Stanisław Michalski (1928–1990) – twórca poznańskiej szkoły historii wychowania
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2022.2.005Słowa kluczowe
Stanisław Michalski, historia wychowania, Poznań, pedagogika, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w PoznaniuAbstrakt
Przedmiotem artykułu jest postać profesora Stanisława Michalskiego – z wykształcenia i praktyki pedagoga, badacza dziejów oświaty, opiekuna naukowego wielu historyków wychowania. Celem publikacji jest przedstawienie Michalskiego w kontekście jego dorobku naukowego oraz organizacyjnego, związanego przede wszystkim z utworzeniem na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu odrębnej jednostki zajmującej się dziejami oświaty – Zakładu Historii Wychowania, którego był pierwszym kierownikiem. Opisano genezę i motywy powołania zakładu oraz pierwszy okres jego działalności. Ukazane zostały główne obszary zainteresowań naukowych Michalskiego: sylwetki i myśl pedagogiczna wybitnych działaczy społecznych i oświatowych XIX i XX wieku, historia oświaty rolniczej i edukacja młodzieży wiejskiej, dzieje zawodowego ruchu nauczycielskiego i kształcenie nauczycieli w Polsce oraz wyraźnie dookreślone poglądy na metodologię historii wychowania. Zaznaczono aktywność profesora w gremiach UAM, bogate doświadczenie w roli promotora, a także współpracę z ośrodkami badawczymi z całej Polski. Wykorzystano metodę faktograficzną, tj. dokonana została krytyczna analiza materiałów źródłowych (archiwalnych i drukowanych), a także licznych powstałych opracowań w badanej tematyce.
Bibliografia
Źródła archiwalne
AUAM: Archiwum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Sygn. 782/291:
a) Obliczenie okresu zatrudnienia wymaganego dla nabycia prawa do nagrody jubileuszowej, Poznań, dn. 6 I 1983.
b) Opinia Stefana Wołoszyna dot. studenta Stanisława Michalskiego, Poznań, 19 IX 1951.
c) Pismo dziekana Wydziału Historyczno-Pedagogicznego UAM Józefa Burszty do rektora UAM Gerarda Labudy, Poznań 6 lipca 1963.
d) Pismo rektora Czesława Łuczaka do Stanisława Michalskiego, Poznań 12 XI 1965.
e) Pismo rektora Czesława Łuczaka do Stanisława Michalskiego, Poznań 9 VI 1969.
f) Pismo kierownika Katedry Pedagogiki przy UAM Stanisława Kowalskiego, Poznań, 27 IX 1965.
g) Wyciąg z protokołu posiedzenia Senatu Akademickiego w dniu 8 listopada 1965.
AZHW: Archiwum Zakładu Historii Wychowania Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, teczka z dokumentami prof. Stanisława Michalskiego:
a) Życiorys [1975].
b) Dyplom ukończenia studiów wyższych, Poznań, 20 XI 1952.
Źródła drukowane
Kronika UAM 1967: Kronika Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu za lata akademickie 1962/1963–1964/1965 za rektoratu prof. dra Gerarda Labudy, Poznań 1967.
Kronika UAM 1969: Kronika Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu za lata akademickie 1965/1966–1967/1968 za rektoratu prof. dra Czesław Łuczaka, Poznań 1969.
Kronika UAM 1971: Kronika Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu za lata akademickie 1968/1969–1969/1970 za rektoratu prof. dra Czesława Łuczaka, Poznań 1971.
Opracowania
Ambrozik W. (2004). Pedagogika poznańska – dokonania i perspektywy rozwoju, [w:] W. Ambrozik, K. Przyszczypkowski (red.), Uniwersytet. Społeczeństwo. Edukacja, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 13–14.
Bereźnicki F. (1972). Kształcenie dorosłych w szkołach podstawowych i średnich ogólnokształcących w województwie szczecińskim w latach 1945–1965, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Bereźnicki F. (1978). Nowatorstwo dydaktyczne w szkol¬nictwie ogólnokształcącym w Polsce (1918–1939), Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Brenk M., Nowak-Kluczyński K. (2017). 50 lat Zakładu Historii Wychowania na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, nr 3–4, s. 232–238.
Brenk M., Nowak-Kluczyński K. (2021). Profesor Wiesław Jamrożek (1954–2021) – pedagog, historyk wychowania, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, nr 3–4, s. 118–133.
