Technologia jako sojusznik: odnowiona odporność i duchowość dzięki wpływowi rzeczywistości rozszerzonej (AR) w kontekście demencji i zaburzeń poznawczych
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2024.1.007Słowa kluczowe
rzeczywistość rozszerzona (AR), demencja, zaburzenia poznawcze, odporność, autonomiaAbstrakt
Rzeczywistość rozszerzona (AR) to narzędzie, które zastosowane u osób z demencją i zaburzeniami poznawczymi zmniejsza opóźnienie reakcji na bodźce, umożliwiając rozwój zdolności osobistych przy zachowaniu większej autonomii i jakości życia.
Poszerzenie zakresu tych funkcji ma wpływ nie tylko na poziomie operacyjnym, ale także na poziomie duchowym. Autonomia, jaką zapewnia AR, wpływa na samoświadomość człowieka i pozwala mu uznać siebie samego za sprawcę zmian w swoim życiu, który jest w stanie aktywnie i świadomie uruchamiać procesy poznawcze. Inaczej mówiąc, AR wzmacnia wewnętrzny ośrodek kontroli tychże procesów, który w literaturze naukowej określany jest jako podstawa odporności.
Jednocześnie wzmocnienie tożsamości osoby przynosi korzyści w aspekcie duchowym, co jest powiązane z odpornością i określane jako czynnik zdrowia i dobrego samopoczucia emocjonalnego.
Bibliografia
Abellaneda-Pérez K., Cattaneo G., Cabello-Toscano M., Solana-Sánchez J., Mulet-Pons L., Vaqué-Alcázar L., Perellón-Alfonso R., Solé-Padullés C., Bargalló N., Tormos J.M., Pascual-Leone A., Bartrés-Faz D. (2023). “Purpose in Life Promotes Resilience to Age-related Brain Burden in Middle-aged Adults,” Alzheimer’s Research & Therapy, vol. 15, no. 1, art. 49, doi:10.1186/s13195-023-01198-6
Al-Khafaji N.J., Al Shaher M.A., Al-Khafaji M.J., Ahmed Asmail M.A. (2013). “Use BuildAR to Help the Alzheimer’s Disease Patients.” Paper presented at The International Conference on E-Technologies and Business on the Web (EBW2013), pp. 280–284.
Angevaare Milou J., Vonk Jet M.J., Bertola L., Zahodne L., Watson C.W.-M., Boehme A., Schupf N., Mayeux R., Geerlings M.I., Manly J.J. (2022). “Predictors of Incident Mild Cognitive Impairment and Its Course in a Diverse Community-Based Population,” Neurology, vol. 98, no. 1, e15-e26, doi:10.1212/WNL.0000000000013017
Arenaza-Urquijo E.M., Przybelski S.A., Machulda M.M., Knopman D.S., Lowe V.J., Mielke M.M., Reddy A.L., Geda Y.E., Jack C.R., Petersen R.C. (2020). “Better Stress Coping Associated with Lower Tau in Amyloid-positive Cognitively Unimpaired Older Adults,” Neurology, vol. 94, no. 15, e1571-e1579.
Azuma R.T. (1997). “A Survey of Augmented Reality,” Presence: Teleoperators and Virtual Environment, vol. 6, no. 4, pp. 355–385, https://doi.org/10.1162/pres.1997.6.4.355
Basogain X., Olabe M., Espinosa K., Rouèche C., Olabe J.C. (2007). “Realidad Aumentada en la Educación: Una tecnología emergente.” Communication presented in Online Educa Madrid 2007: 7ª Conferencia Internacional de la Educación y la Formación basada en las Tecnologías, Madrid.
Boylan J.M., Tsenkova V.K., Miyamoto Y., Ryff C.D. (2017). “Psychological Resources and Glucoregulation in Japanese Adults: Findings from MIDJA,” Health Psychology, vol. 36, no. 5, pp. 449–457, https://doi.org/10.1037/hea0000455.
