Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Studia Paedagogica Ignatiana

Podstawa programowa jako szansa wspierania profilaktyki zachowań ryzykownych uczniów szkoły podstawowej w świetle koncepcji resilience
  • Strona domowa
  • /
  • Podstawa programowa jako szansa wspierania profilaktyki zachowań ryzykownych uczniów szkoły podstawowej w świetle koncepcji resilience
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 26 Nr 2 (2023): Pedagodzy o nowych uzależnieniach /
  4. Artykuły i Rozprawy

Podstawa programowa jako szansa wspierania profilaktyki zachowań ryzykownych uczniów szkoły podstawowej w świetle koncepcji resilience

Autor

  • Edyta Sielicka Uniwersytet Szczeciński, Instytut Pedagogiki https://orcid.org/0000-0002-8704-9290

DOI:

https://doi.org/10.12775/SPI.2023.2.003

Słowa kluczowe

koncepcja resilience, profilaktyka szkolna, uzależnienia, zachowania ryzykowne, podstawa programowa

Abstrakt

Skuteczność profilaktyki uzależnień, kierowanej do dzieci i młodzieży, wydaje się obecnie budzić wiele emocji i prowokować do weryfikowania jej teoretycznych źródeł. Rezygnacja z profilaktyki defensywnej na rzecz profilaktyki pozytywnej wydaje się być w edukacji procesem już dokonanym, jednak niewystarczającym. Interesującym podejściem do procesu przeciwdziałania uzależnieniom dzieci i młodzieży jest koncepcja resilience. Zakłada ona indywidualną i swoistą odporność osoby, która wpływa na jej pozytywną adaptację lub trwanie w sytuacjach przeciwności i trudności, które uznane są za ryzykowane dla jej właściwego funkcjonowania. Jednocześnie niska wiedza dzieci i młodzieży na temat uzależnień, wzrost zagrożeń wynikających z zażywania przez młodych ludzi substancji i podejmowania działań uzależniających przekonują, że to właśnie szkoła powinna być jednym z pierwszych ogniw systemowych rozwiązań w zakresie wsparcia i profilaktyki. Mając to na uwadze, autorka dokonała analizy podstawy programowej kształcenia ogólnego dla uczniów klasy IV–VII szkoły podstawowej pod kątem weryfikacji celów i treści kształcenia w niej zawartych w odniesieniu do przyjętych wskaźników budowania postawy resilience u uczniów. Uzyskane wyniki obrazują brak spójności i powiązań pomiędzy poszczególnymi celami i treściami kształcenia, co wskazuje na niski potencjał szkoły w świadomym projektowaniu treści edukacyjnych wzmacniających indywidualne zasoby odpornościowe uczniów.

Bibliografia

Ahern N.R., Kiehl E.M., Lou Sole M., Byers J. (2006). A Review of Instruments Measuring Resilience, „Issues in Comprehensive Pediatric Nursing”, t. 29, nr 2, s. 103–125, doi:10.1080/01460860600677643.

Block J.H., Block J. (1980). The Role of Ego-Control and Ego-Resiliency in the Origination of Behavior, [w:] W.A. Collins (red.), Development of Cognition, Affect, and Social Relations (The Minnesota Symposia on Child Psychology, vol. 13), London–New York: Psychology Press, Taylor & Francis Group, s. 39–101, doi:10.4324/9781315803029.

Block J.H., Kremen A.M. (1996). IQ and Ego-Resiliency: Conceptual and Empirical Connections and Separateness, „Journal of Personality and Social Psychology”, t. 70, nr 2, s. 346–361, doi: 10.1037//0022-3514.70.2.349.

Borucka A., Ostaszewski K. (2008). Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia, „Medycyna Wieku Rozwojowego”, t. 12, nr 2, cz. 1, s. 587–597.

Borucka A., Pisarska A. (2012). Koncepcja resilience – czyli jak pomóc dzieciom i młodzieży z grup podwyższonego ryzyka, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.

Cicchetti D., Garmezy N.(1993). Prospects and Promises in the Study of Resilience, „Development and Psychopathology”, t. 5, nr 4, s. 497–502, doi:10.1017/S0954579400006118.

