Doświadczenie agresji rówieśniczej jako zjawisko niejednorodne. Analiza klas latentnych
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2022.4.003Słowa kluczowe
agresja rówieśnicza, adolescenci, analiza klas latentnych, profilaktyka, cyberagresja, agresja tradycyjnaAbstrakt
Agresja jest wpisana w relacje rówieśnicze. Jednak nasilona i realizowana w sposób systematyczny, niesie ze sobą negatywne skutki dla prawidłowego rozwoju psychospołecznego. Głównym celem badań było wyłonienie wśród uczniów klas ze względu na podobieństwo w zakresie doświadczania poszczególnych form i przejawów agresji rówieśniczej. Dane zgromadzono za pomocą autorskiego kwestionariusza, z którego do analizy użyto 10 pytań tworzących wskaźniki doświadczanej agresji (pięć form, po dwa przejawy). W badaniu wzięło udział 1050 uczniów gimnazjum (po 525 chłopców i dziewcząt) w wieku 13 i 14 lat. Uczniowie najczęściej doświadczali agresji werbalnej i relacyjnej, a najrzadziej przejawów agresji seksualnej. Chłopcy częściej informowali o doświadczaniu agresji fizycznej i werbalnej (bycie wyzywanym), a dziewczęta o doświadczeniu plotkowania na swój temat i cyberagresji (obraźliwe komentarze). Wykorzystując Analizę Klas Latentnych, poddano analizie model z sześcioma klasami: Wszystkie wskaźniki niskie, Wysoka werbalna i relacyjna, Wysoka fizyczna i werbalna, Wysokie wszystkie poza seksualną, Wysokie wszystkie wskaźniki oraz Wysoka seksualna, cyber i relacyjna. Uzyskane rezultaty pokazują, że zjawisko agresji rówieśniczej nie jest homogeniczne, a projektowanie działań profilaktycznych powinno uwzględniać specyfikę doświadczeń jej ofiar.
Bibliografia
Arango A., Opperman K.J., Gipson P.Y., King C.A. (2016). “Suicidal Ideation and Suicide Attempts Among Youth Who Report Bully Victimization, Bully Perpetration and/or Low Social Connectedness,” Journal of Adolescence, vol. 51, no. 1, pp. 19–29, doi:10.1016/j.adolescence.2016.05.003
Arango C., Díaz-Caneja C.M., McGorry P.D., Rapoport J., Sommer I.E., Vorstman J.A., … Carpenter W. (2018). “Preventive Strategies for Mental Health,” The Lancet Psychiatry, vol. 5, no. 7, pp. 591–604. doi:10.1016/S2215-0366(18)30057-9
Ashrafi A., Feng C.X., Neudorf C., Alphonsus K.B. (2020). “Bullying Victimization among Preadolescents in a Community-based Sample in Canada: A Latent Class Analysis,” BMC Research Notes, vol. 13, no. 1, pp. 138, doi:10.1186/s13104-020-04989-4
Baron R.A., Richardson D.R. (1994). Human Aggression, 2nd ed., New York: Plenum Press.
Basile K.C., DeGue S., Jones K., Freire K., Dills J., Smith S.G., Raiford J.L. (2016). STOP SV: A Technical Package to Prevent Sexual Violence, Atlanta: National Center for Injury Prevention and Control, Centers for Disease Control and Prevention.
Bergman L.R., Wångby M. (2014). “The Person-oriented Approach: A Short Theoretical and Practical Guide,” Eesti Haridusteaduste Ajakiri. Estonian Journal of Education, vol. 2, no. 1, pp. 29–49, doi:10.12697/eha.2014.2.1.02b
Björkqvist K. (2018). “Gender Differences in Aggression,” Current Opinion in Psychology, vol. 19, pp. 39–42. doi:10.1016/j.copsyc.2017.03.030
Bradshaw C.P., Waasdorp T.E., O’Brennan L.M. (2013). “A Latent Class Approach to Examining Forms of Peer Victimization,” Journal of Educational Psychology, vol. 105, no. 3, pp. 839–849, doi:10.1037/a0032091
Chadwick S. (2014). Impacts of Cyberbullying, Building Social and Emotional Resilience in Schools, Cham–Heidelberg–New York–Dordrecht–London: Springer.
