Ochronki i przedszkola jako element działalności opiekuńczej Polskiej Macierzy Szkolnej na Wołyniu w okresie II RP
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2021.2.003Słowa kluczowe
Polska Macierz Szkolna, ochronki, przedszkola, opieka, Wołyń, dwudziestolecie międzywojenneAbstrakt
W 1917 roku na Wołyniu zawiązały się struktury Polskiej Macierzy Szkolnej. Jej działaczami byli przede wszystkim przedstawiciele ziemiaństwa, duchowieństwa i inteligencji. Za główny cel obrano polonizację tego regionu, który de facto na podstawie postanowień traktatu ryskiego włączony został w granice II RP. Działalność opiekuńcza prowadzona w okresie dwudziestolecia międzywojennego przybierała różne oblicza, prowadzona była na różnych obszarach i przez różne podmioty. Jedną z organizacji zaangażowanych w działania opiekuńcze była Polska Macierz Szkolna, a jednym z obszarów były ochronki i przedszkola. Organizacja ta była aktywna na terenie całej ówczesnej Polski, choć szczególną rolę odgrywała na Kresach Wschodnich.
W niniejszym artykule przestawione zostaną ochronki i przedszkola Polskiej Macierzy Szkolnej prowadzone przez nią na Wołyniu. Analiza zachowany materiałów pokazuje pewną dynamikę w tym zakresie – powstawanie nowych, likwidacja starych placówek, trudności materialne i kadrowe w prowadzeniu tych dzieł. Mimo tych ograniczeń, Polska Macierz Szkolna starała się dbać o najmłodszych, bowiem jednym z celów prowadzenia ochronek i przedszkoli była próba ochrony dzieci przed wynarodowieniem przez umożliwienie im kontaktu z językiem polskim.
Bibliografia
Archiwa
Derżawnyj Archiw Riwnenśkoji Oblasti (DARO), Starostwo Powiatowe Rówieńskie (SPR), Akta w sprawie Koła Polskiej Macierzy Szkolnej w Korcu, fond. 30, op. 20, spr. 484, Protokół Walnego Zebrania członków Tow. Polskiej Macierzy Szkolnej w Korcu, odbytego dnia 16 lutego 1936 r. w sali Zarządu Towarzystwa, k. 34.
Derżawnyj Archiw Wołynśkoji Oblasti (DAWO), Urząd Wojewódzki Wołyński (UWW), Sprawozdanie z działalności towarzystwa Polskiej Macierzy Szkolnej w Babinie, powiatu rówieńskiego za 1935–1938 r., fond 46, op. 6, spr. 145, k. 1–6.
Derżawnyj Archiw Wołynśkoji Oblasti (DAWO), Urząd Wojewódzki Wołyński (UWW), fond 46, opis 6, sprawa 2056, k. 4.
Derżawnyj Archiw Wołynśkoji Oblasti (DAWO), Urząd Wojewódzki Wołyński (UWW), Sprawozdanie od 1 kwietnia 1936 do 31 marca 1937, fond 46, opis 6, sprawa 2056, k. 12.
Derżawnyj Archiw Wołynśkoji Oblasti (DAWO), Urząd Wojewódzki Wołyński (UWW), Sprawozdanie za okres od 1 kwietnia 1937 do 31 marca 1938, fond 46, opis 6, sprawa 2056, k. 7.
Źródła drukowane
Oświata polska w Łucku w zaraniu wolności i niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej. Pięciolecie Szkoły Handlowej Polskiej Macierzy Szkolnej w Łucku (1922–1927), Łuck 1927.
Articles and dissertations Artykuły i rozprawy Regulamin ochron prowadzonych przez Koła Polskiej Macierzy Szkolnej, [w:] Statut, regulaminy i przepisy biurowości i księgowości Polskiej Macierzy Szkolnej, Warszawa 1930.
Sprawozdanie Zarządu Koła Łuckiej Polskiej Macierzy Szkolnej od 1.VII.1924 r. do 1.VII.1925 r., Łuck 1926.
Sprawozdanie Zarządu Głównego Polskiej Macierzy Szkolnej z działalności Towarzystwa w 1929 roku, „Polska Macierz Szkolna” 1930, nr 1, s. 14.
Sprawozdanie Zarządu Głównego Polskiej Macierzy Szkolnej z działalności Towarzystwa w 1930 roku, „Polska Macierz Szkolna” 1931, nr 1, s. 17.
Sprawozdanie Zarządu Głównego Polskiej Macierzy Szkolnej z działalności Towarzystwa w 1931 roku, „Polska Macierz Szkolna” 1932, nr 3, s. 11.
Sprawozdanie Zarządu Głównego Polskiej Macierzy Szkolnej z działalności Towarzystwa w 1932 roku, „Polska Macierz Szkolna” 1933, nr 3, s. 13.
Sprawozdanie Zarządu Głównego Polskiej Macierzy Szkolnej z działalności Towarzystwa w 1934 roku, „Polska Macierz Szkolna” 1935, nr 3, s. 20.
Sprawozdanie Zarządu Głównego Polskiej Macierzy Szkolnej z działalności Towarzystwa w 1937 roku „Polska Macierz Szkolna” 1938, nr 2, s. 26.
Statut Polskiej Macierzy Szkolnej, [w:] Statut, regulaminy i przepisy biurowości i księgowości Polskiej Macierzy Szkolnej, Warszawa 1930.
Opracowania
Gołdyn P. (2021). Administracja szkolna na Wołyniu w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] Волинь у європейському геополітичному та культурному просторі: вибрані питання. Kолективна монографія. Одеса: Видавничий дім «Гельветика».
Markiewiczowa H. (2016). Rzecz o Polskiej Macierzy Szkolnej, Warszawa: Akademia Pedagogiki Specjalnej.
Polska Macierz Szkolna na Wołyniu (1938). Łuck: Polska Macierz Szkolna na Wołyniu.
Artykuły prasowe
Choinka w przedszkolu Macierzy Szkolnej, „Ziemia Wołyńska” 1930, nr 6, s. 7.
Ostróg, „Oświata Polska” 1935, nr 2, s.79.
Polska Macierz Szkolna w Korcu, „Oświata Polska” 1932, nr 2, s. 33.
Praca oświatowa w Kowlu, „Życie Wołynia” 1925, nr 22, s. 1.
Przedszkole Polskiej Macierzy Szkolnej, „Ziemia Wołyńska” 1932, nr 36, s. 3.
Słów kilka o Prezesie Macierzy Szkolnej – o Bursie i szkole freblowskiej dla młodych Polaków, „Echo Rówieńskie” 1924, nr 12, s. 4.
Suszyński J., Szkoła freblowska w Łucku, „Życie Wołynia” 1925, nr 25, s. 13.
Szkółka freblowska w Łucku, „Życie Wołynia” 1925, nr 10, s. 12.
Z działalności Polskiej Macierzy Szkolnej w Zdołbunowie, „Życie Katolickie” 1926, nr 13, s. 13.
Z przedszkola Pol. Macierzy Szkolnej, „Wołyń” 1933, nr 19, s. 7.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Studia Paedagogica Ignatiana
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 789
Liczba cytowań: 0
