Znaczenie diagnozy Opiniodawczych Zespołów Sądowych Specjalistów w sprawach nieletnich uzależnionych od internetu i gier komputerowych oraz ujawniających cechy nieprzystosowania społecznego
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2023.2.002Słowa kluczowe
nieprzystosowanie społeczne, uzależnienie od internetu, uzależnienie od gier komputerowych, system resocjalizacji nieletnich, opiniodawczy zespół sadowych specjalistów, diagnoza nieletnichAbstrakt
W artykule podjęto analizy dotyczące znaczenia diagnozy Opiniodawczych Zespołów Sądowych Specjalistów (OZSS) wobec nieletnich uzależnionych od internetu oraz gier komputerowych i ujawniających cechy nieprzystosowania społecznego. Celem artykułu jest ocena znaczenia diagnozy dokonywanej w OZSS w przypadku nieletnich ujawniających takie symptomy. Badania oparto na metodzie indywidualnych przypadków – do analizy wybrano dwie opinie spośród nielicznych w tej tematyce. Zastosowano technikę analizy dokumentów – opinii OZSS. Głównym problemem było rozpoznanie roli OZSS w dokonywaniu diagnozy i projektowaniu oddziaływań wobec nieletnich z przejawami demoralizacji i nakładającego się uzależnienia od internetu i gier komputerowych. Dokonane analizy pozwoliły rozpoznać przyczyny nieprawidłowego zachowania nieletnich, wychwycić mechanizmy zaburzeń oraz dobrać wobec nich adekwatne środki.
Bibliografia
Andrzejewski M. (2022). Rola OZSS w sprawach nieletnich, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka”, t. 21, nr 2, s. 135–157.
Bednarek J., Andrzejewska A. (red.) (2009). Cyberświat – możliwości i zagrożenia, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Bębas S. (2012). Patologie i zagrożenia w sieci, [w:] S. Bębas, J. Plis, J. Bednarek (red.), Patologie w cyberświecie, Radom: Wydawnictwo WSH, s. 329–345.
Bojarski T., Skrętowicz E. (2011). Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz. Warszawa: LexisNexis.
Eichstaedt K. (2008). Postępowanie przed sądem w sprawach nieletnich, Warszawa: Difin.
Felisiak M., Omyła-Rudzka M. (2022). Zainteresowania i aktywności, [w:] M. Grabowska, M. Gwiazda (red.), Młodzież 2021. Opinie i diagnozy, nr 49, Warszawa: CBOS, s. 175–207.
Griffiths M. (1998). Internet Addiction: Does It Really Exist?, [w:] J. Gackenbach (red.), Psychology and the Internet: Intrapersonal, Interpersonal and Transpersonal Applications, New York: Academic Press, s. 61–75.
Griffiths M. (2004). Gry i hazard. Uzależnienia w okresie dorastania, przeł. A. Sawicka-Chrapkowicz, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Grzegorzewska M. (1959). Pedagogika specjalna, Warszawa: Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej.
Grzegorzewska I., Cierpiałkowska L. (2018). Uzależnienia behawioralne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Grześkowiak K., Krukowski A., Patulski W., Warzocha E. (1984). Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz, Warszawa: Wolters Kluwer.
Izdebska J. (2008). Media elektroniczne – kreujące obraz rodziny i dziecka, Białystok: Trans Humana.
Jessor R. (2014). Problem Behavior Theory: A Half-Century of Research on Adolescent Behavior and Development, [w:] R.M. Lerner, A.C. Petersen, R.K. Silbereisen, J. Brooks-Gunn (red.), The Developmental Science of Adolescence: History Through Autobiography, New York–London: Psychology Press, s. 239–256.
Jezierska J., Siemionow J. (2020). Teoretyczne i praktyczne wymiary procesu resocjalizacji nieletnich, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Jędrzejko M.Z., Rosik B.P., Kowalski M. (2015). Dlaczego i jak ludzie się uzależniają i co z tym dalej będzie, [w:] M.Z. Jędrzejko, M. Kowalski, B.P. Rosik (red.), Uzależnienia behawioralne. Wybrane aspekty, Pułtusk–Wawrszawa: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, s. 313–337.
Kaliszewska K. (2005). Psychologiczna charakterystyka zjawiska nadmiernego używania internetu, „Edukacja. Badania. Studia. Innowacje”, nr 4(92), s. 115–125.
