Hermeneutyczne pierwszeństwo pytania. Kształtowanie hermeneutycznego ucha
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2015.003Słowa kluczowe
pytanie, sposoby słuchania, kształtowanie, smak, hermeneutyka, przekład, czytanieAbstrakt
Tekst stanowi zarys hermeneutyki słuchania, przedstawionej w kontekście hermeneutycznego prymatu pytania. Autorka prezentuje różne sposoby rozumienia „słuchania”: słuchanie nieświadome (słyszenie), słuchanie intencjonalne, słuchanie rozumiejące (z uwzględnieniem słuchania interpretującego), słuchanie oddychające (sformułowanie inspirowane badaniami Jamesa Rissera) oraz słuchanie w działaniu. To ostatnie wiąże się z etyką smaku, która ze swej istoty ma charakter fronetyczny. Ucho wewnętrzne rozstrzyga o tym, co w danej sytuacji jest słuszne (Gadamer), a zatem autorka stwierdza, że nie istnieje phronesis bez akuologicznej sinesis (rozumienie, którego (dia)logika polega na słuchaniu). Wymienione rodzaje słuchania służą, po pierwsze, temu, aby pokazać różnorodność sposobów rozumienia „słuchania” (niezredukowanego do opozycji: bierne–aktywne; milczenie–mówienie, słyszenie–słuchanie itp.), po wtóre, aby wskazać na paradoksy i trudności w badaniu tego, co akuologiczne. Złożoność ta nie unieważnia jednak w żaden sposób przeświadczenia głoszącego, że każde formujące, kształtujące doświadczenie jest przepełnione słuchaniem – bez słuchania nie ma kształtowania, słuchanie to duch kształtującego doświadczenia (również edukacji); w zależności od sposobu słuchania, edukacja przybiera rozmaite formy i odwrotnie – rodzaj edukacji zawsze preferuje określone formy słuchania. Stwierdzenie to umożliwia namysł nad wolnością w edukacji, rozumianą jako wyzwalanie w procesie głębokiego zakorzeniania. Kształtowanie ucha hermeneutycznego wydarza się w procesie szeroko pojmowanej translacji/lektury, która jest doświadczaniem czegoś innego oraz w inny niż dotychczas sposób. Formacja taka zakłada – również szeroko rozumianą – lekturę niespieszną i wolną (swobodną) odsłaniającą pewien sens w doświadczeniu współwypowiadania, przekładu i wyrażania wewnętrznego słowa „czytelnika”. Autorka bazuje na przeświadczeniu, że osoba to rzeczywista otwartość – temporalna, dynamiczna przestrzeń pytania. Człowiek to istota poszukująca odpowiedzi na pytanie, które jako ważna „wiadomość” rezyduje w jego wnętrzu („sercu”, „duszy”), dotykając go, poruszając i domagając się poszukiwania odpowiedzi (człowiek jako istota psachnologiczna, quaerologiczna). Niemniej jednak, nawet najprostsze, najgłupsze pytanie musi zostać usłyszane, aby w ogóle mogło być pytaniem. Dlatego człowiek, istota rozumiejąca, może być interpretowana w sposób akuologiczny jako „zamiana w słuch”, „słuchający sposób bycia”, „słuchacz” lub „ucieleśnione słuchanie”, które z jednej strony stanowi przestrzeń pytania (i w tym sensie jest ucieleśnionym pytaniem), z drugiej strony odpowiada – całym sobą – na głos przychodzącego pytania.
Bibliografia
Aldridge D., “The Logical Priority of the Question: R.G. Collingwood, Philosophical Hermeneutics and Enquiry-Based Learning”, Journal of Philosophy of Education 2013, vol. 47, no. 1, pp. 71–85.
Chęćka-Gotkowicz A., Ucho i umysł. Szkice o doświadczaniu muzyki, Słowo/obraz Terytoria, Gdańsk 2012.
Clarke F.E., Ways of Listening: An Ecological Approach to the Perception of Musical Meaning, Oxford University Press, Oxford 2005.
Educational Theory 2011, vol. 61, no. 2 (Special Issue – devoted to listening).
Gadamer H.-G., “Niezdolność do rozmowy”, tłum. B. Baran, Znak 1980, no. 3(309), pp. 369–376.
Gadamer H.-G., “Text and Interpretation”, in: Dialogue and Deconstruction. The Gadamer–Derrida Encounter, ed. D.P. Michelfelder and R.E. Palmer, State University of New York Press, New York 1989.
