Poczucie lokalizacji kontroli u skazanych powracających do przestępstwa a postrzeganie przez nich własnych rodzin pochodzenia
DOI:
https://doi.org/10.12775/PBE.2017.025Słowa kluczowe
poczucie lokalizacji kontroli, recydywiści penitencjarni, rodzina pochodzenia, postawy rodzicielskie, readaptacja społecznaAbstrakt
Subiektywnie odczuwane ulokowanie sprawstwa zdarzeń dostarcza informacji o stopniu przystosowania jednostki i jej sposobach radzenia sobie w różnych sferach życia. Na skutek powtarzających się doświadczeń człowiek uczy się dostrzegać związek między swoim zachowaniem a jego pozytywnymi i negatywnymi skutkami i podejmuje aktywność w celu osiągnięcia pożądanego efektu. Duże znaczenie dla kształtowania się poczucia kontroli mają czynniki rodzinne, między innymi postawy rodzicielskie, relacje dziecka z rodzicami oraz jego doświadczenia w różnorakich sytuacjach społeczno – wychowawczych. W artykule zostały zaprezentowane wyniki badania nad poczuciem umiejscowienia kontroli u recydywistów penitencjarnych oraz postrzeganiem przez nich wybranych aspektów wychowania w rodzinach pochodzenia. W badaniu zastosowano Skalę do Pomiaru Poczucia Umiejscowienia Kontroli J.B. Rottera w przekładzie Ł. Drwala oraz kwestionariusz ankiety konstrukcji własnej. Uczestnikami badania było 245 jednokrotnych i wielokrotnych recydywistów penitencjarnych, osadzonych w dwu typach zakładów karnych – półotwartym i zamkniętym. Ustalono, że recydywiści penitencjarni posiadają zewnętrzne poczucie kontroli. Nie odnotowano jednak istotnych związków między poczuciem umiejscowienia kontroli a typem rodziny pochodzenia oraz wielokrotnością recydywy. Recydywiści penitencjarni postrzegają najczęściej własne rodziny pochodzenia jako wieloproblemowe i posiadające cechy, prawdopodobnie były przyczyną ukształtowania się u nich zewnętrznego poczucia umiejscowienia kontroli (m.in. bezrobocie, ubóstwo, choroba alkoholowa w rodzinie oraz bezradność lub bierność rodziców w obliczu narastających problemów, dominujące, niekorzystne wychowawczo postawy rodzicielskie: „letnia”: obojętno – odrzucająca i „chwiejna”: oddziaływanie niekonsekwentne). Ponadto badania wykazały, że im wyższy poziom wykształcenia posiada osoba osadzona, tym gorsze są jej relacje z rodzicami. Wyniki badania wskazują na konieczność objęcia rodzin z problemem penitencjarnym zarówno wspomaganiem socjalnym, jak i kompetencyjnym. Pożądane jest także podjęcie oddziaływań profilaktycznych, psychoedukacyjnych i resocjalizujących, ukierunkowanych na reorientację u recydywistów penitencjarnych LOC zewnętrznego na LOC wewnętrzny. Ponadto, w programach przygotowujących osadzonych do radzenia sobie na wolności, ważne miejsce zająć powinny oddziaływania w zakresie kształtowania postaw rodzicielskich oraz warsztaty umiejętności wychowawczych.
Bibliografia
Andreou E. (2000). Bully /Victim Problems and Their Association With Psychological Constructs in 8-to 12-Year-Old Greek Schoolchildren. Aggressive Behavior, Vol. 26, s. 49–56.
Bandura A. (1977). Self-efficacy: Toward a Unifying Theory of Behavioral Change Psychological Review, nr 2.
Barnow S., Schuckit M.A., Lucht M. i in. (2002). The Importance of e Positive Family History of Alcoholism, Parental Rejection and Emotional Warmth, Behavioral Problems and Peer Substance Use of Alcohol Problems in Teenagers: A Path Analysis. Journal of Studies on Alcohol, 63, s. 305–316.
Belniak K. (2014). Poczucie kontroli u sprawców przestępstw agresywnych. Acta Univesitatis Lodiensis, nr 18.
Blatier C. (2000). Locus of Control, Casual Attributions and Self-Esteem: A Comparison Between Prisoners. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, vol. 44, nr 1, s. 97–110.
Borecka-Bernat D. (2014). Osobowościowe determinanty agresywnej strategii rozwiązywania konfliktów przez gimnazjalistów. Szkoła Specjalna, nr 4.
Bowen E., Gilchrist E. A., Beech A. (2005). An examination of the impact of community – based rehabilitation on the offending behavior of Male domestic Violence offenders and the characteristics associated with recidivism. Legal and Criminological Psychology, vol. 10, s. 189–209.
Bowen E., Gilchrist E.A. (2004). Do court – and self-reffered domestic violence offenders share the same characteristic? A preliminary comparison of motivation to change, locus of control and anger. Legal and Criminological Psychology, vol.9, s. 279–294.