Emery R.E., Forehand R. (1996). Parental Divorce and Children’s Well-Being: A Focus on Resilience, [w:] R.J. Haggerty, L.R. Sherrod, N. Garmezy, Rutter M. (red.), Stress, Risk, and Resilience in Children and Adolescents: Processes, Mechanisms, and Interventions, Cambridge: Cambridge University Press, s. 64–99.

Folke C., Carpenter S.R., Walker B., Scheffer M., Chapin T., Rockström J. (2010). Resilience Thinking Integrating Resilience, Adaptability and Transformability, „Ecology and Society”, t. 15, nr 4, art. 20, doi:10.5751/ES-03610-150420.

Friborg O., Hjemdal O., Rosenvinge J.H., Martinussen M. (2003). A New Rating Scale for Adult Resilience: What are the Central Protective Resources Behind Healthy Sdjustment?, „International Journal of Methods in Psychiatric Research”, t. 12, nr 2, s. 65–76, doi: 10.1002/mpr.143.

Garmezy N. (1985). Stress-resistant Children: The Search for Protective Factors, [w:] J.E. Stevenson (red.), Recent Research in Developmental Psychopathology (Journal of Child Psychology and Psychiatry Book Supplement, nr 4), Oxford: Pergamon Press, s. 213–233.

Garmezy N. (1993). Children in Poverty: Resilience Despite Risk, „Psychiatry”, t. 56, nr 1, s. 127–136. doi:10.1080/00332747.1993.11024627.

Herrman H., Stewart D.E., Diaz-Granados N., Berger E.L., Jackson B., Yuen T. (2011). What is Resilience?, „The Canadian Journal of Psychiatry”, t. 56, nr 5, s. 258–265, doi:10.1177/070674371105600504.

Heszen I., Sęk H. (2007). Psychologia zdrowia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Holling C.S. (1973). Resilience and Stability of Ecological Systems, „Annual Review of Ecology and Systematics”, t. 4, nr 1, s. 1–23, doi:10.1146/annurev.es.04.110173.000245.

Junik W. (red). (2011). Resilience. Teoria – badania – praktyka, Warszawa: Parpamedia. Wydawnictwo Edukacyjne.

Kania S. (2016). Analiza transakcyjna w budowaniu klimatu szkoły – w poszukiwaniu pozytywnej profilaktyki zachowań ryzykownych, „Edukacyjna Analiza Transakcyjna”, nr 5, s. 111–121, doi:10.16926/eat.2016.05.07.

Kołodziej-Zaleska A., Przybyła-Basista H. (2018). Ego-resiliency jako zasób osobisty – narzędzie pomiaru i jego wykorzystanie w badaniach interdyscyplinarnych, „Czasopismo Psychologiczne”, t. 24, nr 1, s. 159–170, doi:10.14691/CPPJ.24.1.159.

Luthar S.S., Cicchetti D. (2000). The Construct of Resilience: Implications for Interventions and Social Policies, „Development and Psychopathology”, t. 12, nr 4, s. 857–885, doi:10.1111/1467-8624.00164.

Makaruk K., Włodarczyk J., Skoneczna P. (2019). Problematyczne używanie internetu przez młodzież. Raport z badań. Warszawa: Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.

Masten A.S. (2014). Global Perspectives on Resilience in Children and Youth, „Child Development”, t. 85, nr 1, s. 6–20, doi:10.1111/cdev.12205.

Masten A.S., Best K.M., Garmezy N. (1990). Resilience and Development: Contributions from the Study of Children Who Overcome Adversity, „Development and Psychopathology”, t. 2, nr 4, s. 425–444, doi:10.1017/S0954579400005812.

Mellibruda J. (1997). Psycho-bio-społeczna koncepcja uzależnienia od alkoholu, „Alkoholizm i Narkomania”, t. 3, nr 28, s. 277–306.

Michel M. (2014). Wzmacnianie czynników chroniących w tworzeniu bezpiecznej przestrzeni szkoły w programach liderów rówieśniczych w kontekście koncepcji resilience, „Resocjalizacja Polska”, nr 6, s. 101–120.

Ostaszewski K. (2014). Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience, Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. 2017, poz. 356).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. 2017, poz. 703).

Rutter M. (1987). Psychosocial Resilience and Protective Mechanisms, „American Journal of Orthopsychiatry”, t. 57, nr 3, s. 316–331, doi:10.1111/j.1939-0025.1987.tb03541.x.

