Strategie wspierania rozwoju zdolności dzieci z FASD w środowisku rodzinnym – możliwości i dylematy
Słowa kluczowe
zdolności, Spektrum Alkoholowych Zaburzeń Płodu, wsparcie rodzicielskie, predyspozycje, trudnościAbstrakt
Rodzice lub opiekunowie posiadający całkowite lub częściowe prawo do opieki nad dzieckiem ze Spektrum Alkoholowych Zaburzeń Płodu (FASD) są świadkami skomplikowanego i niepowtarzalnego rozwoju dziecka oraz towarzyszami zdobywania przez nie kompetencji w różnych przestrzeniach uczenia się. Celem badań było poznanie opinii tych osób na temat potrzeb i możliwości w zakresie rozwoju zdolności u ich podopiecznych. Dla opisania strategii wspierania dzieci z FASD w rozwijaniu ich zdolności zebrano opinię od 39 rodziców lub opiekunów prawnych. Na podstawie materiału zidentyfikowano kluczowe aspekty wspierania zdolności dzieci z FASD: osobiste zaangażowanie w rozwój zdolności dziecka rodziców i opiekunów, pozytywne wzmocnienia, zapewnienie zaplecza finansowego, wykorzystanie kapitału społecznego i kulturalnego. Respondenci wskazywali także na liczne wyzwania w zakresie opieki i edukacji dzieci z FASD w Polsce, m.in. na niedostateczną wiedzę kadry pedagogicznej na temat trudności i możliwości dzieci z FASD. W perspektywie przeprowadzonej analizy kluczowe wydaje się być zapewnienie opiekunom dzieci odpowiedniego wsparcia, poradnictwa rodzinnego oraz narzędzi, aby świadomie mogli wspierać potencjał swoich wychowanków.
Bibliografia
Astley Hemingway S.J., Davies J.K., Jirikowic T., Olson E.M. (2020). “What Proportion of the Brain Structural and Functional Abnormalities Observed among Children with Fetal Alcohol Spectrum Disorder is Explained by Their Prenatal Alcohol Exposure and Their Other Prenatal and Postnatal Risks?” Advances in Pediatric Research, no. 7(41), pp. 1–27.
Banach M., Matejek J. (2016). W trosce o zdrowie dziecka i twoje. Płodowy Zespół Alkoholowy (FAS) – kompendium wiedzy, Kraków: Scriptum.
Duquette C., Stodel D.L. (2005). “School Experiences of Students with Fetal Alcohol Spectrum Disorder,” Exceptionality Education Canada, vol. 15, no. 2, pp. 51–75.
Duquette C., Stodel D.L. Fullarton S., Hagglund K. (2006). “Persistence in High School Experiences of Adolescents and Young Adults with Fetal Alcohol Spectrum Disorder,” Journal of Intellectual and Developmental Disabilities, vol. 31, no. 4, pp. 219–231, https://doi.org/10.1080/13668250601031930
Eliason S.H.Y., Miller A.R., Gibbard W.B., Salh G., Lanphear N. (2024). “Asking Difficult Questions about Fetal Alcohol Spectrum Disorder in the Context of the Child, the Mother, and the Systems in Which They Live,” The Lancet Child & Adolescent Health, vol. 8, no. 11, pp. 835–842, https://doi.org/10.1016/S2352-4642(24)00188-3
Fetal Alcohol Spectrum Disorder: A Scoping Review of Promising Practices,” Children and Youth Services Review, vol. 155, pp. 1–12, https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2023.107239
Filipiak E. (2011). Z Wygotskim i Brunerem w tle. Słownik pojęć kluczowych, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Filipiak E. (2015). “Budowanie rusztowania dla myślenia i uczenia się dzieci w perspektywie społeczno-kulturowej teorii Lwa S. Wygotskiego,” [in:] E. Filipiak (ed.), Nauczanie rozwijające we wczesnej edukacji według Lwa S. Wygotskiego. Od teorii do zmiany w praktyce, Bydgoszcz: Agencja Reklamowo-Wydawnicza ArtStudio, pp. 15–38.
Gałecki P., Pilecki M., Rymaszewska J., Szulc A., Sidorowicz S., Wciórka J. (eds.) (2018). Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych DSM-5. American Psychiatric Association. Wydanie piąte. Wrocław: Wydawnictwo Edra Urban & Partner.