Brady M.J., Peterman A.H., Fitchett G., Mo M., Cella D. (1999). “A Case for Including Spirituality in Quality of Life Measurement in Oncology,” Psycho-Oncology, vol. 8, no. 5, pp. 417–428, doi:10.1002/(SICI)1099-1611(199909/10)8:5
Brodaty H., Arasaratnam C. (2012). “Meta-analysis of Nonpharmacological Interventions for Neuropsychiatric Symptoms of Dementia,” The American Journal of Psychiatry, vol. 169, no. 9, pp. 946–953, doi:10.1176/appi.ajp.2012.11101529
Campbell-Sills L., Cohan S.L., Stein M.B. (2006). “Relationship of Resilience to Personality, Coping, and Psychiatric Symptoms in Young Adults,” Behaviour Research and Therapy, vol. 44, no. 4, pp. 585–599, doi:10.1016/j.brat.2005.05.001
Cao Y. (2019). “The Influence of Video Game Intervention on the Memory of the Elderly,” Advances in Social Science, Education and Humanities Research (ASSEHR), vol. 300, pp. 206–211, doi:10.2991/erss-18.2019.41
Casaletto K.B., Rentería M.A., Pa J., Tom S.E., Harrati A., Armstrong N.M., Rajan K.B., Mungas D., Walters S., Kramer J., Zahodne L.B. (2020). “Late-life Physical and Cognitive Activities Independently Contribute to Brain and Cognitive Resilience,” Journal of Alzheimer’s Disease, vol. 74, no. 1, pp. 363–376, doi:10.3233/JAD-191114
Cattaneo G., Bartrés-Faz D., Morris T.P., Sánchez J.S., Macià D., Tarrero C., Tormos J.M., Pascual-Leone A. (2018). “The Barcelona Brain Health Initiative: A Cohort Study to Define and Promote Determinants of Brain Health,” Frontiers in Aging Neuroscience, vol. 10, art. 321, https://doi.org/10.3389/fnagi.2018.00321
Chang Y., Etnier J.L. (2009). “Effects of an Acute Bout of Localized Resistance Exercise on Cognitive Performance in Middle-aged Adults: A Randomized Controlled Trial Study,” Psychology of Sport and Exercise, vol. 10, no. 1, pp. 19–24, doi:10.1016/j.psychsport.2008.05.004
Chapoulie E., Guerchouche R., Petit P., Chaurasia G., Robert P., Drettakis G. (2014). “Reminiscence Therapy Using Image-based Rendering in VR,” [in:] 2014 IEEE Virtual Reality (VR), Minneapolis (MN): IEEE Computer Society, pp. 45–50, doi:10.1109/VR.2014.6802049
Charisis S., Ntanasi E., Yannakoulia M., Anastasiou C.A., Kosmidis M.H., Dardiotis E., Hadjigeorgiou G., Sakka P., Scarmeas N. (2021). “Mediterranean Diet and Risk for Dementia and Cognitive Decline in a Mediterranean Population,” Journal of the American Geriatrics Society, vol. 69, no. 6, pp. 1548–1559, https://doi.org/10.1111/jgs.17072
Chételat G., Mézenge F., Tomadesso C., Landeau B., Arenaza-Urquijo E., Rauchs G., André C., de Flores R., Egret S., Gonneaud J., Poisnel G., Chocat A., Quillard A., Desgranges B., Bloch J., Ricard M., Lutz A. (2017). “Reduced Age-associated Brain Changes in Expert Meditators: A Multimodal Neuroimaging Pilot Study,” Scientific Reports, vol. 7, no. 1, art. 10160, doi:10.1038/s41598-017-07764-x
Clare L., Kinsella G., Logsdon R., Whitlatch C., Zarit S. (2011). “Building Resilience in Mild Cognitive Impairment and Early-Stage Dementia: Innovative Approaches to Intervention and Outcome Evaluation,” [in:] B. Resnick, L. Gwyther, K. Roberto (eds.), Resilience in Aging: Concepts, Research, and Outcomes, New York: Springer, pp. 245–259, doi:10.1007/978-1-4419-0232-0_16
Cohen S. (2004). “Social Relationships and Health,” The American Psychologist, vol. 59, no. 8, pp. 676–684, doi:10.1037/0003-066X.59.8.676
Collins B.E., Martin J.C., Ashmore R.D., Ross L. (1973). “Some Dimensions of the Internal-external Metaphor in Theories of Personality,” Journal of Personality, vol. 41, no. 4, pp. 471–492, doi:10.1111/j.1467-6494.1973.tb00107.x
