Rocznik Andragogiczny

VI konferencja z cyklu Poznańskie Forum Dyskusyjne Lifelong Learning: „Człowiek dorosły w zróżnicowanych kontekstach życia”. Jubileusz Profesor Ewy Solarczyk-Ambrozik, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań, 12–13 maja 2022 r.

Anna Wawrzonek — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Sprawozdanie z XXXIII Konferencji Naukowej Forum Pedagogów: „Zrozumieć teraźniejszość, myśleć o przyszłości – między wizją a praktyką w edukacji dorosłych”. Jubileusz Profesora Jerzego Semkowa, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, 26–27 października 2021r.

Joanna Golonka-Legut — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Tomasz Maliszewski (red.), Współczesne polskie uniwersytety ludowe w perspektywie organizacyjno-metodycznej, seria wydawnicza Metoda Uniwersytetów Ludowych, t. 2, Adamów–Grzybów–Mierzyn–Radawnica–Wieżyca–Wola Sękowa 2021, ss. 216

Hanna Solarczyk-Szwec — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Wojciech Świtalski, Uczenie się dorosłych w zabawie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2019, ss. 212

Ewa Skibińska — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Henryka Radziejowska-Semków, O humorze i u/śmiechu. Jak rozśmieszać siebie i innych?, Wydawnictwo Prime Books 2022, ss. 336

Krzysztof Bernaś — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Przemysław Szczygieł, Bunt. Przestrzeń uczenia się dorosłych, seria wydawnicza Poza Kulturową Oczywistością, Wydawnictwo Naukowe DWS, Wrocław 2022, ss. 261

Hanna Solarczyk-Szwec — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Wprowadzenie od Redakcji

Hanna Solarczyk-Szwec — Fri, 27 Jan 2023 00:00:00 +0100

Profesor Józef Półturzycki (1934–2021) – polski andragog, dydaktyk, nauczyciel

Eleonora Sapia-Drewniak — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

W opracowaniu przedstawiono drogę rozwoju zawodowego wybitnego polskiego andragoga Profesora Józefa Półturzyckiego. Celem analiz było przybliżenie jego sylwetki i osiągnięć naukowych na podstawie materiałów archiwalnych, wspomnień i nielicznych opracowań. Podjęto próbę ukazania jego aktywności zawodowej oraz obszarów zainteresowań naukowych. Wskazano na problematykę poruszaną w wybranych publikacjach.

Twórcy polskiej dydaktyki dorosłych

Tadeusz Aleksander — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Intencją zaprezentowanego tekstu jest utrwalenie wkładu Józefa Półturzyckiego w rozwój polskiej dydaktyki dorosłych. Z myślą o uchwyceniu oryginalności tego dorobku ukazano go na tle podręczników dydaktyki dorosłych innych autorów: Ireny Drozdowicz-Jurgielewiczowej, Marii Borowieckiej, Franciszka Urbańczyka. Podstawę źródłową opracowania stanowią informacje biograficzne zebrane w toku kwerendy archiwalnej akt osobowych wymienionych osób oraz analizy treści opracowanych przez nich podręczników dydaktyki dorosłych.
Wszyscy autorzy, w tym także Józef Półturzycki, byli w młodości nauczycielami dorosłych, mieli więc w obszarze, któremu poświęcili swoje podręczniki, duże doświadczenie praktyczne. Przygotowując je, przestudiowali też uważnie polską i zagraniczną literaturę na temat kształcenia dorosłych. Dzięki temu zabiegowi metodologicznemu napisane przez nich podręczniki wiernie odzwierciedlają współczesne im osiągnięcia refleksji krajowej i zagranicznej w obszarze kształcenia dorosłych.

O podręczniku Historia i teraźniejszość w świetle dydaktyki Józefa Półturzyckiego

Przemysław Ziółkowski — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

W poniższym artykule przedstawiłem wydarzenia prawne i społeczne towarzyszące wprowadzeniu przedmiotu „historia i teraźniejszość” do polskich szkół ponadpodstawowych. Dokonałem oceny pierwszego podręcznika do tego przedmiotu autorstwa prof. Wojciecha Roszkowskiego przez pryzmat techniczno-redaktorski, metodyczny i merytoryczny, odwołując się do warsztatu pracy nauczyciela, któremu tyle uwagi w swoich publikacjach naukowych poświęcił Profesor Józef Półturzycki. Z przeprowadzonej analizy wypływa wniosek: podręcznik ten nigdy nie powinien trafić do uczniów. Jest on napisany językiem piętnującym, wykluczającym, agresywnym i pogardliwym.