Chung J.Y., Lee S. (2020). „Are Bully-victims Homogeneous? Latent Class Analysis on School Bullying,” Children and Youth Services Review, vol. 112, 104922, doi:10.1016/j.childyouth.2020.104922
Coyle S., Cipra A., Rueger S.Y. (2021). “Bullying Types and Roles in Early Adolescence: Latent Classes of Perpetrators and Victims,” Journal of School Psychology, vol. 89, pp. 51–71, doi:10.1016/j.jsp.2021.09.003
David-Ferdon C., Vivolo-Kantor A.M., Dahlberg L.L., Marshall K.J., Rainford N., Hall J.E. (2016). A Comprehensive Technical Package for the Prevention of Youth Violence and Associated Risk Behaviors, Atlanta: National Center for Injury Prevention and Control, Centers for Disease Control and Prevention.
Faris R., Ennett S. (2012). “Adolescent Aggression: The Role of Peer Group Status Motives, Peer Aggression, and Group Characteristics,” Social Networks, vol. 34, no. 4, pp. 371–378, doi:10.1016/j.socnet.2010.06.003
Fraguas D., Díaz-Caneja C.M., Ayora M., Durán-Cutilla M., Abregú-Crespo R., Ezquiaga-Bravo I., … Arango C. (2021). “Assessment of School Anti-Bullying Interventions: A Meta-analysis of Randomized Clinical Trials,” JAMA Pediatrics, vol. 175, no. 1, pp. 44–55, doi:10.1001/jamapediatrics.2020.3541
Frankowiak J. (2017). “W drodze do wsparcia szkół w optymalizacji działań w zakresie przeciwdziałania przemocy rówieśniczej,” Przegląd Pedagogiczny, vol. 1, pp. 155–170, doi:10.34767/PP.2017.01.11
Frankowiak J. (2018). “Cyberagresja wśród adolescentów – skala, charakter, uwarunkowania,” Studia z Teorii Wychowania, vol. 9, no. 4, pp. 237–257.
Frankowiak J. (2020). “Agresja werbalna w kontekście innych zachowań problemowych adolescentów,” Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, vol. 42, no. 2, pp. 445–454, doi:10.34766/fetr.v42i2.271
Hamm M.P., Newton A.S., Chisholm A., Shulhan J., Milne A., Sundar P., … Hartling L. (2015). “Prevalence and Effect of Cyberbullying on Children and Young People: A Scoping Review of Social Media Studies,” JAMA Pediatrics, vol. 169, no. 8, pp. 770–777, doi:10.1001/jamapediatrics.2015.0944
Joseph S., Stockton H. (2018). “The Multidimensional Peer Victimization Scale: A Systematic Review,” Aggression and Violent Behavior, vol. 42, pp. 96–114, doi:10.1016/j.avb.2018.07.009
Kaltiala-Heino R., Savioja H., Fröjd S., Marttunen M. (2018). “Experiences of Sexual Harassment Are Associated With the Sexual Behavior of 14- to 18-year-old Adolescents,” Child Abuse & Neglect, vol. 77, pp. 46–57, doi:10.1016/j.chiabu.2017.12.014
Kennedy R.S. (2020a). “A Meta-analysis of the Outcomes of Bullying Prevention Programs on Subtypes of Traditional Bullying Victimization: Verbal, Relational, and Physical,” Aggression and Violent Behavior, vol. 55, 101485, doi:10.1016/j.avb.2020.101485
Kennedy R.S. (2020b). “Gender Differences in Outcomes of Bullying Prevention Programs: A Meta-Analysis,” Children and Youth Services Review, vol. 119, 105506, doi:10.1016/j.childyouth.2020.105506