Corrêa A.G., Assis G., Nascimento M., Ficheman I., de Deus Lopes R. (2007). “GenVirtual: An Augmented Reality Musical Game for Cognitive and Motor Rehabilitation,” Virtual Rehabilitation, pp. 1–6, doi:10.1109/ICVR.2007.4362120
Corregidor-Sánchez A., Segura-Fragoso A., Criado-Álvarez J., Rodríguez-Hernández M., Mohedano-Moriano A., Polonio-López B. (2020). “Effectiveness of Virtual Reality Systems to Improve the Activities of Daily Life in Older People,” International Journal of Environmental Research and Public Health, vol. 17, no. 17, art. 6283. doi:10.3390/ijerph17176283. 10.3390/ijerph17176283
Dishman E. (2004). “Inventing Wellness Systems for Aging in Place,” Computer, vol. 37, no. 5, pp. 34–41, doi:10.1109/MC.2004.1297237
Dishman E., Carrillo M.C. (2007). “Perspective on Everyday Technologies for Alzheimer’s Care: Research Findings, Directions, and Challenges,” Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association, vol. 3, no. 3, pp. 227–234, doi:10.1016/j.jalz.2007.04.387
Estebanell M., Ferrés J., Cornellà P., Codina D. (2012). “Realidad aumentada y códigos QR en educación,” [in:] J. Hernández, M. Pennesi, D. Sobrino, A. Vázquez (eds.), Tendencias emergentes en educación con TIC, Barcelona: Editorial Espiral, pp. 277–320.
Fernández-Lansac V., Crespo López M., Cáceres R., Rodríguez-Poyo M. (2012). “Resiliencia en cuidadores de personas con demencia: estudio preliminar,” Revista Española de Deriatría y Gerontología, vol. 47, no. 3, pp. 102–109, doi:10.1016/j.regg.2011.11.004
Fletcher D., Sarkar M. (2013). “Psychological Resilience: A Review and Critique of Definitions, Concepts, and Theory,” European Psychologist, vol. 18, no. 1, pp. 12–23, doi:10.1027/1016-9040/a000124.
Friedman E.M., Hayney M., Love G.D., Singer B.H., Ryff C.D. (2007). “Plasma Interleukin-6 and Soluble IL-6 Receptors Are Associated with Psychological Well-being in Aging Women,” Health Psychology, vol. 26, no. 3, pp. 305–313, https://doi.org/10.1037/0278-6133.26.3.305
Fumaz C.R., Ayestaran A., Perez-Alvarez N., Muñoz-Moreno J.A., Moltó J., Ferrer M.J., Clotet B. (2015). “Resilience, Ageing, and Quality of Life in Long-term Diagnosed HIV-infected Patients,” AIDS Care, vol. 27, no. 11, pp. 1396–1403, doi:10.1080/09540121.2015.1114989
García-Betances R.I., Arredondo Waldmeyer M.T., Fico G., Cabrera-Umpiérrez M.F. (2015). “A Succinct Overview of Virtual Reality Technology Use in Alzheimer’s Disease,” Frontiers in Aging Neuroscience, vol. 7, art. 80, doi:10.3389/fnagi.2015.00080
Hildon Z., Montgomery S.M., Blane D., Wiggins R.D., Netuveli G. (2009). “Examining Resilience of Quality of Life in the Face of Health-related and Psychosocial Adversity at Older Ages: What is “Right” About the Way We Age?” The Gerontologist, vol. 50, no. 1, pp. 36–47, doi:10.1093/geront/gnp067
Ionescu D.F., Niciu M.J., Mathews D.C., Richards E.M., Zarate Jr, C.A. (2013). “Neurobiology of Anxious Depression: A Review,” Depression and Anxiety, vol. 30, no. 4, pp. 374–385, doi:10.1002/da.22095
Irazoki E., Contreras-Somoza L.-M., Toribio-Guzmán J.-M., Jenaro-Río C., van der Roest H., Franco-Martín M.A. (2020). “Technologies for Cognitive Training and Cognitive Rehabilitation for People With Mild Cognitive Impairment and Dementia: A Systematic Review,” Frontiers in Psychology, vo. 11, pp. 1–17, doi:10.3389/fpsyg.2020.00648
Jiménez Ambriz M.G. (2011). “La resiliencia, el tesoro de las personas mayors,” Revista Española de Geriatría y Gerontología, vol. 46, no. 2, pp. 59–60, doi:10.1016/j.regg.2010.12.002
