Ontologia dojrzałości wobec imperatywu przemijania
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2021.5.007Słowa kluczowe
podmiot, czas, przemijanie, symptom, dialektyka języka, podmiot jako artefakt kultury, psychoanalizaAbstrakt
W artykule poruszone zostały fenomeny dojrzałości podmiotu w perspektywie przemijania będącego granicznym doświadczeniem podmiotu. Kanwą tekstu jest czas będący Lacanowskim symptomem dla podmiotu w jego poczuciu egzystencjalnego sensu, generując konieczność podejmowania indywidualnych strategii radzenia sobie ze starością. Ontologiczny i epistemologiczny wymiar tekstu oparty jest na narzędziach interpretacyjnych wywodzących się z psychoanalizy Jacques’a Lacana. Dojrzałość w warstwie interpretacyjnej osadzona została w Heideggerowskim rozumieniu ontologicznej „niededukcyjnej konstrukcji genealogii różnych możliwych rodzajów bycia” (Heidegger 1994: 16). Problematyzacja zagadnienia dojrzałości podmiotowej w aspekcie myślenia o przemijaniu, czasie i rozwoju wyznacza pytania o hermeneutyczne oraz dyskursywne źródła powstawania symptomu uruchamiającego graniczne doświadczenia podmiotu. Perspektywę interpretacyjną wyznacza założenie, że największą transformację kulturową można upatrywać w ujawniającym się wymuszaniu stosowania rozmaitych praktyk społecznych, sprowadzających działanie do strukturalizacji konkretnych założeń, celów i efektów.
Współczesne myślenie o seniorach poddane zostało presji zmian mających zabarwienie rewolucji świadomościowej na poziomie aksjologicznym, wywłaszczanym przez pragmatyzm i użyteczność podmiotu sprowadzonego do narzędzia przynoszącego potencjalny zysk społeczny. Tekst w swej warstwie interpretacyjnej skonstruowany jest na kanwie dyskursu Jacques’a Lacana i odnosi się do takich kwestii jak: dialektyka języka, optyka widzenia, prymat znaczących nad podmiotem, podmiot jako „kulturowy artefakt”.
Bibliografia
Bourdieu P. (2009). Rozum praktyczny. O teorii działania, przeł. J. Stryjczyk, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Eriksen T.H. (2003). Tyrania chwili. Szybko i wolno płynący czas w erze informacji, przeł. G. Sokół, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Foucault M. (2005). Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, przeł. T. Komendant, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Freud S. (1994). Poza zasadą przyjemności (1920), przeł. J. Prokopiuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Freud S. (1997). Niesamowite (1919), [w:] tegoż, Pisma społeczne (Dzieła, t. 4), przeł. A. Ochocki, M. Poręba, R. Reszke, Warszawa: Wydawnictwo „KR”.
Freud S. (1998). Aktualne uwagi o wojnie i śmierci (1915), [w:] tegoż, Pisma społeczne (Dzieła, t. 4), przeł. A. Ochocki, M. Poręba, R. Reszke, Warszawa: Wydawnictwo „KR”.
Freud S. (2007a). Ekonomiczny problem masochizmu (1924), [w:] tegoż, Psychologia nieświadomości (Dzieła, t. 8), przeł. R. Reszke, Warszawa: Wydawnictwo „KR”.
Freud S. (2007b). „Ja” i „to” (1923), [w:] tegoż, Psychologia nieświadomości (Dzieła, t. 8), przeł. R, Reszke, Warszawa: Wydawnictwo „KR”.
Freud S. (2007c). Uwagi na temat dwóch zasad procesu psychicznego (1911), [w:] tegoż, Psychologia nieświadomości (Dzieła, t. 8), przeł. R. Reszke, Warszawa: Wydawnictwo „KR”.
Glaser B.G., Strauss A.L. (2016). Świadomość umierania, przeł. P. Tomanek, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Heidegger M. (1994). Bycie i czas, przeł. B. Baran, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lacan J. (1981). The Ethics of Psychoanalysis: The Seminar of Jacques Lacan. Book VII, red. J.-A. Miller, przeł. D. Porter, New York–London: W.W. Norton & Co.
Lacan J. (1996). Funkcja i pole mówienia i mowy w psychoanalizie, przeł. B. Gorczyca, W. Grajewski, Warszawa: Wydawnictwo „KR”.
Lacan J. (2000). Encore: The Seminar of Jacques Lacan. Book XX, red. J.A. Miller, przeł. B. Fink, New York–London: W.W. Norton & Co.
Lacan J. (2015). Mit indywidualny neurotyka albo poezja i prawda w nerwicy, przeł. T. Gajda, J. Kotara, J. Waga, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lacan J. (2016). The Sinthome: The Seminar of Jacques Lacan. Book XXIII, red. J.-A. Miller, przeł. A.R. Price, Cambridge: Polity Press.
Loewald H. (1988). Sublimation: Inquiries into Theoretical Psychoanalysis, New Haven (CT)–London: Yale University Press.
Malinowski B. (1990). Mit, magia, religia, przeł. B. Leś, D. Praszałowicz, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Różewicz T. (1988). Poezja, t. 1, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Salecl R. (2013). Tyrania wyboru, przeł. B. Szelewa, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Węc K. (2007). Psychoanaliza w dyskursie edukacyjnym. Radykalność humanistyczna teorii i praktyki pedagogicznej. Konteksty nie tylko Lacanowskie. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Węc K. (2012). Psychoanaliza w dyskursie edukacyjnym. Radykalność humanistyczna teorii i praktyki pedagogicznej. Konteksty nie tylko Lacanowskie, wyd. 2, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Węc K. (2013). Granice i transgresje współczesnego wychowania. Kontestacyjny wymiar pedagogiki krytycznej i jej praktyczne implikacje, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Węc K. (2015a). Granice i transgresje współczesnego wychowania. Psychoanaliza wobec kryzysu podmiotu, wyd. 2 uzup., Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Węc K. (2015b). Kliniczna hermeneutyka podejrzeń – topologiczna (bez)graniczność. Śladami Jacquesa Lacana, „Kwartalnik Pedagogiczny”, nr 2(236), s. 185–203.
Węc K. (2018). Surogaty tożsamości wobec genealogii i rozwoju podmiotu. Pomiędzy mimetyczną funkcją anamorfozy a figurą „Innego”, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 2(9), s. 131–149.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Klaudia Izabela Węc
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nd/4.0/88x31.png)
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Akademii Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Akademii Ignatianum w Krakowie. Akademia Ignatianum w Krakowie jest uprawniona do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 521
Liczba cytowań: 0