Nauczyciel wobec współczesnych zjawisk stresogennych w miejscu pracy – wielowymiarowość konsekwencji i przyczyn
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2019.1.005Słowa kluczowe
stres zawodowy, nauczyciel, zjawiska stresogenne, wypalenie zawodowe, czynniki wspierająceAbstrakt
Celem artykułu jest ukazanie charakterystyki zjawiska stresu zawodowego w zawodzie nauczyciela. Stres zawodowy jest zjawiskiem przybierającym na sile we współczesnym świecie wraz z dokonującymi się przemianami ekonomicznymi, demograficznymi czy też społecznymi. Zawód nauczyciela wpisuje się w pulę zawodów charakteryzujących się bardzo dużym ryzykiem występowania stresu w jego obrębie, z racji konieczności podejmowania w nim pracy z drugim człowiekiem. Wszystkie czynniki stresogenne, z którymi styka się nauczyciel w szkole, mają wpływ na jego funkcjonowanie, kondycję psychiczną i fizyczną, a w rezultacie rzutują na jakość współczesnego kształcenia. Dlatego w rozważaniach podjęto tematykę stresu zawodowego nauczycieli jako problemu aktualnego i przybierającego na sile, ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk stresogennych, jakie występują w miejscu zatrudnienia głównego bohatera artykułu, i przyczyn ich występowania. Dokonany przegląd literatury naukowej oraz raportów z badań z tego obszaru pozwolił na pokazanie szeregu konsekwencji, jakie niesie za sobą obciążenie stresem w tej grupie zawodowej, nie tylko dla samej osoby nauczyciela, ale też jego rodziny, najbliższych, ucznia, z którym pracuje, jak i funkcjonowania placówki, w której jest zatrudniony.
Bibliografia
Adamski F., Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002.
Australian Council for Educational Research, Report on secondary teacher workload study, 2004, http://www.educationcounts.govt.nz/publications/schooling/ 11853 [dostęp: 12.07.2018].
Babiuch M., Jak pracować z rodzicami „trudnych” uczniów?, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2002.
Brenninkmeijer V., van Yperen N., Buunk B., I am not a better teacher, but others are doing worse: Burnout and perceptions of superiority among teachers, „Social Psychology of Education” 2001, nr 4, s. 259‒274.
Chmura-Rutkowska I., Getto nauczycielek – w pułapce stereotypu, w: Płeć i rodzaj w edukacji, red. M. Chomczyńska-Rubacha, WSHE, Łódź 2004, s. 109‒121.
Drabek M., Merecz D., Mościcka A., Mobbing w środowisku pracy. Charakterystyka zjawiska, jego konsekwencje, aspekty prawne i sposoby przeciwdziałania, Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera, Łódź 2005.
https://www.oecd-ilibrary.org/education/education-at-a-glance-2017_eag-2017-en [dostęp: 12.09.2018].
Lanza M.L., Nurses as patient assault victims: An update, synthesis and recommendations. „Archives of Psychiatric Nursing” 1992, nr 6 (3), s. 163‒171.
Elliot F.R, The family: Change or continuity?, MacMillan Press, Basingstoke–London 1986.
Krasoń K., Kształcenie nauczycieli – pytania niechciane czy koniecz-ne? Reinterpretacja kompetencji pedagogicznych na przykładzie poziomu edukacji wczesnoszkolnej, w: Edukacja jutra. Wyzwania współczesności i przyszłości, red. A. Kamińska, W. Łuszczuk, P. Oleśniewicz, Oficyna Wydawnicza Humanitas, Sosnowiec 2012, s. 161-181.
Łukasik J.M., Komunikacja a relacje w gronie nauczycieli. O rzeczywistości wykorzenionej z ideału, „Debata Edukacyjna” 2011, nr 4, s. 54‒59.
Mandal E., Kobiecość i męskość. Popularne opinie a badania naukowe, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2003.
Marten Z., Stres w pracy nauczyciela, Oficyna Wydawnicza Humanitas, Sosnowiec 2007.
Masłyk-Musiał E., Społeczeństwo i organizacje, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Lublin 1999.
Polscy nauczyciele i dyrektorzy w Międzynarodowym Badaniu Nauczania i Uczenia się TALIS 2013, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2015.
Prucha J., Pedeutologia, w: Pedagogika, red. B. Śliwerski, t. 2: Pedagogika wobec edukacji, polityki oświatowej i badań naukowych, GWP, Gdańsk 2006, s. 293–316.
Pyżalski J., Skutki oddziaływania warunków pracy na polskich nauczycieli, w: Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem, red. J. Pyżalski, D. Merecz, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010, s. 31–47.
Pyżalski J., Stresory w środowisku pracy nauczyciela, w: Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem, red. J. Pyżalski, D. Merecz, Ofi-cyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010, s. 53–75.
Pyżalski J., Plichta P., Kwestionariusz Obciążeń Zawodowych Pedagoga (KOZP). Podręcznik, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2007.
Santavirta N., Solovieva S., Theorell S., The association between job strain and emotional exhaustion in a cohort of 1,028 Finnish teachers, „British Journal of Educational Psychology” 2007, t. 77, z. 1, s. 213‒228.
Warszewska-Makuch M., Zjawisko mobbingu wśród nauczycieli, „Bezpieczeństwo Pracy” 2008, nr 5, s. 6‒9.
Żłobicki W., Rodzice i nauczyciele w edukacji wczesnoszkolnej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2000.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Akademii Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Akademii Ignatianum w Krakowie. Akademia Ignatianum w Krakowie jest uprawniona do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 983
Liczba cytowań: 0