Danysz A. (1899). Instrukcje wychowawcze Jakóba Sobieskiego, Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
Danysz A. (1899). Jan Amos Komeński. Przyczynki do jego działalności w Polsce, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, t. 25, s. 109–202.
Danysz A. (1899). Teorya pedagogiczna Kwintyliana, Lwów: Towarzystwo Filologiczne.
Danysz A. (1905). Maricius jako pedagog, Lwów: Związkowa Drukarnia.
Danysz A. (1912). Erazm Gliczner jako pedagog. Studium nad pierwszą pedagogiką Polską, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, t. 38, s. 3–99.
Danysz A. (1915). O wychowaniu Zygmunta Augusta, Kraków: Akademia Umiejętności.
Drynda D. (1992). Spór o historię wychowania jako dyscyplinę naukową w okresie II Rzeczypospolitej, [w:] W. Bobrowska-Nowak (red.), Rozwój pedagogiki w II Rzeczypospolitej (1918–1939). Problemy kontrowersyjne, Katowice: Uniwersytet Śląski, s. 9–22.
Hellwig J. (1992). Główne kierunki prac badawczych profesora zwyczajnego dra hab. Stanisława Michalskiego (1928–1990), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Paedagogica et Psychologica”, t. 29, s. 177–186.
Hellwig J. (1994). Historia wychowania w poznańskim ośrodku naukowym, [w:] J. Hellwig, W. Jamrożek, D. Żołądź (red.), Z prac poznańskich historyków wychowania, Poznań: Eruditus, s. 9–27.
Hellwig J. (2001). Dzieje historii wychowania w Polsce i jej twórcy, Poznań: Eruditus.
Jakubiak K. (1995). Bydgoska Katedra Historii Wychowania, „Biuletyn Historii Wychowania”, nr 2, s. 35–37.
Jamrożek W. (1991). Stanisław Michalski, „Kronika Miasta Poznania”, nr 1–2, s. 155–157.
Jamrożek W. (1992). Stanisław Michalski (1928–1990), „Rocznik Muzeum Narodowego Rolnictwa w Szreniawie”, t. 18, s. 5–8.
Jamrożek W. (1993). Pedagogiczna koncepcja historii wychowania Stanisława Michalskiego, [w:] T. Jałmużna, I. i G. Michalscy (red.) Metodologia w badaniach naukowych historii wychowania, Łódź: Katedra Historii Wychowania i Pedeutologii Uniwersytetu Łódzkiego, s. 42–49.
Jamrożek W. (2001). Jan Hellwig – historyk edukacji (1931–2000), „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, nr 1–2, s. 97–99.
Jamrożek W. (2010). Poznańskie środowisko historyków edukacji i jego związki z Krakowem, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”, t. 77, s. 67–72.
Jamrożek W. (2017). W pięćdziesięciolecie Zakładu Historii Wychowania Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, [w:] E. Głowacka-Sobiech, K. Kabacińska-Łuczak (red.), Wielkopolska i Wielkopolanie w dziejach polskiej edukacji. Księga Jubileuszowa z okazji 50-lecia Zakładu Historii Wychowania na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 51–65.
Jamrożek W. (2018). Stanisław Michalski (1928–1990) – uczony, mistrz i nauczyciel, [w:] Nauczyciele. Szkice portretów uczonych i nauczycieli, A. Królikowska, J. Falkowska (red.), Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, s. 103–122.
Koźmian D. (1985) Kształcenie i dokształcanie nauczycieli szkolnictwa podstawowego w województwie szczecińskim w latach 1945–1970, Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Koźmian D. (1991). Samorząd uczniowski w polskiej pedagogice Drugiej Rzeczypospolitej (1918–1939), Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Koźmian D. (1998). Historia wychowania i oświaty w szczecińskim ośrodku akademickim, „Biuletyn Historii Wychowania”, nr 7–8, s. 37–39.
Michalski S. (1962). Szkolnictwo powszechne i zakłady kształcenia nauczycieli w Wielkopolsce w okresie międzywojennym, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Michalski S. (1963). Szkolnictwo i oświata rolnicza w Wielkopolsce w okresie międzywojennym, Poznań: Polskie Towarzystwo Historyczne.