Lanza S.T., Rhoades B.L. (2013). “Latent Class Analysis: An Alternative Perspective on Subgroup Analysis in Prevention and Treatment,” Prevention Science, vol. 14, no. 2, pp. 157–168, doi:10.1007/s11121-011-0201-1
Linzer D.A., Lewis J.B. (2011). “poLCA: An R Package for Polytomous Variable Latent Class Analysis,” Journal of Statistical Software, vol. 42, no. 10, pp. 1–29, doi:10.18637/jss.v042.i10
Liu J., Guo S., Weissman R., Liu H. (2020). „Investigating Factors Associated With Bullying Utilizing Latent Class Analysis among Adolescents,” School Psychology International, vol. 42, no. 1, pp. 11–32. doi:10.1177/0143034320967061
Longobardi C., Prino L.E., Fabris M.A., Settanni M. (2019). “Violence in School: An Investigation of Physical, Psychological, and Sexual Victimization Reported by Italian Adolescents,” Journal of School Violence, vol. 18, no. 1, pp. 49–61, doi:10.1080/15388220.2017.1387128
Lundh L.-G., Daukantaité D., Wångby-Lundh M. (2014). “Direct and Indirect Aggression and Victimization in Adolescents—Associations With the Development of Psychological Difficulties,” BMC Psychology, vol. 2, no. 1, 43, doi:10.1186/s40359-014-0043-2
McMaster L.E., Connolly J., Pepler D., Craig W.M. (2002). “Peer to Peer Sexual Harassment in Early Adolescence: A Developmental Perspective,” Development and Psychopathology, vol. 14, no. 1, pp. 91–105, doi:10.1017/S0954579402001050
Muthén L.K., Muthén B.O. (2007). “Re: What Is a Good Value of Entropy. [Online comment]”, Retrieved from http://www.statmodel.com/discussion/messages/13/2562.html?1237580237
Nylund K., Bellmore A., Nishina A., Graham S. (2007). “Subtypes, Severity, and Structural Stability of Peer Victimization: What Does Latent Class Analysis Say?” Child Development, vol. 78, no. 6, pp. 1706–1722, doi:10.1111/j.1467-8624.2007.01097.x
Olweus D. (1978). Aggression in Schools: Bullies and Whipping Boys, Washington (DC): Hemisphere.
Olweus D. (2013). “School Bullying: Development and Some Important Challenges,” Annual Review of Clinical Psychology, vol. 9, no. 1, pp. 751–780, doi:10.1146/annurev-clinpsy-050212-185516
Ortega R., Sánchez V., Ortega-Rivera J., Nocentini A., Menesini E. (2010). “Peer Sexual Harassment in Adolescent Girls: A Cross-national Study (Spain-Italy),” International Journal of Clinical and Health Psychology, vol. 10, no. 2, pp. 245–264.
Poszwa K., Myślińska D. (2020). „Analiza zjawiska przemocy rówieśniczej – teoria i badania własne,” Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka”, vol. 19, no. 4, pp. 12–25.
Pyżalski J. (2012). Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży, Kraków: Oficyna Wydawnicza “Impuls”.
Pyżalski J. (2015). “Przemoc rówieśnicza w szkole – badania retrospektywne studentów pedagogiki,” Studia Edukacyjne, vol. 34, pp. 177–196.
