From the Research on the Socio-Educational Societies On the Margins of the Book On the Subject of the Polish Educational Society (Polish: Polska Macierz Szkolna) Hanna Markiewiczowa, Rzecz o Polskiej Macierzy Szkolnej, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki S

Abstract

Pod koniec XIX wieku szkolnictwo na terenie Królestwa Polskiego znajdowało się na bardzo niskim poziomie. Nasilająca się polityka rusyfikacyjna ze strony zaborcy spowodowała upadek oświaty, zaś brak obowiązku szkolnego wzmógł zjawisko analfabetyzmu. Jednak na przełomie XIX/XX wieku wraz z pogłębiającym się kryzysem społeczno-politycznym w Rosji, którego apogeum przypada na rok 1905, nastąpiło złagodzenie polityki caratu. W tej sytuacji pojawił się wzrost dążeń narodowo-wyzwoleńczych wśród narodu polskiego, który jednocześnie przyczynił się do ożywienia ruchu organizacyjnego w Królestwie Polskim. Polacy korzystając z przyznanych swobód zaczęli tworzyć stowarzyszenia, towarzystwa, zrzeszenia zawodowe o różnych orientacjach ideologicznych oraz instytucje i organizacje o charakterze oświatowym. W tym czasie powstały m.in. Towarzystwo Kursów Naukowych, które wyłoniło się z dawnego konspiracyjnego Uniwersytetu Latającego, Uniwersytet dla Wszystkich, Towarzystwo Kultury Polskiej, Stowarzyszenie Kursów dla Analfabetów Dorosłych, Towarzystwo Krzewienia Oświaty, Lubelskie Towarzystwo Szerzenia Oświaty „Światło” oraz instytucja o najszerszym zasięgu działalności, bo obejmująca oświatę szkolną i pozaszkolną – Polska Macierz Szkolna. Dzieje tej organizacji czytelnik może poznać dzięki publikacji autorstwa Hanny Markiewiczowej pt. Rzecz o Polskiej Macierzy Szkolnej. Praca ta ukazała się w 2016 roku nakładem Wydawnictwa Akademii Pedagogiki Specjalnej, a zaopiniowana do druku została przez Karola Poznańskiego, wybitnego pedagoga i historyka wychowania. Należy docenić wybraną przez Autorkę problematykę, ponieważ dotychczas nie ukazała się monografia naukowa, która w sposób wieloaspektowy prezentowałaby działalność Polskiej Macierzy Szkolnej. Zagadnienie to było jedynie omawiane w kontekście innych kwestii oświatowych