Transfer elementów wzoru kulturowego w dobie transkulturowości – implikacje dla współczesnej pedagogiki
Słowa kluczowe
transkulturowość, transkulturacja, transmisja kultury, transfer kulturowy, hybrydyzacja kultur, tożsamość kulturowa, współczesna pedagogikaAbstrakt
ABSTRAKT
Celem artykułu jest zaprezentowanie istoty transkulturowości jako jednej z najbardziej charakterystycznych cech współczesności (co potwierdzają także badania własne autorki na dwóch próbach: N1=1927 – Polacy i przedstawiciele Polonii, N2=747 – obcokrajowcy z 72 krajów świata), jak również immanentnie z nią powiązanych procesów takich, jak: transkulturacja i dynamiczne transfery kulturowe oraz ich konsekwencji w postaci hybrydyzacji kultur i ludzkich tożsamości. Ze specyfiki teraźniejszej transkulturowości wynikają istotne implikacje dla współczesnej pedagogiki – jej podmiotów oraz działalności diagnostyczno-opiekuńczo-pomocowej i dydaktycznej, które również niniejszy artykuł prezentuje.
Bibliografia
BIBLIOGRAFIA
1. Appadurai A. (2005). Nowoczesność bez granic, przeł. Z. Pucek, Kraków: Wyd. Universitas.
2. Baside R. (1970). Mémoire collective et sociologie du bricolage, “L’Année Sociologique”, nr 21.
3. Bauman Z. (2006). Płynna nowoczesność, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
4. Bauman Z. (2007a). Płynne czasy. Życie w epoce niepewności, Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
5. Bauman Z. (2007b). Płynne życie, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
6. Bell D. (1980). The Winding Passage: Essays and Sociological Journeys, 1960-1980, Cambridge: Abt. Books.
7. Berger P.L., Berger B., Kellner H. (1973). The Homeless Mind. Modernization and Consciousness, Nowy Jork: Random House.
8. Błasik A. (2018). Sharenting – współczesną formą rodzicielskiej narracji, „Horyzonty Wychowania”, nr 17.
9. Borkowska A., Witkowska M. (2020). Sharenting i wizerunek dziecka w sieci, Warszawa: Wyd. NASK Państwowy Instytut Badawczy.
10. Brosch A. (2018). Sharenting: Why Do Parents Violate Their Children’s Privacy?, “The New Educational Review”, No 4.
11. Calvino I. ([1988] 1991). Sechs Vorschläge für das nächste Jahrtausend, Monachium: Hanser.
12. Clifford J. (2000). Kłopoty z kulturą, przeł. E. Dżurak, J. Iracka, E. Klekot, M. Krupa, S. Sikora, M. Sznajderman, Warszawa: Wyd. KR.
13. Dagnino A. (2015). Transcultural Writers and Novels in the Age of Global Mobility, West Lafayette: Purdue University Press.
14. Dyczewski L. (2000). Tożsamość społeczno-kulturowa w globalizującym się świecie, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1.
15. Epstein M. (2009). Transculture. A Broad Way Between Globalism and Multiculturalism, „American Journal of Economics and Sociology”, vol. 68, nr 1/January.
16. Faist T. (2006). The transnational Social Spaces of Migration, “Working Paper 10. Centre on Migration, Citizenship and Development”, Bielefeld.
17. Geertz C. (1964). The Transition to Humanity, [w:] S. Tax (red.), Horizons of the Anthropology, Chicago: Transaction Publishers.
18. Geertz C. (2003). Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy filozoficzne, przekł. Z. Pucek, Kraków: Wyd. Universitas.
19. Guziuk-Tkacz M. (2019). Imigracja(e) i imigranci w kontekście transkulturowości, Olsztyn: Wyd. UWM w Olsztynie.
20. Guziuk-Tkacz M. (2020). Diagnostyka psychopedagogiczna problemów przystosowawczych i(e)migrantów o charakterze transkulturowym, „Kultura i Edukacja”, nr 3/2020.