Samokształcenie jako podstawa edukacji ustawicznej nauczycieli w pracach Józefa Półturzyckiego i w praktyce

Krzysztof Wereszczyński — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Samokształcenie i edukacja ustawiczna były ważnymi i wielokrotnie poruszanymi wątkami w bogatym dorobku literackim Profesora Józefa Półturzyckiego. W niniejszym tekście autor dokonuje krótkiego przeglądu publikacji opisujących wyżej wymienione zagadnienia. Opierając się na prezentowanym w nich sposobie interpretacji terminu i rozumienia procesu samokształcenia, przedstawia własne wnioski z badań przeprowadzonych w środowisku nauczycieli i dyrektorów szkół, mianowicie: brak wiedzy na temat teorii samokształcenia, mylenie go z uczeniem się niezamierzonym czy samouctwem, przekonanie o możliwości swobodnego posługiwania się terminem, brak procesu samokształcenia. Zebrany materiał potwierdza aktualność myśli i postulatów formułowanych przez Profesora Józefa Półturzyckiego

Zasada ustawiczności kształcenia w ujęciu Profesora Józefa Półturzyckiego i jej implikacje w dziedzinie bezpieczeństwa

Krzysztof Klimek — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Kształcenie ustawiczne jest kluczowym warunkiem rozwoju społeczeństwa, środkiem do podnoszenia jakości życia, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym. Idea kształcenia ustawicznego w przekonaniu Józefa Półturzyckiego stanowi istotę współczesnych przemian oświatowych, dlatego też w niniejszym tekście podjęto próbę ukazania poglądów Profesora na kształcenie
ustawiczne oraz wyeksponowania na tym tle zasady ustawiczności kształcenia. Ostatnia część rozważań jest poświęcona problemom wykorzystania (odniesienia) zasady ustawiczności kształcenia w ramach edukacji dla bezpieczeństwa – ukazaniu tej edukacji jako procesu trwającego całe życie i organizowanego przez różne instytucje, środowiska wychowawcze i grupy społeczne.

Kształcenie korespondencyjne jako metoda kształcenia – w okresie jej rozkwitu i upowszechniania

Elżbieta Woźnicka — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Założeniem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie kształcenia korespondencyjnego jako metody pracy samokształceniowej, której cechą specyficzną jest pośredni, korespondencyjny kontakt nauczyciela z uczniem. Istnieje kilka odmian metodycznych, które są przedmiotem poniższego artykułu: ich wspólną cechę stanowi wspomniany wyżej specyficzny sposób kontaktowania się. Artykuł dotyczy głównie lat 50.–70. XX w. Był to czas intensywnego rozwoju tej formy edukacji dorosłych nie tylko w Polsce, ale również za granicą. Jednocześnie tekst jest próbą ukazania znaczenia kształcenia korespondencyjnego w rozwoju dzisiejszej edukacji na odległość. Z prezentacji rozwiązań metodycznych i dydaktycznych pierwszych szkół korespondencyjnych można wywnioskować, że podstawy metodyki nauczania edukacji na odległość zostały ukształtowane właśnie w pierwszych szkołach korespondencyjnych i są aktualne po dzień dzisiejszy,

Józef Półturzycki wobec uniwersytetów ludowych. Kilka uwag na kanwie odnowy polskich uniwersytetów ludowych w latach 2016–2022

Tomasz Maliszewski, Hanna Solarczyk-Szwec — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Autorzy dedykują swój tekst pamięci prof. Józefa Półturzyckiego, przypominając jego wkład jako autora, redaktora naczelnego „Rocznika Andragogicznego” i inspiratora działań na rzecz przechowania w społecznej (i naukowej) pamięci wiedzy o uniwersytetach ludowych od lat 90. XX do drugiej dekady XXI w., czyli w czasach, gdy placówki te zostały niemal zapomniane. W szkicu poruszono wybrane wątki dotyczące odnowy polskiego ruchu uniwersytetów ludowych, dokonującej się w związku z uruchomieniem Programu Wspierania Rozwoju Uniwersytetów Ludowych na lata 2020–2030 oraz powstaniem przed kilku laty Ogólnopolskiej Sieci Uniwersytetów Ludowych (OSUL). Inspiracją do podjęcia tej problematyki był udział obojga autorów w ogólnopolskim I Festiwalu Uniwersytetów Ludowych w Koszałkowie latem 2022 r.