Kato H., Billinghurst M. (1999). “Marker Tracking and HMD Calibration for a Video-based Augmented Reality Conferencing System,” [in:] Proceedings 2nd IEEE and ACM International Workshop on Augmented Reality (IWAR’99), Los Alamitos (CA): IEEE Computer Society, pp. 85–94, doi:10.1109/IWAR.1999.803809
Kivipelto M., Mangialasche F., Ngandu T. (2018). “Lifestyle Interventions to Prevent Cognitive Impairment, Dementia and Alzheimer Disease,” Nature Reviews Neurology, vol. 14, no. 11, pp. 653–666, doi:10.1038/s41582-018-0070-3
Lee L., Kim M.J., Hwang W. (2019). “Potential of Augmented Reality and Virtual Reality Technologies to Promote Wellbeing in Older Adults,” Applied Sciences, vol. 9, no. 17, art. 3556, doi:10.3390/app9173556
Lens-Fitzgerald M. (2009). “Augmented Reality Hyper Cycle,” https://www.perey.com/MobileARSummit/Layar-Was-there-movement-on-the-AR-Hype-Cycle.pdf [access: 10.01.2024].
Luthar S.S., Cicchetti D., Becker B. (2000). “The Construct of Resilience: A Critical Evaluation and Guidelines for Future Work,” Child Development, vol. 71, no. 3, pp. 543–562, doi:10.1111/1467-8624.00164
Martínez M., Méndez C., Ballesteros B. (2004). “Características espirituales y religiosas de pacientes con cáncer que asisten al Centro Javeriano de Oncología,” Universitas Psychologica, vol. 3, no. 2, pp. 231–246.
Meléndez J.C., Satorres E., Redondo R., Escudero J., Pitarque A. (2018). “Wellbeing, Resilience, and Coping: Are There Differences between Healthy Older Adults, Adults with Mild Cognitive Impairment, and Adults with Alzheimer-type Dementia?” Archives of Gerontology and Geriatrics, vol. 77, pp. 38–43, doi:10.1016/j.archger.2018.04.004
Mytko J.J., Knight S.J. (1999). “Body, Mind and Spirit: Towards the Integration of Religiosity and Spirituality in Cancer Quality of Life Research,” Psycho-Oncology, vol. 8, no. 5, pp. 439–450, doi:10.1002/(sici)1099-1611(199909/10)8:5<439::aid-pon421>3.0.co;2-l
Navas C., Villegas H. (2006). “Espiritualidad y salud,” Revista Ciencias de la Educación, vol. 1, no. 27, pp. 29–45.
Ng Y., Flora M., Ho F., Ip P., Fu K. (2019). “Effectiveness of Virtual and Augmented Reality-enhanced Exercise on Physical Activity, Psychological Outcomes, and Physical Performance: A Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Controlled Trials,” Computers in Human Behavior, vol. 99, pp. 278–291, doi:10.1016/j.chb.2019.05.026
Papastefanakis E., Miliotis T., Perissinaki I., Kyriklaki A., Gargeraki A., Peteinaraki E., Simos P., Panagiotakis S., Maniorou K., Vgontzas A. (2011). "Savion: an interactive cognitive enhancement software for the elderly", [in:] PETRA '11: Proceedings of the 4th International Conference on PErvasive Technologies Related to Assistive Environments, May 2011, art. 49, pp. 1–7, doi:10.1145/2141622.2141680
Pensosi V., Villamía B. (2012). Proyectos de la Fundación Orange a favor de las personas con barreras de comunicación. Repositorio Universidade da Coruña, http://hdl.handle.net/2183/13211
Pidgeon A., Rowe N., Magyar H., Stapleton P., Lo B. (2014). “Examining Characteristics of Resilience among University Students: An International Study,” Journal of Social Sciences, vol. 2, no. 11, pp. 14–22, doi:10.4236/jss.2014.211003
Quintana E., Favela J. (2012). “Augmented Reality Annotations to Assist Persons With Alzheimer’s and Their Caregivers,” Personal and Ubiquitous Computing, vol. 17, pp. 1105–1116, doi:10.1007/s00779-012-0558-6
Radbruch L., Payne S. (2009). “White Paper on Standards and Norms for Hospice and Palliative Care in Europe: Part 1,” European Journal of Palliative Care, vol. 16, no. 6, pp. 278–289.