21. Guziuk-Tkacz M. (2021a). Transkulturowość – jedna z głównych cech teraźniejszości – wyzwaniem dla współczesnej diagnostyki i terapii psychopedagogicznej, [w:] J. Górniewicz (red.), Pomiędzy dysonansem a konsonansem społecznym. Studia i szkice pedagogiczne, Olsztyn: Wyd. UWM w Olsztynie.
22. Guziuk-Tkacz M. (2021b). Pedagogika transkulturowa – koncepcja edukacji i wychowania będąca odpowiedzią na wyzwania współczesności, [w:] J. Górniewicz (red.), W gęstwinie uczuć, odnośników i oznaczeń. Szkice polemiczne z pedagogiki ogólnej i opiekuńczej, Toruń: Wyd. „Akapit”.
23. Guziuk-Tkacz M. (2022a). Transkulturowa pomoc i wsparcie rodzin w czasach pandemii, [w:] J. Górniewicz (red.), Z pogranicza pedagogiki ogólnej i teorii wychowania społecznego. Studia teoretyczne i raporty z badań, Toruń: Wyd. „Akapit”.
24. Guziuk-Tkacz M. (2022b). Transkulturowa diagnoza i wsparcie rodzin uchodźczych, [w:] P. Piotrowski (red.), Pedagogika w świecie niepewności. Aspekty, Olsztyn: Wyd. UWM w Olsztynie.
25. Guziuk-Tkacz M. (2023). „Choroba emigracyjna” wyzwaniem dla współczesnej pedagogiki między- i transkulturowej, [w:] J. Górniewicz, J. Malinowski (red.), Od pedagogiki społecznej i humanistycznej do pedagogiki krytycznej i emancypacyjnej, Toruń: Wyd. „Akapit”.
26. Hastrup K. (2008). Droga do antropologii. Między doświadczeniem a teorią, przeł. E. Klekot, Kraków: Wyd. UJ.
27. Juneja M., Falser M. (2013). Kulturerbe - Denkmalpflege: transkulturell. Eine Einleitung, [w:] M. Juneja, M. Falser (red.), Kulturerbe und Denkmalpflege transkulturell. Grenzgänge zwischen Theorie und Praxis, Bielefeld: Transcript Verlag.
28. Kress G. (2010). Multimodality. A social semiotic approach to contemporary communication, New York: Routlege.
29. Kostyrko T. (2004). „Transkulturowość” w ujęciu André Malraux – przyczynek do pojmowania terminu, [w:] K. Wilkoszewska (red.), Estetyka transkulturowa, Kraków: Wyd. Universitas.
30. Lewowicki T. (2013). Edukacja wobec odwiecznych i współczesnych problemów świata – konteksty i wyzwania edukacji międzykulturowej, „Edukacja międzykulturowa”, nr 2.
31. Majda A., Zalewska-Puchała J., Ogórek-Tęcza B. (2010). Pielęgniarstwo transkulturowe. Podręcznik dla studiów medycznych, Warszawa: Wyd. PZWL.
32. Marti, J. (1980). Nuestra America, Havana: University of Havana.
33. Martí J. (2004). Transculturación, globalización y músicas de hoy, Trans. Revista Trancultural de Música, “Trans” No 8.
34. Marynowicz-Hetka E. (2003). Podejście transwersalne w analizie obszarów działania społecznego, [w:] S. Kawula, E. Marynowicz-Hetka, A. Przecławska, (red.), Pedagogika społeczna w perspektywie europejskiej. Przeszłość - teraźniejszość - przyszłość, Olsztyn: Wyd. UWM.
35. Marynowicz-Hetka E. (2019). Koncepcja transkulturowości Wolfganga Welscha: w kierunku transwersalnego paradygmatu pedagogiki społecznej, „Pedagogika Społeczna”, nr 3/(73).
36. Mathews G. (2005). Supermarket kultury, Warszawa: PIW.
37. Maśloch P. (2005). Globalizacja i jej wpływ na rozwój współczesnej cywilizacji, „Przedsiębiorczość a współczesne wyzwania cywilizacyjne. Przedsiębiorczość – Edukacja”, nr 1.
