Homo Perfectus versus Educatio. Filozoficzne refleksje na temat transhumanizmu i edukacji

Abstrakt

Współcześnie jesteśmy świadkami nowej formy ingerencji w istotę ludzką. Chodzi o celowe dążenie do przekształcenia natury ludzkiej, w wyniku czego stanie się ona narzędziem, materiałem do przetwarzania, podobnym do tych, które służą człowiekowi w świecie przyrody. Ta nowa forma ingerencji w ludzkie życie wykracza jednak poza humanistyczne sposoby i cele doskonalenia człowieka. Homo perfectus stanowi transhumanistyczną perspektywę, która – dążąc do doskonalenia człowieka – kładzie nacisk na doskonalenie ciała ludzkiego, jego możliwości czy zdolności poznawczych. Jednocześnie zapomina się o charakterystycznym dla człowieka twórczym działaniu. W konsekwencji, perspektywa ta rezygnuje z wielopłaszczyznowości (wielowarstwowości) ludzkiego bytu, jak i jego finalności. Koncepcja homo perfectus tworzy pesymistyczny obraz człowieka oraz odrzuca właściwe dla człowieka biologczne ograniczenia, poszukując coraz doskonalszych metod kontroli nad jego życiem. Jednak nie jest ona sposobem doskonalenia natury ludzkiej, jej pełnej realizacji, ale raczej przejawem walki przeciwko temu, co było człowiekowi dane. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie wielu sprzeczności związanych z terminem homo perfectus, jak również przybliżenie znaczenia koncepcji educatio w odniesieniu do bytu ludzkiego. Wychowanie jest niezbędnym warunkiem istnienia człowieka, bez wychowania człowiek nie jest w stanie osiągnąć wolności. Wychowanie jest nie tylko przygotowywaniem się do pełnienia istotnych ról odgrywanych przez człowieka, ono wyprowadza człowieka z jego niekompletności, zamknięcia się w sferze osobistych ograniczonych interesów, i prowadzi w kierunku przestrzeni otwierającej się na prawdziwie ludzkie horyzonty, uwalnia od tego, co jest cząstkowe, ku temu, co jest całościowe, pełne.