Reich J.W., Zautra A.J., Hall J.S. (eds.) (2020). Handbook of Adult Resilience, New York: Guilford Press.
Rice R. (2009). “Augmented Vision and the Decade of Ubiquity,” http://curiousraven.com/future-vision/2009/3/20/augmented-visionand-the-decade-ofubiquity.html
Richardson G.E. (2002). “The Metatheory of Resilience and Resiliency,” Journal of Clinical Psychology, vol. 58, no. 3, pp. 307–321, doi:10.1002/jclp.10020
Rickenbach E.H., Condeelis K.L., Haley W.E. (2015). “Daily Stressors and Emotional Reactivity in Individuals with Mild Cognitive Impairment and Cognitively Healthy Controls,” Psychology and Aging, vol. 30, no. 2, pp. 420–431, doi:10.1037/a0038973
Rojas Marcos L. (2010). Superar la adversidad. El poder de la resiliencia, Madrid: Espasa.
Rotter J.B. (1966). “Generalized Expectancies for Internal versus External Control of Reinforcement,” Psychological Monographs. General and Applied, vol. 80, no. 1, pp. 1–28, https://doi.org/10.1037/h0092976
Rutter M. (1985). “Resilience in the Face of Adversity: Protective Factors and Resistance to Psychiatric Disorder,” The British Journal of Psychiatry, vol. 147, no. 6, pp. 598–611, doi:10.1192/bjp.147.6.598
Ryff C.D., Keyes C.L.M. (1995). “The Structure of Psychological Well-being Revisited,” Journal of Personality and Social Psychology, vol. 69. no. 4, pp. 719–727, https://doi.org/10.1037/0022-3514.69.4.719
Smith C., Dobbins C., Wallston K. (1991). “The Mediational Role of Perceived Competence in Psychological Adjustment to Rheumatoid Arthritis,” Journal of Applied Social Psychology, vol. 21, pp. 1218–1244, doi:10.1111/j.1559-1816.1991.tb00467.x
Thoresen C.E. (1998). “Spirituality, Health, and Science: The Coming Revival?” [in:] S. Roth-Roemer, S.R. Kurpius, C. Carmin (eds.), The Emerging Role of Counseling Psychology in Health Care, New York: W.W. Norton & Co., pp. 409–431.
Torralba F. (2004). “Necesidades espirituales del ser humano. Cuestiones preliminares,” Labor Hospitalaria, no. 271, pp. 7–16.
Troy A.S., Mauss I.B. (2011). “Resilience in the Face of Stress: Emotion Regulation as a Protective Factor,” [in:] S.M. Southwick, B.T. Litz, D. Charney, M.J. Friedman (eds.), Resilience and Mental Health: Challenges Across the Lifespan, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 30–44.
Valenzuela M.J., Sachdev P. (2006). “Brain Reserve and Dementia: A Systematic Reviewm” Psychological Medicine, vol. 36, no. 4, pp. 441–454, doi:10.1017/S0033291705006264
Vanistendael S. (1997). La resiliència o el realisme de l’esperança, Barcelona: Claret.
Wallston B.D., Wallston K.A. (1978). “Locus of Control and Health: A Review of the Literature,” Health Education Monographs, vol. 6, no. 2, pp. 107–117, doi:10.1177/109019817800600102
Zheng H., Li J., Salmon C., Theng Y. (2020). “The Effects of Exergames on Emotional Well-being of Older Adults,” Computers in Human Behavior, vol. 110, art. 106383, doi:10.1016/j.chb.2020.106383
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Yago Lavandeira Amenedo
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 457
Liczba cytowań: 0
