Poziom kompetencji fonologicznej u dzieci z przedszkoli tradycyjnych oraz przedszkoli Montessori
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2024.4.007Słowa kluczowe
kompetencja fonologiczna, słuch fonemowy,, przedszkole tradycyjne, rozwój językowy, przedszkole Montessori, dziecko w wieku przedszkolnymAbstrakt
Wrażliwość fonetyczna jest istotnym elementem kompetencji ogólnych, które warunkują efektywne nabywanie różnorodnych umiejętności oraz stanowi podstawę dla kształtowania kompetencji fonologicznej danego języka. U dzieci wraz z wiekem obserwuje się wzrost umiejętności prawidłowego spostrzegania cząstek fonologicznych. Dzięki dobrze rozwiniętemu słuchowi fonemowemu dziecko jest w stanie rozumieć wyrazy, wyróżniać sylaby i głoski z ciągu fonicznego, co stanowi bazę do nabywania umiejętności czytania oraz pisania. Dlatego ważne jest zbadanie rozwoju kompetencji fonologicznych u dzieci uczęszczających do przedszkoli Montessori oraz przedszkoli tradycyjnych, aby sprawdzić, czy występują istotne różnice w rozwoju analizy i syntezy wyrazowej w obu grupach.
Celem badań było porównanie kompetencji fonologicznych, szczególnie analizy i syntezy głoskowej oraz sylabowej, u dzieci uczęszczających do przedszkoli tradycyjnych oraz przedszkoli Montessori. W badaniach wykorzystano test analizy i syntezy słuchowej wyrazów Ireny Styczek.
Badania przeprowadzone wśród dzieci z przedszkoli tradycyjnych oraz przedszkoli Montessori w trzech grupach wiekowych wykazały statystycznie istotne różnice w pięciu badanych zakresach: wyróżnianie spółgłoski w wygłosie, identyfikowanie samogłoski w nagłosie, wyróżnianie samogłoski w wygłosie, analizie głoskowej oraz syntezie głoskowej. Wyniki badań wykazały osiąganie lepszych rezultatów w każdej grupie wiekowej przez dzieci z przedszkoli Montessori. Wskazuje to na istotną rolę w budowaniu kompetencji fonologicznej, w szczególności dotyczącej analizy i syntezy słuchowej, materiałów rozwojowych Montessori oraz określonych ćwiczeń.
Bibliografia
Balejko A. (2003). Jak pokonać trudności w mówieniu, czytaniu i pisaniu, Białystok: Wydawnictwo Logopedyczne Antoni Balejko.
Bryant P.E., Bradley L.L. (1985). Children’s Reading Problems, Oxford: Blackwell.
Bryant P.E., MacLean M., Bradley L.L. Crossland J. (1990), Rhyme and Alliteration Phoneme Detection and Learning to Read, „Developmental Psychology”, t. 26, nr 3, s. 249–438, https://doi.org/10.1037/0012-1649.26.3.429
Burczyk I. (2015). Muzyka a słuch fonematyczny, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika”, t. 10, s. 123–132, https://opus.us.edu.pl/info/article/USLaa80cf60f34a4322b4923788d903146a/ [dostęp: 15.07.2024].
Cieszyńska-Rożek J., Trzeciak M. (2023). Symultaniczno-Sekwencyjna Nauka Czytania® w przedszkolu, „Logopaedica Lodziensia”, nr 7, s. 9–20, https://doi.org/10.18778/2544-7238.07.01
Domagała A., Mirecka U. (2001). Słuch fonemowy. Odkrywanie elementarnych jednostek systemu językowego, „Logopedia”, t. 29, s. 53–70.
Domagała A., Mirecka U. (2012). Słuch mowny. Klasyfikacja zjawisk, [w:] S. Grabias, M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 129–164.
Everett D.L. (2019). Jak powstał język. Historia największego wynalazku ludzkości, przeł. A. Tuz, Warszawa: Prószyński i S-ka.
Gacka E. (2018). Zapobieganie nieprawidłowościom w rozwoju artykulacji u dzieci w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym, „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej”, nr 21, s. 125–140, https://doi.org/10.14746/ikps.2018.21.07
Gandzel A. (2020). Wykorzystanie wybranych narzędzi technologii informacyjno-komunikacyjnej w rozwoju percepcji słuchowej, jako elementu konstytuującego naukę̨ czytania i pisania, [w:] M. Śniadkowski (red.), Wyniki badań interdyscyplinarnych w aspekcie edukacji techniczno-informatycznej i bezpieczeństwa, Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, s. 99–121.
Guz S. (2006). Metoda Montessori w przedszkolu i szkole. Kształcenie i osiągnięcia dzieci, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Krasowicz-Kupis G. (1999). Rozwój metajęzykowy a osiągnięcia w czytaniu u dzieci 6-9-letnich, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Ladefoged P., Johnson K. (2014). A Course in Phonetics, Boston (MA): Cengage Learning.
Lonigan Ch.J., Schatschneider Ch., Westberg L. (2008). Identification of Children’s Skills and Abilities Linked to Later Outcomes in Reading, Writing, and Spelling, [w:] Developing Early Literacy. Report of the National Early Literacy Panel, Jessup (MD): National Institute for Literacy, s. 55–106, https://lincs.ed.gov/publications/pdf/NELPReport09.pdf [dostęp: 15.07.2024].
Łuczyński E. (2005). Mowa a język. Podstawy językowe neurologopedii, [w:] T. Gałkowski, E. Szeląg (red.), Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 13–42.
Maurer A. (2003). Dźwięki mowy. Program kształtowania świadomości fonologicznej dla dzieci przedszkolnych i szkolnych, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Porayski-Pomsta J. (2011). Zagadnienia periodyzacji mowy dziecka, „Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne”, t. 20, s. 173–198.
Rocławski B. (1991). Słuch fonemowy i fonetyczny, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Shaywitz S. (2018). Pokonać dysleksję. Nowy, kompletny, oparty na badaniach naukowych program dla osób z zaburzeniami czytania na każdym poziomie, przeł. K. Jaroszewski, Gdańsk: Harmonia Universalis.
Styczek I. (1982). Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Tijms J. (2004). Verbal Memory and Phonological Processing in Dyslexia, „Journal of Research in Reading”, t. 27, nr 3, s. 300–310, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/j.1467-9817.2004.00233.x [dostęp: 15.07.2024].
Treiman R. (2004). Phonology and Spelling, [w]: T. Nunes, P. Bryant (red.), Handbook of Children’s Literacy, Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, s. 31–42, DOI: 10.1007/978-94-017-1731-1_3
Wichot J. (2016). Mamo, tato – mów do mnie! Wczesna komunikacja jako stymulacja rozwoju małego dziecka, „Dziecko Krzywdzone. Teoria Badania Praktyka”, t. 15, nr 4, s. 9–22.
Wiejak K., Krasowicz-Kupis G., Awramiuk E. (2017). Językowe uwarunkowania wczesnych umiejętności czytania i pisania na podstawie oceny nauczyciela z wykorzystaniem skali prognoz edukacyjnych IBE, „Psychologia Wychowawcza”, nr 11, s. 41–63.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Magda Utrata
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 67
Liczba cytowań: 0
