Kapitał społeczno-kulturowy i poczucie tożsamości wielowymiarowej na Śląsku Cieszyńskim, „Studia Edukacyjne”, nr 8, s. 87–104.
Szczurek-Boruta A. (2010). Poczucie tożsamości kulturowej młodzieży i edukacja międzykulturowa na pograniczu polsko-czeskim, [w:] H. Rusek, A. Pieńczak, J. Szczyrbowski (red.), Dziedzictwo kulturowe jako klucz do tożsamości pogranicza polsko-czeskiego na Śląsku Cieszyńskim, Cieszyn–Katowice–Brno: Offsetdruk i media sp. z o.o., s. 91–105.
Szczurek-Boruta A. (2013). Edukacja międzykulturowa na Śląsku Cieszyńskim, „Pedagogika Społeczna”, nr 1(47), s. 9–26.
Szczurek-Boruta A. (2014a). O przygotowaniu nauczycieli do pracy w warunkach wielokulturowości – konteksty, opinie studentów, propozycje, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Szczurek-Boruta A. (2014b). Edukacja środowiskowa i wybrane formy realizacji edukacji regionalnej, wielokulturowej i międzykulturowej na Śląsku Cieszyńskim, [w:] B. Cimała, M. Pogorzelska (red.), Wokół różnorodności kulturowej i regionalizmu – rozważania teoretyczne i aspekty praktyczne, Opole: Uniwersytet Opolski, s. 105–120.
Szczurek-Boruta A. (2017). Tożsamość młodych Polaków mieszkających na pograniczu polsko-czeskim, „Pogranicze. Studia Społeczne”, t. 30, s. 195–209.
Szczurek-Boruta A. (2019). Zadania rozwojowe i edukacja szkolna młodzieży. Stałość i zmienność, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Szczurek-Boruta A. (2021). The Determinants of Positive Creative Adaptation of Youth in the Polish-Czech Borderland, „Creativity Studies”, t. 14, nr 2, s. 488–505, doi:10.3846/cs.2021.14116.
Szczurek-Boruta A., Grabowska B. (2009). Dynamika kształtowania się tożsamości młodzieży – ku tożsamości wzbogaconej, [w:] T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.), Poczucie tożsamości i stosunek młodzieży do wybranych kwestii społeczny – studium z pogranicza polsko-czeskiego, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 21–64.
Szczypka-Rusz A. (2000). Współczesna rodzina cieszyńska. Kim są rodzice? Kim chcieliby, żeby były ich dzieci – rzecz o tożsamości, [w:] T. Lewowicki, J. Suchodolska (red.), Rodzina, wychowanie, wielokulturowość, Cieszyn–Warszawa: Uniwersytet Śląski – Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, s. 48–71.
Szymeczek J., Kaszper R. (2006). Krótki zarys historii Śląska Cieszyńskiego, [w:] J. Szymeczek, R. Kaszper, Kurzer Abriss der Geschichte des Teschener Schlesien [Śląsk Cieszyński, Těšínské Slezsko], Paper Nr. 3, Czeski Cieszyn/Český Těšín, http://www.go-east-mission.net/dateien/de/148_020309.pdf [dostęp: 15.11.2021].
Śliż A., Szczepański M.S. (2016). Pogranicze polsko-czeskie w perspektywie socjologicznej. Kontekst kulturowy, „Pogranicze. Studia Społeczne”, t. 27, cz. 1, s. 47–59, doi:10.15290/pss.2016.27.01.03.
Theiss W. (2006), O metodzie historycznej w pedagogice społecznej, „Pedagogika Społeczna”, nr 4, s. 117–136.
Tyszkowa M. (1988). Rozwój psychiczny jednostki jako proces strukturyzacji i restrukturyzacji doświadczeń, [w:] M. Tyszkowa (red.), Rozwój psychiczny człowieka w ciągu życia, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 44–79.
Urban J. (2002). Tożsamość narodowościowa a tożsamość religijna w rodzi¬nach polskiej mniejszości narodowej na Zaolziu, [w:] T. Lewowicki, A. Ró¬żańska, U. Klajmon (red.), Kwestie wyznaniowe w społecznościach wie¬lokulturowych, Cieszyn: Uniwersytet Śląski – Filia w Cieszynie, s. 181–187.
Urban J. (2014). Mniejszości narodowe krajów Grupy Wyszehradzkiej w procesach integracyjnych Europy – tożsamość młodzieży mniejszości autochtonicznych, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Alina Szczurek-Boruta
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
By submitting an article, the author declares that:
they are the author of the article (hereinafter referred to as the Work) and:
- is entitled to exclusive and unlimited copyright to the Work,
- is entitled to dispose of the copyrights to the Work.
The Author grants the Jesuit University Ignatianum in Cracow a free, non-exclusive, territorially unlimited license to use the Work in the following fields of exploitation:
- publishing the Work in paper, digital or magnetic form;
- multiplying the work by any method, without limiting the number of editions or copies;
- distribution of the work and its copies in any form, including marketing, sales, lending, and lease;
- placing the work in a computer memory;
- distribution of the work in information networks, including the Internet;
- public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and re-broadcasting, as well as making the Work available to the public in such a manner that everyone could have access to it at a time and place chosen by themselves;
- within the scope of dependent rights to the Work, covering, in particular, the right to make necessary changes to the Work, resulting from editorial and methodical preparation, as well as to make translations of the Work into other languages.
The license right shall be transferred the moment of transfer of the Work to the Jesuit University Ignatianum in Cracow. The Jesuit University Ignatianum in Cracow is entitled to grant sub-licenses to the Work in terms of the right granted. The license shall be limited in time for a period of 15 years from the date it is granted.
Stats
Number of views and downloads: 762
Number of citations: 0