Józef Półturzycki in the face of folk high schools. Notes on the basis of the renewal of Polish folk high schools in the years 2016–2022

Tomasz Maliszewski, Hanna Solarczyk-Szwec — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

The authors dedicate their text to the memory of Professor Józef Półturzycki, recalling his contribution as the author and editor-in-chief of the “Andragogy Yearbook” and the inspirer of activities aimed at preserving the knowledge of folk high schools in the social (and academic) memory from the 1990s to the second decade of the 21st century, i.e. at the time when these institutions were almost forgotten. The sketch touches on selected threads regarding the revival of the Polish folk high school movement on the basis of the Folk High Schools Development Programme for the years 2020–2030 and the Polish Network of Folk High Schools (PNFHS). The participation of both authors in the 1st All-Polish Folk High School Festival in Koszałkowo in the summer of 2022 was the inspiration to take up these issues.

IV Webinarium Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego „O aktualności idei edukacji ustawicznej w pracach naukowych Profesora Józefa Półturzyckiego”, 6 kwietnia 2022 r.

Hanna Solarczyk-Szwec — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Pamiętnik Zjazdu

Elżbieta Dubas — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

W dniach 27–28 czerwca 2022 r. w Łodzi odbył się IV Ogólnopolski Zjazd Andragogiczny „Edukacja dorosłych – w stronę zrównoważonego rozwoju”. W tekście zostały omówione założenia Zjazdu i jego przebieg. Zawiera on także refleksje zbudowane wokół tego wydarzenia oraz wystąpień uczestników Zjazdu, tj. bardzo dobre „czytanie” współczesności przez polskich andragogów, praktykowanie edukacji przez całe życie w codzienności jako fakt i ważny temat badań andragogicznych, aktualność pytań egzystencjalnych w badaniach andragogicznych

Walne Zgromadzenie Członków Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego

Tomasz Maliszewski — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Szkic prezentuje główne ustalenia Walnego Zgromadzenia Członków Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego, które odbyło się w Łodzi 27 czerwca 2022 r. Należą do nich: nadanie honorowego członkostwa stowarzyszenia prof. Ewie Skibińskiej i prof. Jerzemu Semkowowi, ocena działalności Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego i jego Zarządu Głównego w latach 2017–2022, wybór dr hab. Hanny Solarczyk-Szwec na prezesa ATA na lata 2022–2025 oraz ustalenie składów statutowych ciał kolegialnych Towarzystwa (Zarząd Główny, Komisja Rewizyjna, Sąd Koleżeński) na X kadencję.

Dorosły w przestrzeniach życia. Między zobowiązaniami osoby a społecznymi wyzwaniami roli

Krzysztof Pierścieniak — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

W tekście zwrócono uwagę na przenikające się ujęcia interpretacyjne uczenia się w dorosłości, przyjmując, że płaszczyzną prowadzonych rozważań będzie szeroko rozumiana aktywność rozwojowa dorosłego. Podejmujący ją podmiot, z jednej strony realizując siebie, stara się wypełniać określone zobowiązania jednostkowe, przynależne najczęściej sferze osobowej, a z drugiej strony, staje on przed wyzwaniem podjęcia różnych ról społecznych, których pełnienie i aktualizacja są możliwe jedynie w przestrzeni publicznej i wymagają wykazania się często nową, a przynamniej odmienną niż dotychczas praktykowana, aktywnością edukacyjną.

Edukacja (dorosłych) w perspektywie geografii emocjonalnej. W stronę transdyscyplinarnego podejścia w badaniach andragogicznych

