Kultura regionu w szkołach na pograniczu kulturowym – z perspektywy wiedzy uczniów
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2025.3.004Słowa kluczowe
szkoła, kultura, region, edukacja regionalnaAbstrakt
Artykuł dotyczy realizacji edukacji regionalnej, bardzo ważnego komponentu tożsamości społeczno-kulturowej. Celem opracowania jest podjęcie dyskusji nad istotą kształcenia regionalnego we współczesnej szkole oraz zaprezentowanie wycinka badań wstępnych dotyczących deklarowanej wiedzy uczniów o swoim regionie. W badaniach wzięli udział uczniowie klas ósmych czterech szkół w województwie podlaskim. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego wraz techniką ankiety (w postaci Formularza Google). Badania dowodzą, że szkoła nie jest obecnie znaczącym źródłem wzorców kulturowych dla uczniów. Może to świadczyć o niedostatecznej ofercie edukacyjnej szkół związanej z samą realizacją treści regionalnych, sprzyjających tak poznawaniu, jak i promowaniu własnego regionu. Stąd, z perspektywy działalności szkolnej, pilną potrzebą wydaje się zadbanie o ramy programowe edukacji regionalnej.
Bibliografia
Barwiński M. (2014). Podlasie jako region pogranicza, „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”, tom 3, s. 281-306.
Bartczak, J. (2016). Tożsamość regionalna młodzieży gimnazjalnej na przykładzie gminy Prostki i miasta Wołomin, [w]: Tożsamość w warunkach zmiany społecznej, Z. Melosik, Szymański M. J. (red.), Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 213-226.
Białous, M., Kiszkiel Ł., Skowrońska M., Sztop-Rutkowska K. (2016). Edukacja kulturowa w województwie podlaskim. Raport skrócony. Białystok: Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Białymstoku, pdf.
Ministerstwo Edukacji Narodowej (1995), Dziedzictwo kulturowe w regionie. Założenia programowe, Warszawa: MEN.
Ministerstwo Edukacji Narodowej (2000), Ministerstwo Edukacji Narodowej o edukacji regionalnej – dziedzictwie kulturowym w regionie „Biblioteczka Reformy”, z. 24, Warszawa: MEN.
Jankowski D. (1990). Edukacja regionalna jako czynnik regionotwórczy, [w:] S. Dąbrowski, A Kociszewski, A. Omelianiuk,, C. Niedzielski, Regionalizm, Ciechanów: Krajowy Ośrodek Dokumentacji Regionalnych Towarzystw Kultury, s. 101–113.
Jasiński Z. (2021). Projekt „Jakość i styl życia oraz plany życiowe i tożsamość mieszkańców pogranicza polsko--czeskiego po przyjęciu Polski i Czech do Unii Europejskiej”, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 2 (15), s. 256-276.
Kowolik P. (1999). Edukacja regionalna w przedszkolu, [w:] Edukacja regionalna. Z historii, teorii i praktyki, M. T. Michalewska red., Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 119-134.
Kwieciński Z. (2018), Edukacja wobec blokad systemu kulturowego, „Edukacja Międzykulturowa” nr 2, s. 16-31.
Lewowicki T. (1994). Przemiany oświaty. Szkice o ideach i praktyce edukacyjnej, Warszawa: Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego.
Lewowicki T. (1995). O badaniach społeczności pogranicza — od parcjalnych opisów ku elementom teorii zachowań tożsamościowych, [w:] J. Nikitorowicz (red.), Edukacja międzykulturowa — w kręgu potrzeb, oczekiwań i stereotypów, Białystok Wydawnictwo „Trans Humana”, s. 13-27.
Lewowicki T. (2011). O doświadczeniach edukacji wielokulturowej oraz perspektywie edukacji i pedagogiki międzykulturowej, [w]: Lewowicki, T., Ogrodzka-Mazur, E. i Szczurek-Boruta, A. (red.), Edukacja międzykulturowa – dokonania, problemy, perspektywy. Cieszyn – Warszawa – Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 479–503.
Misiejuk D. (2013). Dziedzictwo i dziedziczenie w kontekście procesów socjalizacji. Studium teoretyczno-empiryczne o procesach dziedziczenia kulturowego na historycznym pograniczu Podlasia, Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.
Nikitorowicz J. (1995). Pogranicze. Tożsamość. Edukacja międzykulturowa, Białystok: Wydawnictwo „Trans Humana”.
Niktorowicz J. (2005). Kreowanie tożsamości dziecka, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Nikitorowicz J. (2006). Edukacja regionalna na pograniczu, [w:] Edukacja regionalna, red. A. W. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomska, Warszawa: PWN, s. 91-112.
Nikitorowicz J. (2009). Edukacja regionalna i międzykulturowa, Warszawa 2009.
Nikitorowicz J. (2017). Etnopedagogika w kontekście wielokulturowości i ustawicznie kształtującej się tożsamości. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Nikitorowicz J. (2020). Ku globalnemu paradygmatowi współistnienia kultur w warunkach ustawicznych migracji, „Kultura i Edukacja”, nr 3, s. 17-31.
Ogrodzka-Mazur E. (2019). Wprowadzenie, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 2 (11), s. 11-19.
Petrykowski P. ( 2003). Edukacja regionalna. Problemy podstawowe i otwarte, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Petrykowski P. (2013). Dziedzictwo kulturowe a miejsce i czas, „Studia Edukacyjne”, nr 28, s. 93-107.
Sacharczuk J. (2020). Pamięć społeczna z perspektywy edukacji regionalnej, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Sobecki M. (2016). Komunikacja międzykulturowa w perspektywie pedagogicznej. Studium z pogranicza polsko-litewsko-białorusko-ukraińskiego, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Sobecki M. (2018). Wielowymiarowe poczucie tożsamości społeczno-kulturowej. Idea i badanie. Perspektywa pedagogiczna, „Kultura i Edukacja” nr 3, s. 85-103.
Synak B. (2000). Społeczno-kulturowe aspekty edukacji regionalnej, [w:] Społeczeństwo. Demokracja. Edukacja. Nowe wyzwania w pracy socjalnej, red. K. Marzec-Holka, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej, s. 47-54.
Szczepański M. S. (1999). Tożsamość regionalna – w kręgu pojęć podstawowych, [w:] Matczak A. (red.), Badania nad tożsamością regionalną. Stan i potrzeby, Łódź-Ciechanów: Krajowy Ośrodek Dokumentacji Regionalnych Towarzystw Kultury, s. 7-17.
Szwarc A. (2011). Edukacja międzykulturowa w pozalekcyjnych formach kształcenia – komunikat z badań, „Pogranicze. Studia społeczne”, tom XVII, s. 188 – 199.
Szwarc A. (2014). Wielokulturowe lekcje w gimnazjum na pograniczu kulturowym – na przykładzie szkół w województwie podlaskim, [w:] Diagnostyka i metodyka psychopedagogiczna w warunkach wielokulturowości, T. Bajkowski, K. Sawicki, U. Namiotko (red.), Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak, s. 96 – 111.
Szwarc A. (2022). Edukacja regionalna w opinii uczniów szkół podstawowych – komunikat z badań, „Acta Unicersitatis Nicolai Copernici. Pedagogika”, nr 1, s. 79-97.
Szymański M. J. (2021). Zmiana społeczna a edukacja przyszłości, [w:] A. Karpińska, K. Borawska-Kalbarczyk, A. Szwarc (red.), Edukacja w przestrzeni społecznej - paradygmaty zmian, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 21-35.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Alina Szwarc
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 164
Liczba cytowań: 0