38. McGrew A. (1992). Conceptualizing Global Politics, [w:] Global Politics, A. McGrew (red.), Cambridge: Polity Press.
39. Montaigne de M. (1992). The Complete Essays, Stanford: Stanford University Press.
40. Niedziałek E. (2016). O teorii transkulturowej i jej implikacjach dla badań humanistycznych, „Przestrzenie Teorii”, nr 25.
41. Nikitorowicz J. (2009). Edukacja międzykulturowa i regionalna, Warszawa: WAiP.
42. Nikitorowicz J. (2012). Wielowymiarowa tożsamość w ustawicznym rozwoju: ku paradygmatowi współistnienia w warunkach wielokulturowości, [w:] W. J. Maliszewski, M. Korczyński, K. Czerwiński (red.), Komunikacja społeczna w i dla multikulturowości: perspektywa edukacyjna, Toruń: Wyd. Adam Marszałek.
43. Nikitorowicz J. (2015). Człowiek transkulturowy jako efekt dialogu tożsamościowego, [w:] A. Kieszkowska (red.), Prawda, dobro, piękno. Wymiar filozoficzno-prawny i socjologiczny, Warszawa: Wyd. Diffin.
44. Nikitorowicz J., Guziuk-Tkacz M. (2021). Wielokulturowość - międzykulturowość - transkulturowość w kontekście edukacyjnym, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 15(2).
45. Vauclair Ch.-M., Klecha J., Milagre C., Duque B. (2014). Transcultural identity. The future self in a globalized world, Lisbon: University Institute.
46. Novalis. (1983a). Das Allgemeine Brouillon (Materialien zur Enzyklopädistik 1798/99, [w:] Schriften, vol. 3: Das philosophische Werk II, Stuttgart: Kohlhammer.
47. Novalis. (1983b). Fragmente und Studien 1799-1800, [w:] Schriften, vol. 3: Das philosophische Werk II, Stuttgart: Kohlhammer.
48. Okólski M. (2009). Polska jako aktor na europejskiej scenie migracyjnej, [w:] M. Duszczyk, M. Lesińska (red.), Współczesne migracje. Dylematy Europy i Polski. Warszawa: Wyd. UW.
49. Ortiz F. (1995). Cuban Counterpoint: Tobacco and Sugar, Durham: Duke University Press.
50. Ortiz F. (2022). Contrapunteo cubano del tabaco y del azúcar, Madrid: Musica Mundana.
51. Pankalla A. (2008). Psyche poza kulturą, [w:] Z.W. Dudek, A. Pankalla, Psychologia kultury. Doświadczenia graniczne i transkulturowe, Warszawa: Eneteia.
52. Pessoa F. (1987). Das Buch der Unruhe des Hilfsbuchhalters Bernardo Soares. Trans. by Georg Rudolf Lind. Frankfurt am Main: Fischer.
53. Pieterse J. N. (1994). Globalisation as hybridisation, “International Sociology”, nr 9/czerwiec.
54. Pieterse J. N. (2015). Globalization and culture: global mélange, Lanham: Rowman & Littlefield.
55. Rama A. (1984). Transculturación narrativa en América Latina, Meksyk: Siglo XXI de España Editores.
56. Rama A. (2012). Writing across Cultures. Narrative Transculturation in Latin America, Durham & Londyn: Duke University Press.
57. Renzi A. (2004). Identity and Transculture in Vice Versa, „Collegium Antropologicum”, 28(1).
58. Romanowska, J. (2013). Transkulturowość czy transkulturacja? O perypetiach pewnego bardzo modnego terminu, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ”, nr 6(1).
59. Rushdie S. (1991). Imaginary Homelands, [w:] S. Rushdie (red.) Imaginary Homelands: Essays and Criticism 1981–1991, London: Granta Books.
60. Sandoval-Sánches A., Saporta Sternbach N. (2001). Stages of life. Transcultural Performance & Identityin U.S. Latina Theater, Tucson: The University of Arizona Press.
61. Sobrevilla D. (2001). Transculturacion y heterogeneidad: avatares de doscategoríasliterarias en américalatina, „Revista de Critica Literaria Latinoamericana”, nr 54.
62. Steingress G. (2020). Globalizing cultures: a challenge for contemporary cultural sociology, “Eurasian Journal of Anthropology”, nr 1(1).