Gault S., McGarrity M., Star J., Chaves D., MacDonald R., Lee F., Gilbert O., Badry D., Huber K., Fischer M., Stefanon B., Morton Ninomiya M.E. (2023). “Transitions into Adulthood for People with Fetal Alcohol Spectrum Disorder: A Scoping Review of Promising Practices,” Children and Youth Services Review, vol. 155, pp. 1–12, https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2023.107239
Hargrove E., Lutke C.J., Griffin K., Himmelreich M., Mitchell J., Lutke A., Choate P. (2024). “FASD: The Living Experience of People with Fetal Alcohol Spectrum Disorder—Results of an Anonymous Survey,” Disabilities, vol. 4, no. 2, pp. 332–347, https://doi.org/10.3390/disabilities4020022
Karasowska A. (2006). Opieka pielęgniarska nad dzieckiem z FAS. Warszawa: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Klecka M. (2006). “Objawy i wczesne rozpoznanie FAS,” Niebieska Linia, no. 3(44), pp. 7–9.
Klecka M. (2009). “Poalkoholowe spektrum zaburzeń rozwojowych (FASD). Informacje podstawowe i różnicowanie,” [in:] M. Klecka, M. Janas-Kozik (eds.), Dziecko z FASD. Rozpoznania różnicowe i podstawy terapii, Warszawa: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, pp. 7–9.
Kleinfeld J., Westcott S. (1993). Fantastic Antone Succeeds! Experiences in Educating Children with Fetal Alcohol Syndrome, Fairbanks: University of Alaska Press.
Konarzewski K. (2000). Jak uprawiać badania oświatowe. Metodologia badań, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Liszcz K. (2011). Dziecko z FAS w szkole i w domu, Kraków: Rubikon.
Okulicz-Kozaryn K., Szymańska K., Maryniak A., Dyląg A., Śmigiel R., Helwich E., Domin A., Borkowska M. (2020). “Rozpoznawanie spektrum płodowych zaburzeń alkoholowych. Zalecenia opracowane przez interdyscyplinarny zespół polskich ekspertów,” Medycyna Praktyczna. Pediatria, no. 1, pp. 1–44.
Palicka I. (2023a). “Charakterystyka zaburzeń poznawczych w FASD,” [in:] K.A. Dyląg, M. Klecka, I. Palicka (eds.), FASD. Podręcznik dla pracowników oświaty, Warszawa: Minister Zdrowia, Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, pp. 45–58.
Palicka I. (2023b). “Charakterystyka zaburzeń emocjonalnych i zachowania w FASD,” [in:] K.A. Dyląg. M. Klecka, I. Palicka (eds.), FASD. Podręcznik dla pracowników oświaty. Warszawa: Minister Zdrowia, Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, pp. 59–72.
Popova S., Charness M.E., Burd L., Crawford A., Hoyme H.E., Mukherjee R.A.S., Riley E. P., Elliott E.J. (2023). “Fetal Alcohol Spectrum Disorders,” Nature Reviews. Disease Primers, art. no. 11, pp. 1–21, https://doi.org/10.1038/s41572-023-00420-x
Racław M. (2018). “Sprawny badacz wśród niepełnosprawnych badanych. Wybrane etyczne i polityczne ograniczenia procesu gromadzenia i upowszechniania danych,” Societas/Communitas, vol. 26, no. 2, pp. 161–180.
Rubacha K. (2011). Metodologia badań nad edukacją, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf.
Sitek M. (2020). “Najważniejsze fakty,” [in:] M. Sitek (ed.), TIMSS 2019. Wyniki międzynarodowego badania osiągnięć czwartoklasistów w matematyce i przyrodzie, Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych, pp. 8–13.
Stopikowska M. (2016). “Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych (FASD): Fakty i mity,” Ateneum. Przegląd Familiologiczny, vol. 4, no. 1, pp. 197–216.
Szmidt K.J. (2013). “Pedagogika pozytywna: twórczość – zdolności – mądrość zespolone,” [in:] K.J. Szmidt, M. Modrzejewska-Świgulska (eds.), Zasoby twórcze człowieka. Wprowadzenie do pedagogiki pozytywnej, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 13–40.
Winiarczyk-Waleniak E. (2023). “Rozwijanie zdolności uczniów zagrożonych niedostosowaniem społecznym,” Państwo i Społeczeństwo, no. 2, pp. 59–75, doi: 10.48269/2451-0858-pis-2023-2-004
Wiśniewska M. (2015). “Budowanie rusztowania dla myślenia i działania dzieci z trudnościami w uczeniu się: między nadmiarem a niedomiarem wsparcia,” [in:] E. Filipiak (ed.), Nauczanie rozwijające we wczesnej edukacji Lwa S. Wygotskiego. Od teorii do zmiany w praktyce, Bydgoszcz: Agencja Reklamowo-Wydawnicza ArtStudio, pp. 165–179.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Monika Kowalska, Agnieszka Kosek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 34
Liczba cytowań: 0
