Znaczenie religii w wychowaniu młodzieży w dwudziestoleciu międzywojennym
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2025.2.006Słowa kluczowe
wiara, wychowanie religijne, szkoła, dwudziestolecie międzywojenne, Zygmunt KukulskiAbstrakt
Jednym z istotnych wyzwań, przed jakimi stanęły polskie władze po odzyskaniu niepodległości, była odbudowa i organizacja szkolnictwa. Środowiska polityczne i nauczycielskie spierały się co do charakteru szkoły, postulując z jednej strony tworzenie szkolnictwa wyznaniowego, a z drugiej szkolnictwa świeckiego, niezależnego od wpływów Kościoła. Istotną kwestią w tym sporze było nie tylko to, kto ma mieć decydujący wpływ na kształt szkolnictwa, ale również to, czy i w jakim stopniu edukacja religijna wpływa na wychowanie młodego pokolenia.
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie poglądów nauczycieli na temat znaczenia religii w wychowaniu dzieci i młodzieży. W tym celu przeprowadzona została analiza źródeł, jakimi są niepublikowane badania ankietowe przeprowadzone pod koniec lat 20. XX wieku wśród nauczycieli przez Zygmunta Kukulskiego, profesora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wypełnionych zostało 289 ankiet, które obecnie znajdują się w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie. Analiza wyników wskazuje, że zdecydowana większość badanych nauczycieli dostrzegała pozytywny wpływ prawd wiary, moralności chrześcijańskiej i praktyk religijnych na wychowanie dzieci i młodzieży, widząc w tych elementach doskonałe narzędzie do kształtowania charakterów młodych ludzi, do przygotowania ich do samodzielnego i zgodnego życia w zróżnicowanym pod względem etnicznym i religijnym społeczeństwie.
Bibliografia
Źródło
Ankiety w sprawie psychologii nauczyciela-wychowawcy, BU KUL, Oddział Rękopisów, sygn. 3533-3539.
Akty prawne
Rozporządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 9 grudnia 1926 r. o nauce szkolnej religii katolickiej, „Dziennik Urzędowy MWRiOP”, 1927, nr 2, poz. 25.
Opracowania
Bielawski Z. (1936). Katechezy na III i IV klasę szkoły powszechnej. O przykazaniach, dobrych uczynkach i o grzechu, Lwów: Towarzystwo „Biblioteka Religijna”.
Grochowski L. (2000). Wychowanie religijne katolickie w szkołach II Rzeczypospolitej lat dwudziestych. Treści i funkcje, [w:] E. Walewander (red.), Katolicka a liberalna myśl wychowawcza w Polsce w okresie międzywojennym – zagadnienia wybrane, Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 239–280.
Gerus S. (1969). Z dziejów walki klerykalizmu o szkołę wyznaniową w Polsce w latach 1918–1939, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, t. 12, s. 89–122.
Honowski F. (1938). Parlament i rząd w Polsce niepodległej, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Kuchta J. (1939). Nowe kierunki i dążenia współczesnej katolickiej pedagogiki: (na tle obrazu chaosu we współczesnym wychowaniu), Lwów: Nakładem Księgarni R. Schweitzer.
Kukulski Z. (1927). Ankieta w sprawie psychologii nauczyciela-wychowawcy, Lublin: Państwowe Wyższe Kursy Nauczycielskie.
Magda-Adamowicz M. (2018). Rozwój polskiej myśli pedeutologicznej, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, nr 1–2, s. 29–44.
Mańkowski B. (1889). Synteza nauki szkolnej w duchu narodowym i religijno-etycznym, „Muzeum”, t. 5, nr 3, s. 157–164.
Mieroszewska L. (1856). Rady praktyczne o początkowym wychowaniu dzieci. Epoka od 1 do 5 roku, Warszawa: Drukarnia Alexandra Gins.
Niedojadło A. (2015). Założenia ideowe wychowania narodowego i próby jego realizacji w polityce władz oświatowych i kościelnych w pierwszych latach II RP, [w:] E. Juśko, R.B. Sieroń, S. Sorys (red.), Homo religiosus versus homo politicus: współpraca czy konflikt, Tarnów–Łapczyca: Katedra Pedagogiki Szkolnej i Zarządzania Oświatą, Wydawnictwo Regis, s. 76–88.
Rowid H. (1946). Podstawy i zasady wychowania, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”.
Sarzyński K. (2014). Spór o wyznaniowy charakter szkół Górnego Śląska w dwudziestoleciu międzywojennym na podstawie „Gościa Niedzielnego” w latach 1923–1939, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, t. 47, nr 2, s. 346–360.
Seredyński W. (1868). Pedagogia polska w zarysie, Lwów: Wydawnictwo Karola Wilda.
Skoczylas K. (2020). Stosunek teologów katolickich w Polsce do wychowania państwowego przed II wojną światową, „Teologia i Człowiek”, t. 50, nr 2, s. 143–165.
Szczepaniak J. (1997). Troska Kościoła o nauczanie i wychowanie religijne w szkole w latach 1918–1927, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Trzebiatowski K. (1970). Szkolnictwo powszechne w Polsce w latach 1918–1932, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Woroniecki J. (1924). Zdolność wychowawcza szkoły publicznej i jej granice, „Miesięcznik Katechetyczny i Wychowawczy”, t. 13, nr 5–7, s. 65–82.
Zakrzewska A. (2012). Edukacja religijna dzieci i młodzieży szkolnej okresu międzywojennego źródłem humanizacji życia społecznego, „Paedagogia Christiana”, t. 30, nr 2, s. 47–68.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Wiesław Partyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 0
Liczba cytowań: 0