Michalski S. (1963). Związek Nauczycielstwa Polskiego w Wielkopolsce 1920–1961, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Michalski S. (1965). Pozaszkolne kształcenie rolnicze w Polsce Ludowej na przykładzie województwa poznańskiego, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Michalski S. (1968). Działalność pedagogiczna Anieli Szycówny, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Michalski S. (1968). Stanisława Karpowicza myśl społeczna i pedagogiczna, Warszawa: Książka i Wiedza.
Michalski S. (1969). Szkoła rolnicza a środowisko, Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa Zawodowego.
Michalski S. (1973). Społeczna i pedagogiczna działalność Stefanii Sempołowskiej na tle epoki, Warszawa: Książka i Wiedza.
Michalski S. (1974). Działalność pedagogiczna Marii Lipskiej-Librachowej, Poznań: Wydawnictwo UAM.
Michalski S. (1980). Filozoficzne i pedagogiczne poglądy Stefana Rudniańskiego, Warszawa: Książka i Wiedza.
Michalski S. (1981). Wiedza rolnicza w walce o postęp na wsi. Rzecz o Jadwidze Dziubińskiej, Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Michalski S. (1982). Dzieje szkolnictwa i oświaty na wsi polskiej do 1918 roku, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Michalski S. (1984). Antoni Bolesław Dobrowolski. Prekursor nowoczesnej edukacji, Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Michalski S. (1987). Kształcenie młodej kadry naukowej (kilka refleksji z doświadczeń), „Życie Szkoły Wyższej”, nr 12, s. 9–20.
Michalski S. (1989a). Ideały wychowawcze wiciarzy, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Michalski S. (1989b). Rola historii wychowania w systemie nauk pedagogicznych, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, t. 32, s. 125–139.
Michalski S. (1994). Praca naukowo-badawcza nauczycieli w Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Michalski S. (1997). Działalność pedagogiczna Aleksandra Kamińskiego, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Michalski S. (red.) (1964). Praca wychowawcza w szkołach rolniczych województwa poznańskiego, Poznań–Koszalin: Koszalińskie Zakłady Graficzne.
Michalski S. (red.) (1971). Działalność pedagogiczna i ideowo-wychowawcza Związku Nauczycielstwa Polskiego w Wielkopolsce 1945–1970, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Michalski S., Szajek S. (red.) (1979). Związek Nauczycielstwa Polskiego w Wielkopolsce w służbie oświaty i nauki, Poznań: Związek Nauczycielstwa Polskiego. Oddział Zarządu Głównego w Poznaniu.
Nowak-Kluczyński K. (2019). Od Antoniego Danysza do Ludwika Jaxa-Bykowskiego. Pedagogika na Uniwersytecie Poznańskim w latach 1919–1939, „Kronika Miasta Poznania”, nr 1, s. 301–316.
Nowak-Kluczyński K. (2020). Historia dyscypliny pedagogiki na Uniwersytecie Poznańskim oraz Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w stulecie istnienia – próba rekonstrukcji, „Studia Edukacyjne”, nr 58, s. 191–212.
Pietrusiewicz M. (1972). Szkolnict¬wo podstawowe w województwie szczecińskim w latach 1945–1960, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Szulakiewicz W. (2006). Historia oświaty i wychowania w Polsce 1944–1956, Kraków: Wydawnicwo WAM.
Szulakiewicz W. (2007a). Z okazji jubileuszu – uwag kilka, [w:] W. Jamrożek, K. Ratajczak, D. Żołądź-Strzelczyk (red.), Ad novum fructum. Z okazji jubileuszu poznańskich historyków wychowania, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 9–11.
Szulakiewicz W. (2007b). Historia wychowania w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, Warszawa: Studio Wydawnicze Familia.
Topolski J. (1967). O pojęciu i roli wiedzy pozaźródłowej w badaniu historycznym, „Studia Metodologiczne”, nr 3, s. 19–30.
Walczak M. (1992). Stanisław Michalski (1928–1990), „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, nr 1–2, s. 5–7.
Żołądź T. (1994). Spis publikacji Stanisława Michalskiego, [w:] J. Hellwig, W. Jamrożek, D. Żołądź (red.) Z prac poznańskich historyków wychowania, Poznań: Eruditus, s. 129–141.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Mikołaj Brenk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 689
Liczba cytowań: 0