Capaldi D.M., Pears K.C., Kerer D.R., Owen L.D. (2008). Intergenerational and Partner Influence on Father’s Negative Discipline. Journal Abnormal Child Psychology, 36, s. 347–358.
Chaim W. (1996). Umiejscowienie poczucia kontroli a nasilenie potrzeb, lęku i mechanizmów obronnych. Studia Philosophiae Christianae, nr 32/2, s. 275–283.
Contreras L., Molina V., Cano M. C. (2011). In search of psychosocial variables linked to the recidivism in young offenders. The European Journal of Psychology Applied to Legal Context, 3, s. 77–88.
Davis C. (2007). At-Risk Girls and Delinquency: Career Pathways. Crime Delinquency, 53, s. 408–435.
Horner K.L. (1996). Locus of control, neuroticism, and stressors: combined influences on reported physical illness. Personality Individual Differences, 21 (2), s. 195–204.
Kościelak R. (2010). Poczucie umiejscowienia kontroli i przekonania o własnej skuteczności w zdrowiu i chorobie. Kraków: Oficyna wydawnicza „Impuls”.
Krasowicz G., Kurzyp – Wojnarska A. (1987). Wyznaczniki poczucia kontroli następstw zdarzeń. Psychologia Wychowawcza, nr 5.
Lobo Antunes M. J., Ahlin E. M. (2014). Family management and youth violence: Are parents or community more salient? Journal of Community Psychology, 42, s. 316–337.
Maqsud M. (1980), The relationship of sense of powerlessness to antisocial behavior and school achievement. The Journal of Psychology, nr 105, s. 147–150.
Maier S.F., Seligman M.E. (1976). Learned helplessness: Theory and evidence. Journal of Experimental Psychology: General, 105, s. 3–46.
Meyer W.U., Reisenzein R., Schützwohl A. (1997). Toward a Process Analysis of Emotions: The Case of Surprise. Motivation and Emotion, 21(3), s. 254–274.
Nowak B.M. (2016). Wychodzenie rodziny wieloproblemowej z zapaści kryzysowej. Social Pathology and Prevention, nr 4.
Nowak B.M. (2016a). An innovative training programme for the staff of social integration and assistance institutions, supporting their professional qualifications for working with persons at risk of social exclusion. W: I. Niewiadomska, W. Augustynowicz (red.). Inclusion – psychosocial aspects. Psychoprevention studies. Lublin: Wyd. Natanaelum.
Nowak B.M., Krawczyk J. (2014). Social skills and locus of control of teenage mothers and pregnant teens placed at the Polish Correctional Institutions. Report of studies. International Letters of Social and Humanistic Sciences, 12, s. 7–22.
Nowak B.M. (2014). Od kreacji do autokreacji rodziny. model oddziaływań stabilizująco – rozwojowych wobec rodziny w kryzysie wieloproblemowym. W: M. Kolankiewicz, B.M. Nowak (red.). Rodzina w potrzebie – kierunki wychodzenia z kryzysu. Warszawa: Fundacja Orlen – Dar Serca.
Nowak B.M. (2011). Rodzina w kryzysie. Studium resocjalizacyjne. Warszawa: PWN.
Nowicki S., Strickland B.R. (1973). A Locus Of Control Scale For Children. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 40, s. 148–154.
Rotter J.B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied, vol. 80, nr 1 (609), s. 1–28.
Strzelczyk K. (2010). Poczucie kontroli u skazanych uczestniczących w więziennej terapii uzależnień. Studia z Psychologii KUL, tom 16, s. 75–89.
Szczepanik R. (2015). Stawanie się recydywistą. Kariery instytucjonalne osób powracających do przestępczości. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
Szmigielska B. (1996). Wybrane aspekty rozwoju poznawczego społeczno-emocjonalnego a poczucie kontroli u dzieci. W: M. Smoczyńska (red.). Studia z psychologii rozwojowej i psycholingwistyki. Kraków: Universitas.
Terelak J.F., Steckiewicz M. (2007). Charakterystyka stresu ekologicznego i różnice indywidualne w radzeniu sobie z nim na przykładzie osób przebywających w więzieniu. Studia Ecologiae i Bioethicae, nr 5, s. 23–41.
Thornberry T. P. (2005). Explaining Multiple Patterns of Offending cross the Life Course and cross Generations. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 602, s. 156–196.
Turecka M. (2005). Czynniki zwiększające ryzyko i zapobiegające przemocy seksualnej. Seksuologia Polska, nr 3,2, s. 45–51.
Wallace M.T., Barry C.T., Zeigler- Hill V., Green B.A. (2012). Locus of Control as a Contributing Factor in the Relation Between Self- Perception and Adolescence Aggression. Aggressive Behavior, vol. 38, s. 213–221.
Weiner B. (1985). An Attributional Theory of Achievement Motivation and Emotion, Psychological Review, vol. 92, nr 4, s. 548–573.
Wong P.T.P., Weiner B. (1981). When People Ask “Why” Questions And The Heuristics Of Attribution Search. Journal of Personality and Social Psychology, vol. 40, nr 4, s. 650–663.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1011
Liczba cytowań: 0