Trauma i „owocność” procesów uczenia się dorosłych
DOI:
https://doi.org/10.12775/RA.2025.002Słowa kluczowe
owocne uczenie się, refleksja, trauma, Peter JarvisAbstrakt
Artykuł ma charakter analityczny, a postawiona teza jest udowadniana za pomocą celowo dobranej literatury i takiej rekonstrukcji jej treści, która pozwala na doprowadzenie do zaplanowanych wniosków. Celem artykułu jest analiza zjawiska traumy w kontekście trajektorii uczenia się zawartych w koncepcji refleksyjnego uczenia się Petera Jarvisa. Analiza pokazuje, że trauma uniemożliwia człowiekowi autorefleksję, w związku z czym wykluczone jest jego owocne uczenie się i wzrost osobisty bez pomocy z zewnątrz. Owocne trajektorie, które charakteryzuje w swojej teorii Jarvis, są możliwe do realizacji w trudnych sytuacjach życiowych, ale nie w przypadku traumy. Artykuł wieńczy krótka recenzja podręcznika traumy autorstwa Lydii Hantke i Hansa-Joachima Görgesa z 2023 r.
Bibliografia
Aleksander T. (2012), Etapy i uwarunkowania całożyciowego uczenia się, [w:] J. Aksman, S. Nieciuński (red.), Proces uczenia się przez całe życie, Kraków.
Brameld T. (1956), Toward a reconstructed philosophy of education, New York.
Brzezińska A. (2002), Dorosłość. Szanse i zagrożenia dla rozwoju, [w:] K. Appelt, A. Brzezińska, J. Wojciechowska (red.), Szanse i zagrożenia rozwoju w okresie dorosłości, Poznań.
Czerkawska O. (2012), O transgresji w edukacji dorosłych i poradnictwie, „Edukacja Dorosłych”, 2.
Dubas E. (2023), Biograficzność w oświacie dorosłych – wybrane stanowiska, „Rocznik Andragogiczny”, t. 30.
Faure E. (1975), Uczyć się, aby być, Warszawa.
Garland C. (red.) (2009), Czym jest trauma. Podejście psychoanalityczne, Warszawa.
Hantke L., Görges H.-J. (2023), Handbuch Traumakompetenz. Basiswissen für Therapie, Beratung und Pädagogik, wyd. 2 uaktualnione, Paderborn.
Illeris K. (2006), Trzy wymiary uczenia się, Wrocław.
Jarvis P. (2006), Towards comprehensive theory of human learning, Routledge, London–New York.
Jarvis P. (2012), Adult learning in the social context, Routledge, London–New York-Sydney.
Jarvis P. (2012), Transformatywny potencjał uczenia się w sytuacjach kryzysowych, tłum. A. Nizińska, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 3(59).
Kozielecki J. (2001), Psychotransgresjonizm, Warszawa.
Kwieciński Z. (1995), Socjopatologia edukacji, Olecko.
Kwieciński Z. (2012), Pedagogie postu. Preteksty. Konteksty. Podteksty, Kraków.
Levine P.A. (2017), Trauma i pamięć. Mózg i ciało w poszukiwaniu autentycznej przeszłości, Warszawa.
Levine P.A. (2017), Uleczyć traumę. 12-stopniowy program wychodzenia z traumy, Warszawa.
Lis-Turlejska M. (2012), Stres potraumatyczny. Występowanie, następstwa, terapia, Warszawa.
Malec M. (2004), Doświadczenie krytycznego wydarzenia – „prowokacją” uczenia się dorosłych, [w:] R. Góralska, J. Półturzycki (red.), Edukacja ustawiczna w szkołach wyższych – od idei do praktyki, Płock–Toruń.
Malewski M. (2010), Od nauczania do uczenia się. O pragmatycznej zmianie w andragogice, Wrocław.
Miller A. (2007), Dramat udanego dziecka. W poszukiwaniu siebie, Warszawa.
Miller M. (2014), Prawdziwy „dramat udanego dziecka”: tragedia Alice Miller – jak ukryty uraz wojenny oddziałuje na rodzinę, Kraków.
Oleś P. (2015), Psychologia człowieka dorosłego. Ciągłość – zmiana – integracja, Warszawa.
Pawlak J. (2009), Autokreacja. Psychologiczna analiza zjawiska i jego znaczenie dla rozwoju człowieka, Kraków.
Perkowska-Klejman A. (2019), Poszukiwanie refleksyjności w edukacji. Studium teoretyczno-empiryczne, Warszawa.
Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M. (red.) (2000), Psychologia rozwoju człowieka, Warszawa.
Schiraldi G.R. (2019), Siła rezyliencji: jak poradzić sobie ze stresem, traumą i przeciwnościami losu?, Sopot.
Shankarnarayan S. (2009), Procesy identyfikacyjne w przypadku traumy, [w:] G. Garland (red.), Czym jest trauma. Podejście psychoanalityczne, Warszawa, s. 152–164.
Solarczyk-Szwec H. (2014), Uczenie się przez całe życie jako metakompetencja, [w:] J. Grzesiak (red.), Ewaluacja poprawy jakości kształcenia, Kalisz–Konin.
Solarczyk-Szwec H. (2015), Cztery ćwiartki biograficznego uczenia się, „Rocznik Andragogiczny”, t. 22.
Sztompka P. (2000), Trauma wielkiej zmiany, Warszawa.
Wolynn M. (2017), Nie zaczęło się od ciebie: jak dziedziczona trauma wpływa na to, kim jesteśmy i jak zakończyć ten proces, Warszawa.
Zielińska-Kostyło H. (2010), Uniwersalność przesłania „Pedagogii uciśnionych” Paula Freire’go, „Rocznik Andragogiczny”, t. 17
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Hanna (Zielińska) Stawiarska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 15
Liczba cytowań: 0