Renata Góralska — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Celem artykułu jest opis geografii emocjonalnej – nurtu badawczego, lokującego się na pograniczu human geography i współczesnych studiów nad afektem, który koncentruje się na zależnościach między emocjami i szeroko rozumianym kontekstem środowiskowym, społeczno-kulturowym, przestrzennym, gospodarczym i politycznym. W tym celu autorka odwołuje się do analiz teoretycznych i badań w obszarze tzw. zwrotu afektywnego oraz do krytycznych i politycznych teorii emocji. Przedstawia związki między edukacją i geografią emocjonalną oraz przykłady pedagogicznych projektów badawczych, dotyczących społeczno-kulturowo-przestrzennych analiz emocji i edukacji. Wskazuje także na implikacje metodologiczne dla pedagogicznych i andragogicznych projektów badawczych, dotyczących badań emocji w edukacji, tj. na ich wymiar transdyscyplinarny. Przedstawiony sposób konceptualizacji geografii emocjonalnej (w) edukacji to nowe spojrzenie na funkcjonowanie instytucji edukacyjnych oraz na praktykę całożyciowego uczenia się. Może ono stanowić źródło empirycznych projektów badawczych dla teoretyków kształcenia i andragogów.

(Adult) education in the perspective of emotional geography. Towards a transdisciplinary approach in andragogy research

Renata Góralska — Fri, 27 Jan 2023 00:00:00 +0100

The aim of the article is to describe emotional geography, i.e. a research trend located on the borderline between human geography and contemporary affect studies, which focuses on the relationship between emotions and the broadly understood environmental, socio-cultural, spatial, economic, and political context. For this purpose, the author refers to theoretical analyses and research in the area of the so-called affective turn, and to the critical and political theories of emotions. She presents the relationship between education and emotional geography as well as examples of educational research projects on the socio-culturalspatial analyses of emotions and education. She also indicates the methodological implications for educational and andragogy research projects concerning the study of emotions in education, i.e. their transdisciplinary dimension. The presented way of conceptualizing the emotional geography of (in) education is a new look at the functioning of educational institutions and at the practice of lifelong
learning. It can be a source of empirical research projects for theorists of education and andragogues.

Rozwój duchowy człowieka dorosłego w narracjach certyfikowanych trenerów metody Theta Healing w Polsce

Agnieszka Loska — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

W artykule przybliżono drogi poszukiwań duchowości za pośrednictwem kursu metodą Theta Healing. Tekst służy refleksji nad obszarami przemiany świadomości oraz namysłowi nad takimi kategoriami jak: duchowość, miłość, sens życia, zdolności parapsychiczne, refleksyjność. Z przeprowadzonych badań wynika, że rozwój duchowy kieruje człowieka dorosłego w stronę namysłu nad sensem egzystencji, do wysublimowania punktu zwrotnego, refleksji nad skutecznością zmiany świadomości. Odwaga spojrzenia głęboko w siebie przyczynia się do pozytywnego spojrzenia na życie. Rozważania nad wymienionymi zagadnieniami, przedstawione przez instruktorki, stają się zaproszeniem do dalszych, pogłębionych badań nad rozwojem duchowości poprzez inne techniki, metody, praktyki czy też literaturę.

Wpływ mediów społecznościowych na poziom kompetencji cyfrowych polskich internautów

Przemysław Jatkiewicz, Piotr Cholewiński — Wed, 25 Jan 2023 00:00:00 +0100

Artykuł zawiera omówienie badań ankietowych mających na celu zweryfikowanie hipotezy, że korzystanie z mediów społecznościowych ma negatywny wpływ na poziom kompetencji cyfrowych. Autorzy na podstawie wstępnych obserwacji stwierdzili, że media społecznościowe są dedykowane do pracy na mobilnych platformach sprzętowych, a częste użytkowanie specyficznego
oprogramowania z nimi związanego może niekorzystnie wpływać na podstawowe umiejętności cyfrowe. Platformy społecznościowe, choć łatwe w podstawowym użyciu, zawierają jednak funkcje konfiguracyjne, które zazwyczaj nie są łatwo dostępne.
W wyniku przeprowadzonych testów statystycznych stwierdzono korelację między dziennym czasem, jaki użytkownicy poświęcają mediom społecznościowym, i częstotliwością ich użytkowania a poziomem kompetencji cyfrowych. Nieco słabsza korelacja występuje między wiekiem respondentów a poziomem kompetencji cyfrowych.
Uzyskane wyniki pozwoliły na obalenie postawionej hipotezy oraz na sformułowanie nowej, odwrotnej, że intensywność korzystania z mediów społecznościowych korzystnie wpływa na kompetencje cyfrowe, której potwierdzenie wymaga jednak przeprowadzenia dodatkowych, szerszych badań, uwzględniających poziom wykształcenia oraz doświadczenia w pracy zawodowej.