Gadamer H.-G., “L’inaptitude au dialogue”, traduit par Jean-Claude Gens, in: H.-G. Gadamer, Langage et vérité, traduit par J.-C. Gens, (Bibliothèque de Philosophie, collection fondée par J.-P. Sartre et M. Merleau-Ponty), Édition Gallimard, Paris 1995.
Gadamer H.-G., “Granice języka”, transl. B. Sierocka, in: idem, Język i rozumienie, Fundacja Aletheia, Warszawa 2003.
Gadamer H.-G., “The Nature of Things and the Language of Things” (1960), in: H.-G. Gadamer, Philosophical Hermeneutics, transl. and ed. D.E. Linge, University of California Press, Berkeley, Los Angeles & London 2004, pp. 69–81.
Gadamer H.-G., Truth and Method, 2nd revised edition, translation revised by J. Weinsheimer and D.G. Marshall, Continuum, London & New York 2004 (Reprinted in 2006).
Grondin J., Du sens de la vie. Essai philosophique, Bellarmin, Montréal 2003.
Grondin J., “Gadamer’s Experience and Theory of Education: Learning that the Other May be Right”, in: Education, Dialogue, and Hermeneutics, ed. P. Fairfield, Continuum, New York 2010.
Grondin J., “Gadamera doświadczenie i teoria edukacji: uczenie się, że inny może mieć rację”, transl. M. Przanowska, Kwartalnik Pedagogiczny 2015, no. 2(236), pp. 11–29.
Fiumara G.C., The Other Side of Language: A Philosophy of Listening, transl. Ch. Lambert, Routledge, London & New York 1990.
Holzer E., “Listening to Significant Others in the Process of Text Interpretation: An Instance of Applied Hermeneutics”, in: Gadamer’s Hermeneutics and the Art of Conversation, ed. A. Wiercinski, (International Studies in Hermeneutics and Phenomenology, vol. 2), Lit Verlag, Münster 2011, pp. 115–126.
Nancy J.-L., Listening, transl. Ch. Mandel, Fordham University Press, New York 2007.
O’Callaghan C., Sounds: A Philosophy Theory, Oxford University Press, Oxford & New York 2007.
Przanowska M., “Człowiek jako pytanie. O dialektycznym transcendowaniu w doświadczeniu kształtującego słuchania” [The Human Being as a Question], Kwartalnik Pedagogiczny 2013, no. 2(228), pp. 49–76.
Przanowska M., “Hermeneutic Conversation and the Piercing Dialectics of Listening”, in: Hermeneutics—Ethics—Education, ed. A. Wierciński, (International Studies in Hermeneutics and Phenomenology, vol. 8), Lit Verlag, Münster 2015, pp. 387–414.
Przanowska M., “Przekładanie, czytanie, wychowanie. Perspektywa hermeneutyczna” [Hermeneutic Translation, Reading and Education], Kwartalnik Pedagogiczny 2015, no. 1(235), pp. 27–50.
Przanowska M., “Pytanie o sens (w) edukacji. Od Grondinowskiej semantyki sensu i jej pedagogicznych egzemplifikacji do antyredukcjonizmu hermeneutyki kształcenia” [The Question About the Sense of (and in) Education. Grondin’s Semantics of Sense, Its Examples within Pedagogy and the Antireductionism of the Hermeneutics of Education], Kwartalnik Pedagogiczny 2015, no. 2(236), pp. 30–54.
Risser J., Hermeneutics and the Voice of the Other: Re-reading Gadamer’s Philosophical Hermeneutics, SUNY Press, New York 1997.
Risser J., “Where Do We Find Words for What We Cannot Say? On Language and Experience in the Understanding of Life”, in: Gadamer’s Hermeneutics and the Art of Conversation, ed. A. Wierciński, (International Studies in Hermeneutics and Phenomenology, vol. 2), Lit Verlag, Münster 2011, pp. 221–230;
Schwarz Wentzer T., “Toward a Phenomenology of Questioning: Gadamer on Questions and Questioning”, in: Gadamer’s Hermeneutics and the Art of Conversation, ed. A. Wierciński, (International Studies in Hermeneutics and Phenomenology, vol. 2), Lit Verlag, Münster 2011, pp. 243–266.
Smith R., “Half a Language: Listening in the City of Words”, Educational Research 2010, vol. 4, pp. 149–160.
Szendy P., Écoute. Une histoire de nos oreilles, Les Éditions de Minuit, Paris 2001.
Thresholds of Listening. Sound, Technics, Space, ed. S. van Maas, Fordham University Press, New York 2015.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Akademii Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Akademii Ignatianum w Krakowie. Akademia Ignatianum w Krakowie jest uprawniona do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 494
Liczba cytowań: 0
