Transmisja kultury w rodzinach polskich i żydowskich w międzywojennym Białegostoku
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2025.3.002Słowa kluczowe
Słowa kluczowe: kultura, transmisja kultury, kapitał kulturowy, edukacja regionalna i międzykulturowa, międzypokoleniowy przekaz tradycjiAbstrakt
Celem artykułu jest analiza mechanizmów transmisji kultury w rodzinach polskich i żydowskich mieszkających w międzywojennym Białymstoku. Badania koncentrują się na porównaniu praktyk przekazywania tradycji w obu społecznościach z uwzględnieniem wielokulturowego charakteru miasta. Podstawę teoretyczną stanowią koncepcje transmisji kulturowej według Antoniny Kłoskowskiej oraz kapitału kulturowego Pierre'a Bourdieu.
W prezentowanych analizach zastosowano metodę biograficzną, wykorzystując wywiady tematyczne przeprowadzone wśród trzydziestu siedmiu respondentów polskiego i żydowskiego pochodzenia, urodzonych przed II wojną światową. Materiał poddano jakościowej analizie danych z wykorzystaniem procedur kodowania stosowanych w teorii ugruntowanej. Wyniki badań wskazują na funkcjonowanie zarówno „tradycji wielkich”, przekazywanych świadomie przez instytucje edukacyjne i religijne, jak i „tradycji małych” przekazywanych nieświadomie w codziennym życiu społecznym. Analizy potwierdzają kluczową rolę rodziny jako podstawowego ośrodka transmisji tradycji religijnych i obyczajowych, a także znaczenie przestrzeni miejskiej jako terenu integracji kulturowej. Wnioski wskazują na złożoność procesów transmisji kulturowej w wielokulturowym środowisku, gdzie różne mechanizmy przekazu wzajemnie się uzupełniały, tworząc wspólne dziedzictwo kulturowe mieszkańców Białegostoku, wykraczające poza podziały etniczne i religijne. Badania nad transmisją kultury w rodzinach przedwojennego Białegostoku umożliwiają pilną dokumentację relacji ostatnich żyjących świadków, tworząc cenne archiwum dla przyszłych pokoleń. Wyniki tych badań mogą służyć jako materiał edukacyjny wspierający programy edukacji regionalnej i międzykulturowej.
Bibliografia
Barthes, R. (2008). Mitologie.Warszawa: Aletheia.
Bennett, T., Savage, M., Silva, E., Ward, A., Gayo-Cal, M., Wright, D. (2009). Culture, Class, Distinction. London: Routledge.
Bourdieu, P. (1986). The Forms of Capital. W: J. Richardson (red.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education (s. 241-258). New York: Greenwood.
Bourdieu, P., Passeron, J. C. (2006). Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bourdieu, P., Passeron, J.C. (1990). Reproduction in Education, Society and Culture. London: Sage Publications.
Boyd, R., Richerson, P.J. (1985). Culture and the Evolutionary Process. Chicago: University of Chicago Press.
Cavalli-Sforza, L. L., Feldman, M. W. (1981). Cultural Transmission and Evolution: A Quantitative Approach. Princeton: Princeton University Press.
Charmaz K. (2009).Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN,
DiMaggio, P. (1982). Cultural Capital and School Success: The Impact of Status Culture Participation on the Grades of U.S. High School Students. American Sociological Review, 47(2), 189-201.
Dobroński, A. (2001). Białystok: historia miasta, Białystok: Zarząd Miasta Białegostoku.
Erickson, B. H. (1996). Culture, Class, and Connections. American Journal of Sociology, 102(1), 217-251.
Goldthorpe, J. H. (2007). Cultural Capital: Some Critical Observations. Sociologica, 2, 1-23.
Hall, E., T. (1987). Bezgłośny język. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Jacyno, M. (1997). Iluzje codzienności. O teorii socjologicznej Pierre'a Bourdieu. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Kłoskowska, A. (1996). Kultury narodowe u korzeni. Warszawa: PWN.
Kłoskowska, A. (2007). Socjologia kultury. Warszawa: PWN.
Lamont, M., Lareau, A. (1988). Cultural Capital: Allusions, Gaps and Glissandos in Recent Theoretical Developments. Sociological Theory, 6(2), 153-168.
Lareau, A. (2011). Unequal Childhoods: Class, Race, and Family Life. Berkeley: University of California Press.
Matuchniak-Krasuska, A. (2010). Zarys socjologii sztuki Pierre'a Bourdieu. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Miles, M. B., Huberman, A. M. (2000). Analiza danych jakościowych. Białystok: Wydawnictwo „Trans Humana”,
Nowicka, E. (2003). Świat człowieka - świat kultury. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN.
Rogoff, B. (2003). The Cultural Nature of Human Development. Oxford: Oxford University Press.
Sacharczuk, J. (2016). Pamięć miejsca na przykładzie tradycji kultywowanych w rodzinach polskich i żydowskich w międzywojennym Białegostoku, Pedagogika Społeczna Numer 1(59) Rok XV, s.175-198.
Sacharczuk, J. (2020). Pamięć społeczna z perspektywy edukacji regionalnej. Analiza doświadczenia biograficznego białostoczan pochodzenia polskiego i żydowskiego urodzonych przed II wojną światową. Studium porównawcze pamięci społecznej licealistów z Polski i Izraela, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Sadowski, A. (2006). Białystok. Kapitał społeczny mieszkańców miasta, Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku.
Sapir, E. (1978).Kultura, język, osobowość. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN.
Sapir, E. (2011). Język. Wprowadzenie do badań nad mową. Kraków: Universitas
Schönpflug, U. (Ed.). (2009). Cultural Transmission: Psychological, Developmental, Social, and Methodological Aspects. Cambridge: Cambridge University Press.
Sullivan, A. (2001). Cultural Capital and Educational Attainment. Sociology, 35(4), 893-912.
Szacki J. (2011). Tradycja. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Szlendak, T. (2010). Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Whorf, B., L. (1981). Język, myśl, rzeczywistość. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Zarycki, T. (2008). Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i w Rosji. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Joanna Sacharczuk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 50
Liczba cytowań: 0
