Opieka duchowa w staropolskim szkolnictwie jezuickim

Abstrakt

Przedmiotem niniejszego opracowania jest zagadnienie opieki duchowej sprawowanej przez profesorów staropolskich szkół jezuickich nad uczniami. Jego celem jest ukazanie podstaw tego zjawiska, jego wieloaspektowości i korzyści dla uczniów oraz ówczesnego społeczeństwa. Zagadnienie to analizowane jest z perspektywy historii wychowania. Punktem wyjścia jest wskazanie na problem opieki duchowej jako kluczowego elementu działalności Towarzystwa Jezusowego na podstawie „Konstytucji zakonnych” oraz późniejszych podręczników metodycznych. Kolejno omawiane są zagadnienia: ćwiczenia duchowne, praca jezuitów w Sodalicjach, w szkole (zwłaszcza
w odniesieniu do rekreacji, teatru szkolnego i egzort). Do analizy tych zagadnień wykorzystano materiały źródłowe różnego rodzaju: od „dyrektoriów” ćwiczeń duchownych i podręczników metodycznych dla nauczycieli, po skrypty wykładów i zeszyty szkolne. W opracowaniu przestawiono tylko część z tych materiałów, a wyboru dokonano mając na uwadze jak najlepszą egzemplifikację treści. W efekcie podjętej analizy można stwierdzić, że profesorowie jezuiccy
w okresie od XVI do XVIII w. pracowali z młodzieżą szkolną mając na względzie jej rozwój duchowy, realizując ten cel zwłaszcza w pracy indywidualnej z uczniami należącymi do Sodalicji Mariańskich. 

Należy też zaznaczyć, że w literaturze przedmiotu brakuje całościowego i obszernego opracowania podejmowanego tu zagadnienia. Jako postulat warto zgłosić potrzebę omówienia opieki duchowej jezuitów także nad osobami spoza szkoły.