Kaliszewska K. (2007). Nadmierne używanie internetu. Charakterystyka psychologiczna, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Klaus W. (2009). Dziecko przed sądem. Wymiar sprawiedliwości wobec przestępczości młodszych nieletnich, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Klimczak M. (2012). Uzależnienie młodzieży od internetu jako problem wychowawczy i moralny, Olsztyn: Studio Poligrafii Komputerowej „SQL”.
Kołakowska-Przełomiec H. (1978). Środowisko rodzinne w świetle badań kryminologicznych, [w:] J. Jasiński (red.), Zagadnienia nieprzystosowania społecznego i przestępczości w Polsce, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, s. 319–343.
Kołakowska-Przełomiec H. (1990). Nieletni sprawcy zbrodni (początki kariery przestępczej), Warszawa: Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego.
Konaszewski K., Kwadrans Ł. (2018). Zasoby osobiste młodzieży nieprzystosowanej społecznie. Uwarunkowania środowiskowe, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Konopczyński M. (2006). Metody twórczej resocjalizacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Konopczyński M. (2014). Pedagogika resocjalizacyjna. W stronę działań kreujących. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Konopnicki J. (1971). Niedostosowanie społeczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Makowski A. (1994). Niedostosowanie społeczne młodzieży i jej resocjalizacja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Majchrzak P., Ogińska-Bulik N. (2010). Uzależnienie od Internetu, Łódź: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej.
Nieuciński S. (1985). Psychologiczna diagnoza a ekspertyza psychologiczna dla potrzeb sądu. Analiza makrostrukturalna, [w:] Diagnoza psychologiczna rozpoznawana przez sądy rodzinne. Materiały na sympozjum, Kraków: Instytut Badania Prawa Sądowego, Instytut Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Sąd Wojewódzki w Krakowie, s. 128–152.
Ogińska-Bulik N. (2010). Uzależnienie od czynności. Mit czy rzeczywistość? Warszawa: Difin.
Opora R. (2016). Ewolucja niedostosowania społecznego jako rezultat zmian w zakresie odporności psychicznej i zniekształceń poznawczych, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Opora R., Piechowicz M., Jezierska J. (2017). Współczesne modele i strategie resocjalizacji, Warszawa: Difin.
Ostaszewski P. (2010). Opinie diagnostyczne w sprawach nieletnich, https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2018/08/IWS_Ostaszewski-P._145_Nieletni-opinie-diagnostyczne.pdf [dostęp: 11.04.2023].
Ostrihańska Z. (1997). Losy uczniów nieprzystosowanych społecznie, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Ostrowska K. (2008). Pedagogika resocjalizacyjna. W kierunku nowej specjalności psychologii, Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne „Fraszka”.
Ostrowska K., Milewska E. (1986). Diagnozowanie psychologiczne w kryminologii. Przewodnik metodyczny, Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Paszkiewicz A. (2015). Warunki skutecznej pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą niedostosowanymi społecznie, Warszawa: Difin.
Pospiszyl K., Żabczyńska E. (1985). Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pytka L. (1993). Nieprzystosowanie społeczne i jego odmiany, [w:] W. Pomykało (red.), Encyklopedia pedagogiczna, Warszawa: Fundacja Innowacja, s. 453–457.
Pytka L. (2000). Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i metodyczne, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Pytka, L., Zacharuk T. (1998). Zaburzenia przystosowania społecznego dzieci i młodzieży. Aspekty diagnostyczne i terapeutyczne, Siedlce: Wydawnictwa Uczelniane Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej.
Pytka L., Zacharuk T. (2014). Zaburzenia przystosowania społecznego: elementy pedagogiki reintegracyjnej i edukacji inkluzyjnej, Siedlce: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego.
Pyżalski J. (2012). Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Rode D., Dukała K., Kabzińska J., Zalewska-Łunkiewicz K. (2020). Kliniczna psychologia sądowa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rowicka M. (2015). Uzależnienia behawioralne. Terapia i profilaktyka, Warszawa: Fundacja Praesterno.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 sierpnia 2001 r. w sprawie organizacji i zakresu działania rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych (Dz.U. 2001, nr 97 poz. 1063), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20010971063 [dostęp: 22.05.2023].
Siemionow J. (2011). Niedostosowanie społeczne nieletnich. Działania, zmiana, efektywność, Warszawa: Difin.
Siemionow J. (2022). Resocjalizacja młodzieży niedostosowanej społecznie jako proces wspierania rozwoju psychospołecznego oraz kształtowania potencjałów, Warszawa: Difin.
Sokołowska A. (1977). Psychologiczna ekspertyza sądowa w sprawach dzieci i młodzieży, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Stańdo-Kawecka B. (2000). Prawne podstawy resocjalizacji, Kraków: Kantor Wydawniczy „Zakamycze”.
Strzembosz A. (1984). Postępowanie w sprawach nieletnich w prawie polskim, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Tao R., Ying L., Yue XD., Hao X. (2007). Internet Addiction: Exploration and Intervention, Shanghai: Shanghai People’s Press.
Taper A. (2010). Gry komputerowe – nowe źródło patologii zaburzeń wśród dzieci i młodzieży, [w:] M. Jędrzejko, D. Sarzała (red.), Człowiek i uzależnienia, Pułtusk–Warszawa: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, s. 167–193.
Taper A., Klimczak J. (2010). Świat gier komputerowych i sieciowych, [w:] J. Klimczak, M. Jędrzejko (red.), Człowiek w wielkiej sieci (nowe multimedia – źródło zaburzeń wychowawczych i uzależnień), Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Fundacja Pedagogium, s. 81–117.
Urban B. (2000). Zachowania dewiacyjne młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Urban B. (2001). Pedagogika osób niedostosowanych społecznie, [w:] W. Dykcik (red.), Pedagogika specjalna, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 301–310.
Urban B. (2008), Zaburzenia w zachowaniu i niedostosowanie społeczne w świetle współczesnych wyników badań, [w:] B. Urban, J.M. Stanik (red.), Resocjalizacja, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 136–167.
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. 2010, nr 33, poz. 178), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19820350228/U/D19820228Lj.pdf, [dostęp: 2.02.2023].
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów (Dz.U. 2015, poz. 1418), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150001418 [dostęp: 2.02.2023].
Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, nieletnich (Dz.U. 2022, poz. 1700), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20220001700/U/D20221700Lj.pdf [dostęp: 2.02.2023 r.].
Witucki B. (2022). Funkcja ochronna i prewencyjna opinii OZSS w wypadku zagrożenia dobra dziecka, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka”, t. 21, nr 2, s. 35–56.
Woźniakowska-Fajst D. (2010). Nieletnie. Niebezpieczne, niegrzeczne, niegroźne?, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Włodarczyk-Madejska J. (2017). Efektywność opiniodawczych zespołów sądowych specjalistów, Warszawa: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2021/11/2017_Analizy-416-JWlodarczyk-Madejska-Efektywnosc-OZSS.pdf [dostęp: 22.05.2023].
Włodarczyk-Madejska J. (2018a). Efektywność opiniodawczych zespołów sądowych specjalistów, „Prawo w Działaniu”, t. 33, s. 242–296.
Włodarczyk-Madejska J. (2018b). Współpraca sądu dla nieletnich z instytucjami pomocniczymi w procesie orzekania, „Archiwum Kryminologii”, t. 40, s. 153–219.
Włodarczyk-Madejska J. (2019). Zbieranie danych o nieletnim w praktyce polskich sądów, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego”, t. 53, s. 183–198.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 października 2015 r., (U 6/13), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150001784 [dostęp: 22.05.2023].
Young K. (1998). Caught in the Net, New York: John Wiley & Sons.
Young K.S., Yue X.D., Ying L. (2017). Oszacowanie występowania i etiologiczne modele uzależnienia od Internetu, [w:] K.S. Young, C. Nabucco de Abreau (red.), Uzależnienie od internetu. Profilaktyka, diagnoza, terapia. Poradnik dla terapeutów i lekarzy, przeł. M. Jastrzębski, Zamość: Fundacja Dolce Vita, s. 17–34.
Woronowicz B.T. (2009). Uzależnienia. Geneza, terapia, powrót do zdrowia, Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.
Wysocka E. (2008). Diagnoza w resocjalizacji. Obszary problemowe i modele rozwiązań w ujęciu psychopedagogicznym, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 1 lutego 2016 r. w sprawie standardów metodologii opiniowania w opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów (Dz. Urz. 2016, poz. 76 z późn. zm.), https://www.infor.pl/akt-prawny/U06.2016.013.0000076,metryka,zarzadzenie-ministra-sprawiedliwosci-w-sprawie-ustalenia-standardow-metodologii-opiniowania-w-opiniodawczych-zespolach-sadowych-specjalistow.html [dostęp: 2.02.2023 r.].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Lidia Wawryk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 554
Liczba cytowań: 0