R Core Team (2022). R: A language and environment for statistical computing: R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria. Retrieved from https://www.R-project.org/
Rivers I., Poteat V.P., Noret N., Ashurst N. (2009). “Observing Bullying at Achool: The Mental Health Implications of Witness Status,” School Psychology Quarterly, vol. 24, no. 4, pp. 211–223, doi:10.1037/a0018164
Salmivalli C. (2010). “Bullying and the Peer Group: A Review,” Aggression and Violent Behavior, vol. 15, no. 2, pp. 112–120, doi:10.1016/j.avb.2009.08.007
Skrzypiec G., Alinsug E., Nasiruddin U.A., Andreou E., Brighi A., Didaskalou E., … Yang C.-C. (2018). “Self-reported Harm of Adolescent Peer Aggression in Three World Regions,” Child Abuse & Neglect, vol. 85, pp. 101–117. doi:10.1016/j.chiabu.2018.07.030
Twardowska-Staszek E., Zych I. (2019). “Bullying i cyberbullying wśród dzieci i młodzieży. Analiza porównawcza wyników badań prowadzonych w Polsce i Hiszpanii. Wyzwania dla profilaktyki,” Studia Paedagogica Ignatiana, vol. 22, no. 3, pp. 115–137, doi:10.12775/SPI.2019.3.006
Twardowska-Staszek E., Zych I., Ortega-Ruiz R. (2018). “Bullying and Cyberbullying in Polish Elementary and Middle Schools: Validation of Questionnaires and Nature of the Phenomena,” Children and Youth Services Review, vol. 95, pp. 217–225, doi:10.1016/j.childyouth.2018.10.045
Ulubas-Varpula I.Z., Björkqvist K. (2021). “Peer Aggression and Sexual Harassment among Young Adolescents in a School Context: A Comparative Study between Finland and Turkey,” International Journal of Educational Psychology, vol. 10, no. 3, pp. 199–221, doi:10.17583/ijep.6853
Vega-Gea E., Ortega-Ruiz R., Sánchez V. (2016). “Peer Sexual Harassment in Adolescence: Dimensions of the Sexual Harassment Survey in Boys and Girls,” International Journal of Clinical and Health Psychology, vol. 16, no. 1, pp. 47–57, doi:10.1016/j.ijchp.2015.08.002
Volk A.A., Craig W., Boyce W., King M. (2006). “Adolescent Risk Correlates of Bullying and Different Types of Victimization,” International Journal of Adolescent Medicine and Health, vol. 18, no. 4, pp. 575–586, doi:10.1515/IJAMH.2006.18.4.575
Volk A.A., Veenstra R., Espelage D.L. (2017). “So You Want to Study Bullying? Recommendations to Enhance the Validity, Transparency, and Compatibility of Bullying Research,” Aggression and Violent Behavior, vol. 36, pp. 34–43, doi:10.1016/j.avb.2017.07.003
Várnai D.E., Malinowska-Cieślik M., Madarasová Gecková A., Csémy L., Horváth Z. (2022). “Do Neighbors Have More Peaceful Students? Youth Violence Profiles among Adolescents in the Czech Republic, Hungary, Poland, and Slovakia,” International Journal of Environmental Research and Public Health, vol. 19, no. 13, 7964, doi:10.3390/ijerph19137964
Waasdorp T.E., Bradshaw C.P. (2015). “The Overlap Between Cyberbullying and Traditional Bullying,” Journal of Adolescent Health, vol. 56, no. 5, pp. 483–488, doi:10.1016/j.jadohealth.2014.12.002
Wang S., Zhang W., Li D., Yu C., Zhen S., Huang S. (2015). “Forms of Aggression, Peer Relationships, and Relational Victimization among Chinese Adolescent Girls and Boys: Roles of Prosocial Behavior,” Frontiers in Psychology, vol. 6, 1264, doi:10.3389/fpsyg.2015.01264
Wyckoff J.P., Kirkpatrick L.A. (2016). “Direct and Indirect Aggression Tactics as a Function of Domain-specific Self-esteem,” Personality and Individual Differences, vol. 92, pp. 135–142, doi:10.1016/j.paid.2015.12.038
Zych I., Beltrán-Catalán M., Ortega-Ruiz R., Llorent V.J. (2018). “Social and Emotional Competencies in Adolescents Involved in Different Bullying and Cyberbullying Roles,” Revista de psicodidáctica, vol. 23, no. 2, pp. 86–93, doi:10.1016/j.psicoe.2017.12.001
Netography
https://dictionary.apa.org/violence [accessed: 10.08.2022].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Joanna Frankowiak, Martyna Kotyśko
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 350
Liczba cytowań: 0