63. Valery P.A. (1952). Lettre ŕ Pierre Louis, 30 aoűt 1890, [w:] P. Valéry, Lettres ŕ quelquesuns, Paryż: Gallimard.
64. Welsch W. (1987). Unsere postmoderne modern, Weinheim: VCH Acta Humaniora.
65. Welsch W. (1988). Wege aus der Moderne. Schlüsseltexte der Postmoderne-Diskussion, Weinheim: VCH Acta Humaniora.
66. Welsch W. (1992a) Transkulturalität – Lebensformen nach der Auflösung der Kulturen, „Information Philosophie”, nr 2.
67. Welsch W. (1992b) Subjektsein heute. Zum Zusammenhang von Subjektivität, Pluralität und Transversalität, “Studia Philosophica”, nr 51.
68. Welsch W. (1996a). Transkulturalität. Zur veränderten Verfaßtheit heutiger Kulturen, Zeitschrift für Kulturaustausch, nr 1.
69. Welsch W. (1996b). Vernunft. Die Zeitgenössische Vernunftkritik und das Konzept der transversalen Vernunft, Frankfurt am Main: Suhrkamp.
70. Welsch W. (1998a). Transkulturowość. Nowa koncepcja kultury, [w:] R. Kubicki (red.), Filozoficzne konteksty koncepcji rozumu transwersalnego. Wokół koncepcji Wolfganga Welscha, Poznań: Wyd. Fundacji Humaniora.
71. Welsch W. (1998b). Transkulturalität. Zwischen Globalisierung und Partikularisierung, Mainzer Universitätsgespräche. Interkulturalität. Grundprobleme der Kulturbegegnung, Mainz: Mainzer Universitätsge-Spräche.
72. Welsch W. (1998c). Stając się sobą, [w:] A. Zeidler-Janiszewska (red.), Problemy ponowoczesnej pluralizacji kultury, Poznań Wyd. Fundacji Humaniora.
73. Welsch W. (1999). Transculturality – the Puzzling Form of Cultures Today, [w:] M. Featherstone, Scott Lash (red.), Spaces of Culture: City, Nation, World, London: SAGE Publications Ltd.
74. Welsch W. (2004). Tożsamość w epoce globalizacji – perspektywa transkulturowa, [w:] K. Wilkoszewska (red.), Estetyka transkulturowa, Kraków: Wyd. Universitas.
75. Welsch W. (2011). Transkulturalität – neue und alte Gemeinsamkeiten, [w:] W. Welsch, Immer nur der Mensch, Berlin: Akademie Verlag GmbH.
76. Welsch W. (2016). Transkulturalität – Realität und Aufgabe (materiały niepublikowane otrzymane od Prof. W. Welscha w dn. 12.02.2016 r.)
77. Welsch W. (2017). Transkulturalität in der Geschichte – gezeigt an Beispielen der Kunst, [w:] W. Welsch, Transkulturalität: Realität - Geschichte - Aufgabe, Vienna: New Academic Press.
78. Welsch W. (2020). Wir sind alle Mischlinge. Über transkulturelle Identitäten, [w:] Transkulturelle Hermeneutik I: Vorträge auf Einladung des Walter Benjamin-Lehrstuhls für deutsch-jüdische Literaturund Kulturwissenschaft an der Hebräischen Universität in Jerusalem, Berlin: Weidler Buchverlag.
79. Welsch W. (2021). Glanzmomente der Philosophie – Von Heraklit bis Julia Kristeva, Munich: Beck.
80. Welsch W. (2022). Transculturality in literature: a phenomenon as old as it is current, World Literature Studies, nr 14/3.
81. Wirth L. (1938). Urbanism as a Way of Life, American Journal of Sociology, tom 44, nr 1.
82. Wnuk A. (2020). Koncepcja transkulturowej tożsamości Wolfganga Welscha – nowa perspektywa dla psychologii, Podteksty. Czasopismo kulturalno-naukowe, nr 4(22).
83. Wulf Ch. (2010). Education as Transcultural Education: A Global Challenge, Educational Studies in Japan: International Yearbook, nr 5.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Marta Guziuk-Tkacz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 59
Liczba cytowań: 0