Rutter M. (1993). Resilience: Some Conceptual Considerations, „Social Work”, t. 14, nr 8, s. 626–631, doi:10.1016/1054-139x(93)90196-v.

Rutter M. (2000). Resilience Reconsidered: Conceptual Considerations, Empirical Findings, and Policy Implications, [w:] J.P. Shonkoff, S.J. Meisels (red.), Handbook of Early Childhood Intervention, Cambridge: Cambridge University Press, s. 651–682, doi:10.1017/CBO9780511529320.030.

Rutter M. (2006). Implications of Resilience Concepts for Scientific Understanding, „Annals of the New York Academy of Sciences”, t. 1094, nr 1, s. 1–12, doi:10.1196/annals.1376.002.

Sierosławski J. (2020). Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną. Raport z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2019 r. Europejski program badań ankietowych w szkołach ESPAD, Warszawa: Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Instytut Psychiatrii i Neurologii.

Skuza A., Pierścińska-Maruszewska A. (2014). Klimat społeczny szkoły jako jeden z czynników chroniących – wzmacniających oddziaływania profilaktyczne (w kontekście koncepcji resilience), „Resocjalizacja Polska”, nr 6, s. 89–100.

Southwick S.M., Bonanno G.A., Masten A.S., Panter-Brick C., Yehuda R. (2014). Resilience Definitions, Theory, and Challenges: Interdisciplinary Perspectives, „European Journal of Psychotraumatology”, t. 5, nr 1, art. 25338, doi:10.3402/ejpt.v5.25338.

Szymańska J. (2015). Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.

Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. 2016, poz. 59).

Walker B., Holling C.S., Carpenter S.R., Kinzig A. (2004). Resilience, Adaptability and Transformability in Social-ecological Systems, „Ecology and Society”, t. 9, nr 2, doi:10.5751/ES-00650-090205.

Werner E.E. (1989). High‐risk Children in Young Adulthood: A Longitudinal Study from Birth to 32 Years, „American Journal of Orthopsychiatry”, t. 59, nr 1, s. 72–81, doi:10.1111/j.1939-0025.1989.tb01636.x.

Werner E.E. (1995). Resilience in Development, „Current Directions in Psychological Science”, t. 4, nr 3, s. 81–84, doi:10.1111/1467-8721.ep1077232.

Wojcieszek M.R., Piekarz I., Maciaszek S., Wojcieszek K.A. (2021). Summative Evaluation of the “Debate” Programme for Alcohol Related Problems Prevention – Pilot Study, „Alcoholism and Drug Addiction / Alkoholizm i Narkomania”, t. 34, nr 1, s. 51–68, doi:10.5114/ain.2021.107710.

Wysocka E. (2012). Koncepcja „resilience” jako podstawa teoretyczna identyfikacji zaburzeń w przystosowaniu i działań profilaktycznych, [w:] B. Urban, M. Konopczyński (red.), Profilaktyka i probacja w środowisku, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Netografia

https://www.kbpn.gov.pl/portal?id=1768880 [dostep: 20.02.2023].

https://www.parpa.pl/index.php/badania-i-informacje-statystyczne/raporty-z-badan [dostęp: 22.02.2023].

https://www.uzaleznieniabehawioralne.pl/do-pobrania/ [dostęp: 20.02.2023].

www.resiliencecenter.com [dostęp: 22.02.2023].

Studia Paedagogica Ignatiana

Pobrania

  • PDF (English)
  • PDF

Opublikowane

2023-06-29

Jak cytować

1.
SIELICKA, Edyta. Podstawa programowa jako szansa wspierania profilaktyki zachowań ryzykownych uczniów szkoły podstawowej w świetle koncepcji resilience. Studia Paedagogica Ignatiana [online]. 29 czerwiec 2023, T. 26, nr 2, s. 67–85. [udostępniono 5.7.2025]. DOI 10.12775/SPI.2023.2.003.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 26 Nr 2 (2023): Pedagodzy o nowych uzależnieniach

Dział

Artykuły i Rozprawy

Licencja

Prawa autorskie (c) 2023 Edyta Sielicka

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:

jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.

Udziela Uniwersytetowi  Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji: 
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.

Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.

Polityka prywatności

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 630
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

koncepcja resilience, profilaktyka szkolna, uzależnienia, zachowania ryzykowne, podstawa programowa
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa